23 – İMAM-I RABBANİ AHMED-İ FARUK-İ SERHENDİ (K.S.)
İmam-ı Ahmed Rabbani hazretleri, Hindistan’da yetişen en büyük veli ve âlim. Ariflerin ışığı, velilerin önderi, İslam’ın bekçisi, müslümanların baş tacı, müceddid, müctehid ve İslam âlimlerinin gözbebeğidir. Silsile-i aliyyenin yirmi üçüncüsüdür.
1563 yılında Hindistan’ın Serhend (Sihrind) şehrinde doğdu. İmam-ı Rabbani ismiyle tanınmıştır. İmam-ı Rabbani, Rabbani âlim demek olup, kendisine ilim ve hikmet verilmiş, ilmi ile amel eden, ilim ve amel bakımından eksiksiz ve kâmil, olgun âlim demektir. Hicri ikinci bin yılının müceddidi (yenileyicisi) olmasından dolayı Müceddid-i elf-i sani, ahkam-ı İslamiye ile tasavvufu birleştirmesi sebebiyle, Sıla ismi verilmiştir. Hazret-i Ömer’in soyundan olduğu için, Faruki nesebiyle anılmış, Serhend şehrinden olduğu için de oraya nisbetle, Serhendi denilmiştir.
Bütün bu vasıflarıyla birlikte ismi, imam-ı Rabbani Müceddid-i elf-i sani Şeyh Ahmed-i Faruki Serhendi’dir.
Babası ve dedelerinin hepsi, zamanlarının büyük âlimleri, salih ve faziletli kimseleri idiler. Babası Abdülehad Efendi din ve fen ilimlerinde yetişmiş, tasavvufta da en son mertebeye ulaşmıştı.
İlk tahsiline, babasından ders alarak başladı. Babasından okuyup Arapçayı öğrendi. Küçük yaşta Kur’an-ı kerimi ezberledi. İlminin çoğunu babasından, bir kısmını da zamanının meşhur âlimlerinden öğrendi. Babasından ders aldığı sırada, çeşitli ilimlere ait küçük kitapları ezberledi. Babasından aldığı dersleri tamamlayınca, Siyalkut şehrine gidip orada, Mevlana Kemaleddin Keşmiri’den ilim öğrendi. Mevlana Kemaleddin meşhur âlim Abdülhakim-i Siyalkuti’nin de hocası olup, zamanının en yüksek âlimi idi. Bazı hadis kitaplarını da Şeyh Yakub-ı Keşmiri’den okudu.
Kadı Behlul-i Bedahşani’den; hadis, tefsir ve bazı usul ilimlerinde icazet, diploma aldı. On yedi yaşında iken tahsilini tamamlayıp, bütün ilimlerden icazet aldı. Tahsili sırasında, Kadiri ve Çeşti büyüklerinin kalblerindeki feyz ve lezzeti babasından aldı. Babası hayatta iken, talebelere ilim öğretmeye başladı.
Bu sırada; Risalet-üt-Tehliliyye, Redd-i Revafid, İsbat-ün-Nübüvve adlı eserlerini yazdı. Edebiyata çok meraklı olup, fesahatı ve belagatı, sürat-i intikali, zekasının şiddeti herkesi hayrette bırakıyordu.
Bu kadar ilmi ve herkesin üstünde olgunluğu, tevazusu ile birlikte kalbi, Ahrariyye, Nakşibendiye büyüklerinin aşkı ile yanıyor, bu yolda yazılmış kitapları okuyordu. Babasının vefatından bir sene sonra, hacca gitmek üzere Serhend’den yola çıktı. Bu yolculuğunda Delhi’ye varınca, orada tanıdıklarından ve Muhammed Bakibillah hazretlerinin talebelerinden olan Mevlana Hasan Keşmiri ile görüştü. Mevlana Hasan Keşmiri, onu hocasının huzuruna götürüp, tanıştırmak istedi ve; “Bugün Ahrariyye yolunda bu ülkede başka böyle büyük bir zat yoktur. Taliblerin onun bir nazarıyla bakışıyla kavuştukları manevi derecelere günlerce çekilen çileler ve çeşitli riyazetlerle nefsin istediklerini yapmamakla kavuşmak mümkün değildir” dedi.
İmam-ı Rabbani hazretleri, daha önce mübarek babasından da Ahrariyye yolunun ve bu yolda bulunanların üstünlüklerini ve kıymetini duymuştu. Bu yolun büyüklerinin kitaplarını okuyup onların güzel hallerini bildiği için; “Bu Hicaz yolunda, böyle büyük bir âlimden, bu büyükler yolunun zikir ve usullerini almaktan daha iyi ne olur?” diyerek Muhammed Bakibillah hazretlerinin huzuruna gitti. Huzuruna girince kalbinde bir nur parladı. Mıknatıs iğneyi çeker gibi çekildi. Kalbi şimdiye kadar hiç duymadığı, bilmediği şeylerle doldu. Hacdan sonra uğrayıp istifade etmeyi niyet etti ise de, kalbindeki sevgi ve arzu, kendisini bırakmadı. Ertesi gün huzuruna gelip, Ahrariyye feyzine kavuşmak şevkini arzusunu bildirdi ve hizmetinde kaldı. Edeple ve can kulağı ile sözlerine ve hallerine bağlandı. Üstadının da lütuf ve himmeti ile iki ay içinde kimsede görülmeyen hallere kavuştu.
İmam-ı Rabbani hazretleri, Muhammed Bakibillah hazretlerini tanıdıktan sonra, edeple ve can kulağı ile bu hocasının sözlerine ve hallerine bağlandı. Birkaç ay sonra, hocası ona icazet verdi. Böylece tasavvuf ilminde ve hallerinde de yüksek dereceye kavuştuktan sonra, memleketi olan Serhend’e dönmesi emrolundu. Hocası, talebesinden çoğunun yetiştirilmesini de ona bırakıp, onları da arkasından Serhend’e gönderdi. Hocası onun için şöyle buyurdu: “Kalblere deva, ruhlara şifa olan bu tohumu, Semerkand ve Buhara’dan getirip Hindistan’ın bereketli toprağına ektim. Taliblerin yetişip kemale gelmesi için uğraştım. O, her dereceyi aşıp, üstünlüklerin sonuna varınca, kendimi aradan çekip, talebeyi ona bıraktım.”
İmam-ı Rabbani hazretleri, memleketine gelince ilim ve edep öğretmeye isteklileri yetiştirmeye ve yükseltmeye başladı. Şöhreti her yere yayılıp, her taraftan aşıkları, onun ilminden ve feyzinden faydalanmaya geliyordu. Talebelerine Beydavi Tefsiri, Sahih-i Buhari, Mişkat-i Mesabih, Avarif-ül-Me’arif, Üsul-i Pezdevi, Hidaye ve Şerh-i Mevakıf gibi bazı din kitaplarını ders olarak mükemmel bir şekilde okuturdu. Ömrünün son zamanlarında dahi talebelerine ilim tahsilini sıkı sıkı emreder, buna çok önem verirdi. Herkesin kalbini ilim ve nur ile dolduruyor, Muhammed aleyhisselamın dinini canlandırıyor ve kuvvetlendiriyordu. Zamanının padişahlarını, vali, kumandan, âlim ve hakimlerini, çok tesirli mektupları ile, dine, sünnet-i seniyyeye teşvik ediyor, çok âlim ve veli yetiştiriyordu.
İmam-ı Rabbani hazretleri bir müddet Serhend’de talebe yetiştirmekle meşgul olup, insanlara doğru yolu anlattıktan sonra, hocasını ziyaret için Delhi’ye gitti. Bir müddet hizmetinde kaldı ve hocası ile çok hoş sohbetleri oldu. Hallerini bulunduklarından daha yukarıya götürdüler. Bütün bu lütufları ile çok yüksek hallere, faziletlere kavuşmasına rağmen, hocasına yapılması mümkün olmayan bir edeple davranıyordu. Muhammed Haşim-i Keşmi şöyle anlatmıştır: “Hace Hüsameddin Ahmed’den işittim. Hocam imam-ı Rabbani’yi methedip övdükten sonra; “Mertebesi yüksek, fazileti çok olmakla beraber, edebe riayette, hocamız Muhammed Bakibillah hazretlerinin talebelerinden hiçbiri, İmam-ı Rabbani gibi değildi. Bunun için bereketler herkesten önce ona nasip oldu” buyurdu.
İmam-ı Rabbani hazretleri şöyle buyurmuştur.
“Biz dört kişi, hocamız Muhammed Bakibillah hazretlerine hizmette diğerlerinden ilerdeydik. Hepimizin ayrı bir bağlılığı, ayrı bir düşüncesi vardı. Bu fakir yakînen biliyorum ki, böyle bir sohbet ve cemiyyet, terbiye ve irşad kaynağı, Peygamber efendimizin zamanından sonra dünyada çok az görülmüştür. Gerçi insanların en hayırlısı olan Resulullah efendimiz zamanında bulunamadık, sohbetine kavuşamadık ama, Muhammed Bakibillah hazretlerinin saadetli sohbetinden de mahrum kalmadık. Bunun için bu büyük nimetin şükrünü yerine getirmek lazımdır. Onun huzurunda herkes kendi bağlılığına, muhabbetine göre bir şeylere kavuştu.”
“Biz dört kişi, hocamız Muhammed Bakibillah hazretlerine hizmette diğerlerinden ilerdeydik. Hepimizin ayrı bir bağlılığı, ayrı bir düşüncesi vardı. Bu fakir yakînen biliyorum ki, böyle bir sohbet ve cemiyyet, terbiye ve irşad kaynağı, Peygamber efendimizin zamanından sonra dünyada çok az görülmüştür. Gerçi insanların en hayırlısı olan Resulullah efendimiz zamanında bulunamadık, sohbetine kavuşamadık ama, Muhammed Bakibillah hazretlerinin saadetli sohbetinden de mahrum kalmadık. Bunun için bu büyük nimetin şükrünü yerine getirmek lazımdır. Onun huzurunda herkes kendi bağlılığına, muhabbetine göre bir şeylere kavuştu.”
İmam-ı Rabbani hazretleri, hocası Muhammed Bakibillah hazretlerinin ikinci defa huzuruna gidip bir müddet kaldıktan sonra, tekrar memleketine döndü. Bir müddet daha taliblere, isteklilere feyz vermekle meşgul oldu. Bu sırada pek yüksek derecelere kavuştu. Bu hallerini hocasına mektuplar yazarak bildirdi. Bundan sonra üçüncü defa hocasını ziyarete gitti. Bu ziyaretinden sonra Delhi’den Serhend’e dönüp birkaç gün kaldı ve Lahor’a gitti. Lahor şehrinde herkes, imam-ı Rabbani hazretlerinin teşrifini büyük bir ganimet bildi. Talebelerinin en meşhurlarından olan; Mevlana Muhammed Tahir, Hace Muhammed, Mevlana Esgar Ahmed ve Mevlana Ravh Hüseyin gibi zatlar bu sırada talebesi olup, sohbetinde pişip yüksek derecelere kavuştular. İmam-ı Rabbani hazretleri Lahor’da bulunduğu sırada, oranın meşhur âlimleri kendisine çok hürmet ve edep gösterdiler. Nice bilinmeyen ve çözülmesi zor meseleleri ondan sorup doyurucu cevaplar aldılar.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin Lahor’daki sohbetleri devam ederken, hocası Muhammed Bakibillah hazretlerinin vefat haberi geldi. Kalblerdeki huzur ve ferahlığın yerini, elem ve keder aldı. Bu haber üzerine, hemen Delhi’ye gidip mübarek kabrini ziyaret etti. Oğullarına ve talebelerinin büyüklerine taziyede bulundu. Muhammed Bakibillah hazretlerinin talebeleri, üzüntülerini ve kalblerindeki elemi, onun terbiyelerinin ve sohbetlerinin bereketleriyle gidermek için, huzurlarına gelip, Muhammed Bakibillah hazretlerine gösterdikleri gibi, imam-ı Rabbani hazretlerine de; muhabbet, hürmet ve teslimiyet gösterdiler. Küçük büyük hepsi onu kabul edip bağlandılar.
İmam-ı Rabbani hazretleri, Serhend’e döndükten sonra, Kadiri tarikatının büyüklerinden olan Şah Kemal Kadiri’nin ruhaniyetinden de icazet almakla şereflendi. Bu icazeti şöyle olmuştur: Bir sabah İmam-ı Rabbani hazretleri talebeleri ile murakabe halinde iken, Şah Kemal’in torunu ve onun bütün kemalatının vekili olan Şah İskender, Kehtel’den gelip, Şah Kemal’in bereketli hırkasını İmam-ı Rabbani hazretlerinin mübarek omzuna koydu. İmam-ı Rabbani gözlerini açınca, Şah İskender’i gördü. Tam bir tevazu ile boyunlarına sarıldı. Şah şöyle dedi: “Birkaç zamandır, hal ve rüyamda dedem Şah Kemal’i görüyorum. Bana, hırkasını size vermemi emrediyordu. Fakat, onların bu bereketli hırkasını evden çıkarıp, bir başkasına vermek bana çok ağır geliyordu. Ama tekrar tekrar emredince, emirlerine uymak lazım oldu.” İmam-ı Rabbani, o hırkayı giyip hususi odasına gitti. Bir müddet sonra odasından çıkınca, en yakın sırdaşlarına, mahremlerine şöyle söyledi: “Hazret-i Şah Kemal’in hırkasını giydikten sonra, şaşılacak çok garip hal zahir oldu. Şöyle ki, hırkayı giydiğim zaman, insanların ve cinlerin seyyidi Abdülkadir-i Geylani’yi, hazret-i Şah Kemal’e kadar devam eden bütün halifeleriyle yanımda gördüm. Hazret-i Gavs-i Rabbani Abdülkadir-i Geylani kalbimi kendi tasarruflarına aldı ve hususi nisbetlerinin ve yollarının nurları ve esrarı beni kapladı. Bense, o hallerin ve nurların denizine gömülüp o denizin dalgıcı oldum. Bir müddet bu halde kaldım. O hallerin beni kapladığı zamanda kalbime; “Beni Ahrariyye büyükleri terbiye ettiler ve işimin esası bu büyüklerin yolunda olmaktır, şimdi başka oluyor” diye geldi. Böyle düşünürken, Ahrariyye yolunun büyüklerinin, hace-i cihan Hace Abdülhalık-ı Goncdüvani’den hocam Hace Bakibillah’a kadar bütün halifelerinin geldiğini gördüm. Benim işim ve icraatım hakkında konuşmaya başladılar. Ahrariyye büyükleri; “Bunu biz terbiye ettik. Bizim terbiyemizle zevke, hale ve kemale erişti” dediler. Kadiri büyükleri (Rahimehümüllah) da; “Daha çocukluğunda bizim ona teveccühümüz vardır. Bizim nimet soframızdan tad almıştır. Şimdi de bizim hırkamızı giymektedir” dediler.
Onlar böyle konuşurken Kübreviyye, Çeştiyye yollarından da birer cemaat geldi. Böylece anlaşmaya vardılar, bundan sonra bu iki şerefli nisbetten de kalbimde, büyük pay, tam bir şevk buldum.” İmam-ı Rabbani hazretleri tasavvufta, bu yolların hepsinde talebe yetiştirip feyz verdi.
İmam-ı Rabbani hazretleri, benzeri az yetişen, müstesna bir İslam âlimi ve büyük bir mürşid-i kâmildir. Peygamber efendimizin vefatından bin sene sonra da İslam düşmanları dine, imana insafsızca saldırmışlardı. Allahü teâlâ kullarına acıyarak, imam-ı Rabbani gibi bir müceddid yarattı. Ona derin ilimler ihsan eyledi. Onun vasıtasıyla din düşmanlarının korkunç saldırısını durdurdu. Hakkı bâtıldan ayırıp, çok kalblerden bâtılı kaldırdı. Bu yüce İmamın mektup ve kitapları, insanları gafletten uyandırdı. Dünyaya ışık saldı. Yani Allahü teâlâ onu, Peygamber efendimizden bin sene sonra, din-i İslamı yenilemek ve kuvvetlendirmek için göndermişti.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin dine yıllarca yaptığı bu büyük hizmetleri, sağlam, ikna edici delillerle sapık fikirlerinin çürütüldüklerini, Ehl-i sünnet itikadının ve doğru din bilgilerinin yayıldığını, bid’atlerin kalktığını gören bazı sapık kimseler, ona cephe aldılar haset ve iftira etmeye başladılar.
Bunun için bazı kimselerin cefa oklarına, eziyet ve iftiralarına hedef oldu. Nice âlimlerin, fadılların, kâmillerin kendi yollarından ayrılıp, rehberlerini bırakıp, etrafına ve hizmetine koşuşmaları ise, hasetlerini daha da artırdı. İmamı tehlikeye düşürmek için, hilelere başladılar. Mesela, Cüneyd-i Bağdadi, Bayezid-i Bistami gibi büyük meşayihi aşağı görüyor diyerek, cahil tabakayı aldattılar. Yüksek meşayihin bildirdiği vahdet-i vücudu inkâr ediyor, diyerek, görüşü kısa kimseleri İmam’dan soğutmaya başladılar. Onu sevenlere de; “Meşayih-i izamı inkâr ediyor, Allahü teâlânın marifetine vasıtasız olarak kavuştum diyor” dediler. Çeşit çeşit iftiralarda bulundular.
O zamanın sultanı Selim Cihangir Hanın devlet adamları, hatta büyük veziri, baş müftüsü ve etrafındakiler Ehli sünnet düşmanı idiler. Halbuki imam-ı Rabbani hazretlerinin birçok mektupları ve bilhassa ayrıca yazdığı Redd-i Revafıd Risalesi, Eshab-ı kiram düşmanlarını red etmekte, böylelerinin cahil, ahmak ve alçak olduklarını anlatmaktaydı. İmam-ı Rabbani bu risalesini Buhara’da bulunan en büyük Özbek hanı Abdullah Hana yollamıştı. “Bunu İran’da, Şah Abbas-ı Safevi’ye gösterin! Kabul ederse ne iyi, etmezse onunla harb caiz olur” demişti. Kabul etmedi. Harb oldu. Abdullah Han, Herat’ı ve Horasan’daki şehirleri aldı. Buralarını daha evvel Safeviler almıştı. İşte bundan sonra, Hindistan’daki bozuk fırkalar, Eshab-ı kiram düşmanları elele verdiler. Sultana gidip imam-ı Rabbani hazretleri hakkında çeşitli iftiralarda bulunarak şikayet ettiler. Sultan, oğlu Şah Cihanı gönderip, imam-ı Rabbani hazretlerini, evlatlarını ve yetiştirdiği talebelerini çağırıp, hepsini öldürmeye karar verdi. Bunun üzerine Şah Cihan, bir müftü ile yanına gitti. Sultana secde caiz olduğunu gösteren bir fetvayı da götürdü. İmam-ı Rabbani’nin üstünlüğünü biliyordu. “Babama secde edersen seni kurtarabilirim” deyince, imam-ı Rabbani hazretleri bu fetvanın zaruret zamanında izin olduğunu, azimet ve din bütünlüğünün secde etmemek olduğunu, ecel gelince, ölümden hiçbir şeyin kurtaramayacağını söyledi ve secde etmeyi kabul etmedi.
Çocuklarını ve talebelerini bırakıp sultana yalnız gitti. Kendisine yapılan iftiralara karşı sultana güzel ve doyurucu cevaplar verdi. Sultan yüksek hakikatleri anlayabilecek birisi olmadığı halde, neşelendi ve serbest bırakıp özür diledi. Hatta, sultana kendisine yapılan iftiraların asılsız olduğunu açık delillerle anlatırken, orada bulunan ateşe tapıcı Hinduların büyük bir kumandanı, imam-ı Rabbani hazretlerinin dinde olan kuvvetini, sözlerini, lezzet ve kıymetini görerek müslüman oldu.
Sultanın ikna olduğunu gören iftiracı sapıklar; “Bunun adamları çoktur. Sözleri bütün memlekette yürürlüktedir. Bunu serbest bırakırsak bir karışıklık çıkabilir” diyerek, uzun konuşmalardan sonra sultanı aldattılar. Sultan, imam-ı Rabbani hazretlerinin, memleketin en sağlam ve korkunç kalesi olan Guwalyar Kalesi’ne hapsedilmesini emretti ve hapsedildi. Bu hadiseye çok üzülen talebeleri sultana isyan etmek istediler. Bunu yapabilecek güçte idiler. Fakat imam-ı Rabbani hazretleri onları rüyalarında ve uyanık iken bundan men etti. Sultana hayır dua etmelerini emredip; “Sultanı incitmek bütün insanlara zarar verir” buyurdu. Kendisi de sultana hep hayır dua ediyordu. Sultanın veziri, koyu bir muhalif olduğundan, zindanda, imam-ı Rabbani hazretlerinin başına kardeşini tayin etmiş ve çok şiddetli davranmasını emretmişti. Bu görevli ise ondan çeşitli kerametler, üzülmek yerine heybet, sabır ve hatta neşe görerek tevbe etti. Bozuk itikadını terk edip Ehl-i sünneti seçti ve halis talebelerinden oldu. Kalede hapis bulunan binlerce kâfir, onun bereketi ve sohbetleri ile müslüman olmakla şereflendi. Birçok günahkâr tevbe etti. Hatta bazıları yüksek âlim oldu.
İmam-ı Rabbani hazretleri hapiste üç sene kaldıktan sonra, sultan yaptığına pişman oldu. Hapisten çıkarıp ikram ve ihsan eyledi. Hatta halis talebesinden ve sadık dostlarından oldu. Bir müddet, asker arasında kalmasını istedi. Sonra serbest bırakıp, hürmetle vatanına gönderdi. Hapisteki bu sıkıntılardan ve uğradığı dertlerden sonra, evvelce bulundukları hallerin ve makamların binlerce üstünde derecelere yükselmiş olarak memleketine döndü. İmam-ı Rabbani hazretleri önceleri; “Yetiştiğim derecelerin üstünde, daha çok makamlar vardır. Onlara yükselmek celal sıfatı ile, sert terbiye edilmekle olabilir. Şimdiye kadar cemal sıfatı ile okşanarak terbiye edildim” buyurmuştu. Talebesinden bir kısmına; “Elli ile altmış arasında üzerime dertler, belalar yağacak” buyurmuştu. Buyurduğu gibi oldu. O makamlara da yükselmek nasip oldu.
Müslümanların zayıf düştüğü, küfrün, sapıklığın, zulmetin, felsefecilerin ve sapık kimselerin her tarafı kapladığı bir zamanda, binlerce kâfir, çok sayıda fasık ve facir onun güzel hallerini görüp, sohbetini işitip tevbe ederek salih müslüman oldu. Uzaktan yakından pek çok kimse, rüyada ve uyanık iken onu görerek yanına koşmuş, huzuruna geldiklerinde gördüklerini aynen bulmuşlardır. Âlim, salih, genç, ihtiyar binlerce kimse onu görüp, sohbetinde bulununca, feyz alarak kalbleri zikreder olmuştur. Huzurundaki pek çok talebeyi hallere, yüksek derecelere kavuşturmuştur. Her an kerametleri görülür feyz ve bereket yayardı. Kerametlerinin altı binden fazla olduğu bildirilmiştir.
Zamanının âlimleri, imam-ı Rabbani hazretlerine Sıla ismi ile hitap ettiler. Sıla, birleştirici demektir. Çünkü, o, tasavvufun İslamiyet’ten ayrı bir şey olmadığını İslamiyet’e uygun bir şey olduğunu ispat ederek, ahkam-ı İslamiye ile tasavvufu vasl etmiş, birleştirmiştir. Bir hadis-i şerifte; “Ümmetimden Sıla isminde biri gelir. Onun şefaati ile çok kimseler Cennete girer” buyurularak onun geleceği haber verilmiştir. Bu hadis-i şerif, imam-ı Süyuti’nin Cem’ül-Cevami kitabında vardır. İmam-ı Rabbani hazretleri bir mektubunda; “Beni iki derya arasında “Sıla” yapan Allahü teâlâya hamd olsun” diye dua etmiştir. Eshabı, talebeleri ve sevenleri arasında “Sıla” ismiyle meşhur olmuştur. Hadis-i şerifte müjdelenen “Sıla” ismini ondan evvel hiç kimse almamıştır.
İmam-ı Rabbani hazretleri, Müceddid-i elf-i sanidir. Yani hicri ikinci binin müceddididir. Eski ümmetler zamanında, her bin senede yeni din getiren bir resul gönderilirdi, yeni din öncekini değiştirip, bazı hükümleri kaldırırdı. Her yüz senede de bir Nebi gelir, din sahibi peygamberin dinini değiştirmez, kuvvetlendirirdi. Hadis-i şerifte, bu ümmete ise, her yüz yıl başında İslam dinini kuvvetlendiren bir âlim geleceği haber verilmektedir. Peygamber efendimizden sonra peygamber gelmeyeceğine göre, kendisinden bin sene sonra, İslam dinini her bakımdan ihya edecek, dine sokulan bid’atleri temizleyip, asr-ı seadetteki temiz haline getirecek, zahiri ve batıni ilimlerde tam vâris, âlim ve arif bir zatın olması lazımdı. Hadis-i şerifler bunu bildirmektedir. Bu mühim hizmeti imam-ı Rabbani hazretleri yapmıştır.
Bütün İslam âlimleri, bu zatın imam-ı Rabbani hazretleri olduğunda ittifak etmişlerdir. Peygamberimizden tam bin sene sonra ilim ve irşad kürsüsüne mutlak olarak oturup, cihanı Resulullahın nurları ile aydınlattı. Bid’atleri temizleyip İslam dinini ihya etti. Onun zamanında Hindistan’da ve hatta bütün İslam âleminde baş gösteren sapık fikirler, bozuk inanışlar yayılmaya başlayıp, büyük fitneler çıkmıştı. Ayrıca tasavvufta vahdet-i vücudu anlatan sözler, müslümanlar arasında çeşit çeşit şekillere sokuldu. Bu yüksek ve kıymetli bilgi anlaşılamadı. Birçok cahil, büyüklerin sözlerinin manalarını anlamayarak zamanla dinden çıktı. İslamiyet’e karşı olanlar da bunu fırsat bilip, müslümanları doğru yoldan ayırmak için çalıştılar. Böylece tasavvuf bilgileri ile İslamiyet’in hükümleri arasında ayrılık ve çatışma varmış gibi, ikisi birbirinden ayrıymış gibi gösterilerek, müslümanlar çeşitli isimler altında birbirlerinden ayrılmaya ve birbirlerine düşman edilmeye çalışıldı. İmam-ı Rabbani hazretleri başta vahdet-i vücud bilgileri olmak üzere, yanlış anlaşılan daha birçok meseleyi gayet açık bir şekilde izah ederek, insanların zihinlerini ve kalblerini, yanlış ve bozuk inanışlardan, bid’atlerden temizledi. Hakkı bâtıldan ayırıp, Peygamberimizin hak ve doğru yol olduğunu haber verdiği Ehli sünnet itikadını her yere yaydı. Genç-ihtiyar herkes ve birçok âlim onun etrafında toplandı. Kendisine ilk defa (Müceddid-i elf-i sani) ismini veren, zamanının en büyük âlimlerinden Abdülhakim-i Siyalkuti’dir. O zamanın diğer büyük âlimleri de onu methedip övmüşlerdir.
Hace Muhammed Bakibillahın talebesinin en büyüklerinden ve en yüksek âlimlerden olan Seyyid Mir Muhammed Numan diyor ki: “İmam-ı Rabbani’ye tâbi olmayı hocam bana söyleyince, buna lüzum olmadığını anlatmak için; “Kalbimin aynası ancak sizin parlak kalbinizin nuruna karşı duruyor” dedim. Hocam sert bir sesle; “Sen, Ahmedi ne sanıyorsun? Onun, güneş olan nuru, bizler gibi binlerce yıldızı örtmektedir” buyurdu.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin talebelerinin meşhurlarından olan Muhammed Haşim-i Keşmi şöyle anlatmıştır: “Bir gün Hazret-i İmamın huzurunda oturuyordum. Onlar marifetleri yazıyordu. Aniden bevl sıkıştırması sebebiyle kalkıp helaya gitti. Fakat hemen süratle dışarı çıktı. Böyle süratle helaya girip, hemen aceleyle dışarı çıkmalarına hayret ettim. “Bunun sebebi nedir?” dedim. Heladan çıkar çıkmaz su ibriğini istedi ve sol elinin baş parmağının tırnağını yıkadı ve ovaladı. Sonra tekrar helaya girdi. Bir müddet sonra çıkınca buyurdu ki: “Bevl sıkıştırdı, acele ile helaya girdim ve oturdum. Gözüm tırnağımın üzerine gitti. Üzerinde siyah bir nokta vardı. Kalem yazıyor mu diye kontrol etmek için bunu yapmıştım. Halbuki, o nokta Kur’an-ı kerimin harflerini yazarken kullanılırdı. Orada oturmayı doğru görmedim ve edep dışı buldum. Bevl sıkıştırmasından dolayı sıkıntı çektimse de, bu sıkıntı bir edebi terk etmenin vereceği sıkıntının yanında çok az geldi. Dışarı çıktım. O siyah noktayı yıkadım ve tekrar içeri girdim.”
Bir gün, hafızlardan biri, kendi minderlerinden aşağı bir minder koyup üzerine oturarak, Kur’an-ı kerim okumaya başladı. İmam-ı Rabbani hazretleri bu durumun farkına varıp, hemen üzerinde oturduğu yüksek minderi bir kenara çekip yere oturdu. Hiçbir zaman Kur’an-ı kerim okumakta olan hafızdan yüksekte oturmazdı.”
İmam-ı Rabbani hazretlerinin fıkıh meselelerinde ilmi çoktu ve her meseleye anında cevap verebilecek bir derecedeydi. Usul-i fıkıhta da tam bir maharet sahibiydi. Fakat ihtiyatının çokluğundan, çoğu zaman kıymetli fıkıh kitaplarına başvururdu. Seferde ve hazarda bazı kıymetli fıkıh kitaplarını yanında bulundururdu. Onların bütün gayreti, müftabih yani fıkıh âlimlerinin üzerinde ittifak ettikleri fetvalara, daima uymaktı. Bazı fıkıh âlimlerinin caiz dediği, bazılarının mekruh dediği bir işte, o kerahet tarafını tercih eder ve o işi yapmazdı. “Bir meselenin yapılmasında ve yapılmamasında, helal ve haram olmasında ihtilaf olursa, yapılmaması ve haram tarafını tercih etmeyi mümkün olduğu kadar elden kaçırmamalıdır” buyururdu.
Muhammed Haşim-i Keşmi şöyle anlatmıştır:
“Seyyidlerden bir genç, medresede talebe idi. Onunla arkadaşlık ederdik. Bir gün ağlayarak yanıma geldi ve başından geçen bir hadiseyi anlattı. İmam-ı Rabbani hazretlerinin büyük bir kerametini görmüştü. Dedi ki: “Hazret-i Ali’ye karşı savaşanları, hele Hazret-i Muaviye’yi sevmezdim. Bir gece senin üstadın İmam-ı Rabbani’nin Mektubat’ını okuyordum. Okuduğum yerde; “İmam-ı Enes bin Malik buyurdu ki: “Hazret-i Muaviye’yi, sevmemek onu kötülemek, Hazret-i Ebu Bekri ve Hazret-i Ömeri sevmemek bunları kötülemek gibidir. Ona sövene, bunlara sövene verilen cezayı vermek lazımdır” yazılı idi. Bunu okuyunca, canım sıkıldı ve yerinde olmayan bir yazıyı buraya yazmış dedim. Mektubat’ı yere attım. Yatağıma uzandım. Uyudum.
“Seyyidlerden bir genç, medresede talebe idi. Onunla arkadaşlık ederdik. Bir gün ağlayarak yanıma geldi ve başından geçen bir hadiseyi anlattı. İmam-ı Rabbani hazretlerinin büyük bir kerametini görmüştü. Dedi ki: “Hazret-i Ali’ye karşı savaşanları, hele Hazret-i Muaviye’yi sevmezdim. Bir gece senin üstadın İmam-ı Rabbani’nin Mektubat’ını okuyordum. Okuduğum yerde; “İmam-ı Enes bin Malik buyurdu ki: “Hazret-i Muaviye’yi, sevmemek onu kötülemek, Hazret-i Ebu Bekri ve Hazret-i Ömeri sevmemek bunları kötülemek gibidir. Ona sövene, bunlara sövene verilen cezayı vermek lazımdır” yazılı idi. Bunu okuyunca, canım sıkıldı ve yerinde olmayan bir yazıyı buraya yazmış dedim. Mektubat’ı yere attım. Yatağıma uzandım. Uyudum.
Rüyamda, senin o büyük üstadın öfkeli ve kızgın bir halde yanıma geldi. İki mübarek elleri ile kulaklarımı çekti ve; “Ey cahil çocuk! Sen bizim yazdığımızı beğenmiyorsun ve kitabımızı fırlatıp, yere atıyorsun. Benim yazımı okuyunca şaşaladın ve inanmadın. Ama gel, seni bir zata götüreyim de gör! Resulullah efendimizin eshabını sevmediğin için, aldandığını ondan işit” buyurdu. Beni çekerek, bir bahçeye götürdü ve kapısında bırakıp kendisi yalnızca ilerledi. Uzakta görünen büyük bir odaya doğru yürüdü. Orada nur yüzlü, büyük bir zat oturuyordu. Çekinerek ve saygı ile o zata selam verdi. Önünde diz çöküp oturdu. Ona bir şeyler söylüyor, beni gösteriyordu. Uzaktan bana bakışlarından benden bahsettiği anlaşılıyordu.
Biraz sonra senin o yüksek üstadın imam-ı Rabbani, kalktı. Beni çağırdı. “Bu oturan zat, Hazret-i Ali’dir. İyi dinle! Bak ne buyuruyor” dedi. Yanlarına gidip, selam verdim. “Sakın, sakın! Resulullah efendimizin eshabına karşı, kalbinde bir dargınlık bulundurma! O büyüklerden hiçbirini, asla kötüleme. Aramızda muharebe şeklinde görünen işlerimizin, hangi iyi niyetlerle yapıldığını, biz ve o kardeşlerimiz biliriz!” dedi. Senin yüksek hocanın adını söyleyerek; “Bu zatın yazılarına da sakın karşı gelme!” buyurdu. Bu nasihati dinledikten sonra, kalbimi yokladım. Bu husustaki tereddüdün ve soğukluğun, kalbimden çıkmadığını gördüm. Bu hâlimi hemen anladı. Öfkelendi. Senin yüksek hocana bakarak; “Bunun gönlü daha temizlenmedi. İyi bir tokat vur!” dedi. Şeyh hazretleri, kuvvetli bir tokat vurdu. Tokadı yiyince, kendi kendime; “Bunu sevdiğim için onlara düşmanlık etmiştim. Halbuki kendisi onlara düşmanlığımdan bu kadar çok incinmektedir. Bu halden vazgeçmeliyim!” dedim. Kalbimi yokladım. Düşmanlık, kırgınlık kalmamış, tertemiz buldum. O anda uyandım. Şimdi de kalbim o kinden temizlenmiştir. O rüyanın, o sözlerin tadı, beni başka hale soktu. Kalbimde Allah’tan başka hiçbir şeyin sevgisi kalmadı. Senin yüksek hocan imam-ı Rabbani’ye ve onun yazdıklarındaki marifete inancım iyice arttı.”
İmam-ı Rabbani hazretleri 1615 senesinde, elli üç yaşlarında iken, talebelerinden çok sevdiklerine; “Benim ömrüm ve hayatım hakkındaki kaza-yı mübremin altmış üç sene olduğunu ilham ile bana bildirdiler” buyurdu. Ve buna çok sevindi. Çünkü Peygamber efendimize tâbi olmasının çokluğu, yaş bakımından da uymakla belli oluyordu. Aynı zamanda bu hususta Hazret-i Ebu Bekir’e, Hazret-i Ömer’e ve Hazret-i Ali’ye de uymuş oluyordu.
1623 senesinde Ecmir’de iken; “Vefat etmemin yakın olduğuna dair işaretler, alametler görülmeye başladı” buyurdu. Serhend’de bulunan kıymetli oğullarına mektup yazıp; “Ömrümüzün sona ermesi yakındır” buyurdu. Babalarının hasreti ve ayrılığı ile yanan, evliyanın gözlerinin nuru kıymetli oğulları, bu mektubu alınca, babalarının bulunduğu yere hareket ettiler. Huzuruna kavuşunca, bir gün, bu yüksek oğullarını hususi odaya çağırdı. Buyurdu ki: “Kıymetli oğullarım, bu dünyaya hiçbir şekilde nazarım ve bağlılığım kalmadı. Öbür dünyaya gitmek icap ediyor, gitme ve yolculuk alametleri görünmeye başladı.”
İmam-ı Rabbani hazretleri Ecmir seferinden Serhend’e dönünce, artık evinde inzivaya çekildi. Bir müddet, beş vakit namaz ve Cuma namazı hariç, evden dışarı çıkmadı. Nur ve esrar menbaı olan hususi odasına; Muhammed Haşim-i Keşmi’den, yüksek oğullarından, talebelerinden ve hizmetçilerinden iki üç kişi hariç, başkalarının girmesi çok nadir oluyordu. Halveti seçtiği günlerden bir gün, soğuk bir nefes çekip; “Şeyh-ül-islam’ın (Ebu Ali Dekkak’ın) meşrebi çok yükselince, meclisinde insan kalmadı” sözünü söyledi. Burada olduğu gibi, ömrünün sonuna doğru, imam-ı Rabbani hazretlerinin meşrebi de o kadar yüksek oldu ki, talebelerinin en yüksekleri bile onun yanında mektebe yeni başlayan küçük çocuklar gibi kalıyorlardı.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin talebelerinden biri şöyle anlatmıştır:
“İmam-ı Rabbani hazretlerinin ömrünün son günlerinde, hasta olduğu sırada huzuruna çıkıp, birkaç günlüğüne memleketime gidip gelmek için izin istedim. “Birkaç gün dur!” buyurdu. Sonra tekrar arzedip; “Hemen gidip, döneceğim” dedim. “Birkaç gün sabret!” buyurdu. Fakat; “Gidip en kısa zamanda huzurunuza döneceğim” deyince, izin verdi ve: “Sen nerede, biz nerede, ilkbahar nerede?” mısraını okudu. Bu sözünden birkaç gün sonra vefat etti.
“İmam-ı Rabbani hazretlerinin ömrünün son günlerinde, hasta olduğu sırada huzuruna çıkıp, birkaç günlüğüne memleketime gidip gelmek için izin istedim. “Birkaç gün dur!” buyurdu. Sonra tekrar arzedip; “Hemen gidip, döneceğim” dedim. “Birkaç gün sabret!” buyurdu. Fakat; “Gidip en kısa zamanda huzurunuza döneceğim” deyince, izin verdi ve: “Sen nerede, biz nerede, ilkbahar nerede?” mısraını okudu. Bu sözünden birkaç gün sonra vefat etti.
Bu arada çok sadaka verdi ve büyük hayırlar yaptı. Esrar mahremlerinden, yakınlarından biri, bu sadaka ve hayratlarının çokluğunu görünce; “Bütün bu hayratlar, belaların giderilmesi için midir?” diye sordu. Buyurdu ki: “Hayır, belki de kavuşmak şevki ile bunları yapıyorum. Ve şu beyti okuyup gözlerinden sevinç gözyaşları döküldü:
“Vuslat günüdür sırdaşım âleme kucak açayım,
Bu devletin, bu nimetin sevinçlerini saçayım.”
Bu devletin, bu nimetin sevinçlerini saçayım.”
Muharrem ayının on ikinci günü buyurdu ki: “Bana bu dünyadan öbür dünyaya gitmeme kırk veya elli gün kaldığını bildirdiler. Mezarımı da gösterdiler.” Bu sözleri dinleyenler üzüldüler ve şaşa kaldılar. Ciğerlerindeki yara yeniden tazelendi. O günlerde, oğlu Muhammed Said bir gün, imam-ı Rabbani hazretlerini ağlarken gördü. Sebebini sordu. Cevabında; “Allahü teâlâya kavuşmanın sevinci ile ağlıyorum” buyurdu. Yine oğlu; “Allahü teâlâ, bu işi, bu dünyada çok sevdiklerinin isteğine bırakır. Madem ki, siz bu kadar çok istiyorsunuz, elbette gidersiniz” diye arz etti. Bu sözü söyleyen oğullarında bir değişme gördü ve buyurdu ki: “Muhammed Said! Allahü teâlânın gayretine dokunuyorsun.” Oğlu; “Kendi hâlime üzülüyorum” dedi ve gayet samimi bir beyanla, dert ve elem dolu kalbini dışarı vururcasına; “Ey gönlümün süruru babacığım! Bize yaptığınız bu şefkatsizlik ve acımasızlık nedendir?” diye arz etti. Bunun üzerine; “Allahü teâlâ sizden sevgilidir. Ayrıca bizim size şefkat ve yardımlarımız, vefat ettikten sonra, bu dünyadakinden daha çok olacaktır. Çünkü bu dünyada, insanlık icabı bazen ister istemez yardım ve teveccüh tam olmuyor. Halbuki öldükten sonra, beşeri sıfatlardan tamamen ayrılma vardır” buyurdu. Bunu söylediği günden itibaren, o günleri saymaya başladılar. Şöyle ki, Safer ayının yirmi ikinci gecesi kalbleri hasta eshabına; “Bugün söylediğim günlerin kırkıncı günü geçmiş oluyor. Bakalım bu yedi-sekiz günde ne zuhur eder” buyurdu. Yine oğullarına buyurdu ki: “Şu arada hasıl olan birkaç günlük sıhhatte, Allahü teâlâ, Habibine tâbi olan bir insanda bulunabilecek bütün kemalatı bana ihsan eyledi.” Oğullarının bu sözlerden kalbleri parçalandı. Çünkü, bu sözlerde Hazret-i Ebu Bekri Sıddıkın; “Bu gün dininizi tamam eyledim” âyet-i kerimesi gelince kalblerine gelen, yani Peygamber efendimiz vefat edecektir, ilhamından bir işaret bulunduğunu anladılar.
Safer ayının yirmi üçü Perşembe günü, dervişlere, kendi mübarek elleriyle elbiselerini taksim etti. Kendi üzerinde pamuklu, sıcak tutan bir elbise bulunmadığı için, havanın soğukluğu tesir edip, tekrar sıtma hastalığına tutuldu ve tekrar yatağa düştü. Peygamber efendimiz hastalıktan kurtulup, az bir zaman sonra tekrar hasta olmuşlar ve vefat eylemişlerdi. İmam-ı Rabbani hazretleri, bu hususta da ittiba’ı (uymayı) kaçırmadı. Bu hastalıktan evvel hizmetçilerinden birine; “Mangal için şu kadar liralık kömür al!” buyurdu. Biraz sonra tekrar yanına çağırarak; “Söylediğimin yarısı tutarında kömür al, çünkü bir ses kalbime, o kömürleri yakacak kadar zaman kalmadı diyor” buyurdu. Kömürün bir kısmını kendisi için ayırtıp, diğerini çocuklarına gönderdi. Kendisine ayrılmış olan miktar, vefat ettiği gün tamamen bitmişti. Bu hastalık zamanında, yüksek ilimleri, çok fazla olarak kendi yüksek oğullarına anlattı. Bir gün ince hakikatleri beyanda o kadar uğraşıyor ve bunun için o kadar konuşuyordu ki, kıymetli oğulları Hace Muhammed Said; “Hazretinizin hastalığı bu kadar konuşmanıza elverişli değildir, bu marifetlerin beyanını bir başka zamana bıraksanız nasıl olur babacığım?” diye arz etti. Bunun üzerine: “Ey oğlum! Daha zaman ve fırsat var mı? Biliyorum ki, bir başka vakit, bu kadarını söylemeye de kuvvet ve kudret bulamıyacağım” buyurdular.
Bu günlerde hastalığı şiddetli olmasına rağmen cemaatle namaz kılmayı terk etmedi. Ancak son dört-beş gün, yalnız başına namaz kıldı. Duaları, tesbihleri, salevatları, zikri ve murakabeyi, hiçbir eksiklik olmadan yapıyordu. Dinimizin ve hocalarının yollarının inceliklerinden hiçbirini terk etmiyordu. Bir gece, gecenin üçüncü yarısında kalkıp abdest aldı. Teheccüd namazını ayakta kıldı ve; “Bu bizim son teheccüdümüzdür” buyurdu.
Vefatından biraz önce, kendinden geçme hali görüldü. Büyük oğlu, bu kendinden geçme halinin çokluğu, hastalığın şiddetinden mi, yoksa istiğrak (nurlara gömülme) sebebi ile midir, diye arz etti. Cevabında; “İstiğrak sebebi iledir. Çünkü, bazı çok yüksek haller görünüyor. Bunun için onlara teveccüh ediyorum, tâ ki hepsini oldukları gibi görebileyim ve bunlarla her şeyim tamam ve kâmil olsun” buyurdu. Bu derin sırlardan kısaca yüksek oğullarının kulaklarına fısıldadı. Bu kendinden geçme halinden kurtulunca, ciğeri yaralı, kalbi yanık talebelerine elveda sözünü hatırlatan, vasiyetlerini söylemeye başladı. Bu vasiyetlerin çoğu; mutabeata, Peygamberimize tâbi olmaya teşvik, sünnete yapışma, bid’atten kaçınma, zikir ve murakabeye devam etme hakkında idi.
Buyurdu ki: “Sünnete çok sıkı sarılmak lazımdır.” Bu sözleriyle de Peygamber efendimize uymak istemişlerdi. Çünkü, Peygamber efendimiz vefat edecekleri zaman böyle nasihat eylemişlerdi. Abbad bin Sariye’den, Tirmizi ve Ebu Davud şöyle rivayet eder: “Resulullah efendimiz bize vaaz ediyordu. Bu vaazdan kalbler ürperiyor. Gözler yaşarıyordu. Dedik ki: “Ya Resulallah! Bu sözleriniz veda vaazına benziyor, bize vasiyet ediniz.” Resulullah aleyhisselam buyurdular ki: “Size vasiyetim olsun: Allah’tan korkunuz, bir köle bile emr-i ilahiyi bildirse dinleyiniz ve yapınız. Yaşayanlarınız çok şeyler görecek. O zaman benim ve Hulefa-i raşidinin sünnetine gayet sıkı sarılınız, onu elden kaçırmayınız. Dinde bid’atten çok sakınınız. Çünkü bütün bid’atler dalalettir, sapıklıktır.”
İmam-ı Rabbani hazretleri vasiyetine devamla şöyle buyurdu: “Dinimizin sahibi Resulullah efendimiz, nasihatlerin en incelerini bile; “Din nasihattır” hadis-i şerifi gereğince ihmal etmediler. Dinimizin kıymetli kitaplarından, tam tâbi olmak yolunu öğreniniz ve bununla amel ediniz.
Vefat ettiği Safer ayının yirmi dokuzuncu Salı günü, gece kendine hizmet eden hizmetçilerine; “Çok zahmet çektiniz, bu sizin son zahmetinizdir” buyurdu.
Sedirin üzerine yatınca, sünnet üzere sağ elini sağ yanağının altına koyup, zikirle meşgul oldu. Büyük oğlu Muhammed Said, babasının sık sık nefes aldığını görünce; “Hâl-i şerifiniz nasıldır babacığım?” diye arzetti. “İyiyim ve kıldığım o iki rekat namaz kâfidir” buyurdu. Bundan sonra bir daha konuşmadı. Yalnız Allahü teâlânın ismini söyledi ve biraz sonra da vefat etti. Peygamberlerin büyüklerinin çoğunun son sözleri namaz olmuştur. Bu hususta da Peygamberlerin Serverine tâbi oldu. Vefatı 1624 senesi, Safer ayının yirmi sekizi, güneş hesabı ile yirmi dokuzu, Salı günü kuşluk vakti vaki oldu.
O ay yirmi dokuz gün idi. Peygamber efendimizin vefat ayı olan Rebiül-evvel ayının ilk gecesi, Peygamber efendimizin huzuruna kavuştu. Hastalık ve humma çektiği günler, yaşının sene adedi kadar olup, altmış üç gün idi. Hadis-i şerifte; “Bir günlük humma, bir senenin kefaretidir” buyuruldu. Çektikleri hastalık, bu hadis-i şerifin manasına uygun oldu.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin nurlu bedeni yıkama tahtasının üzerine konulup, elbiseleri soyulunca, orada bulunanlar hazret-i İmamın namazda olduğu gibi ellerini bağladığını gördüler. Sağ elinin baş parmağı ve küçük parmağını, sol elin bileğinde halka yaptı. Halbuki, oğulları vefatından sonra, kollarını düzeltip uzatmışlardı. Yıkama tahtasına yatırırken, tebessüm etti ve bir müddet bu şekilde kaldı.
Yıkayıcı, mübarek ellerini açıp düzeltti. Sol tarafa yatırdı, sağ tarafını yıkadı. Sağ tarafa yatırıp sol tarafını yıkayacağı zaman, orada bulunanlar, velilik kuvvetinin bir alameti olarak, zayıf bir hareketle ellerinin hareket ettiğini, bir araya geldiğini ve eskisi gibi tekrar sağ elinin baş ve küçük parmaklarının, sol elinin bileğinde halka yaptığını gördüler. Halbuki sağ tarafa yatınca, sağ elin sol el üzerine gelmemesi icap ederdi. Bununla beraber öyle bir kuvvetle sol elini tutmuştu ki, ayırmak ve çözmek mümkün değildi. Kefene sardıkları zaman, yine ellerinin bağlandığı görüldü. Bu hal iki-üç defa vaki oldu. Nihayet oradakiler, bunda derin bir mana ve gizli bir sır olduğunu anlayıp, bir daha ellerini açmaya uğraşmadılar ve oğulları Hace Muhammed Said; “Madem ki, muhterem babam böyle istiyor, böyle bırakalım” buyurdu. Peygamber efendimiz hadis-i şerifte; “Yaşadıkları gibi ölürler” buyurdu. Bu, Allahü teâlânın büyük bir ihsanıdır. Dilediğine ihsan eyler. Onun ihsanı boldur.
İmam-ı Rabbani hazretlerinin cenaze namazını, oğlu Hace Muhammed Said kıldırdı. Vefatında 63 yaşında idi. Serhend’de evinin yanında defnedildi. Daha sonra Afganistan padişahı Şah-i Zaman, kabri üzerine büyük ve çok sanatlı bir türbe yaptırdı.
Büyük oğlu Muhammed Said buyurdu ki:
“Yüksek babamı, vefatından sonra rüyada gördüm. Allahü teâlânın kendisine verdiği büyük nimetlerden tam neşe ve sevinçle anlatıyordu ve bununla iftihar ediyordu. Kendisine; “Canım babacığım, şükür makamından hiç kimseye bir nasip verdiler mi?” diye arzettim. “Evet, beni de şükredenlerden eylediler” buyurdu. Arzettim ki, Kur’an-ı kerimde mealen; “Şükreden kullar azdır” buyuruluyor. (Sebe’ suresi: 13) Bu âyet-i kerimeden anlaşılan, bu cemaatin, Peygamberler olduğudur. Yahut da Peygamberlerin en büyük eshablarıdır. Hazret-i Ebu Bekri Sıddık gibi deyince; “Evet, öyledir. Fakat beni hususi bir ihsan ve inayetle, o cemaate dahil eylediler” buyurdu.
“Yüksek babamı, vefatından sonra rüyada gördüm. Allahü teâlânın kendisine verdiği büyük nimetlerden tam neşe ve sevinçle anlatıyordu ve bununla iftihar ediyordu. Kendisine; “Canım babacığım, şükür makamından hiç kimseye bir nasip verdiler mi?” diye arzettim. “Evet, beni de şükredenlerden eylediler” buyurdu. Arzettim ki, Kur’an-ı kerimde mealen; “Şükreden kullar azdır” buyuruluyor. (Sebe’ suresi: 13) Bu âyet-i kerimeden anlaşılan, bu cemaatin, Peygamberler olduğudur. Yahut da Peygamberlerin en büyük eshablarıdır. Hazret-i Ebu Bekri Sıddık gibi deyince; “Evet, öyledir. Fakat beni hususi bir ihsan ve inayetle, o cemaate dahil eylediler” buyurdu.
Eserleri:
1) Mektubat: İslam âleminde imam-ı Rabbani’nin Mektubat’ı kadar kıymetli bir kitap daha yazılmamıştır. Mektubat, üç cild olup, beş yüz yirmi altı mektubunun toplanmasından meydana gelmiştir. Kelâm ve fıkıh bilgilerini, tasavvufun marifetlerini açıklayan uçsuz bir derya gibi eşsiz bir eserdir.
1) Mektubat: İslam âleminde imam-ı Rabbani’nin Mektubat’ı kadar kıymetli bir kitap daha yazılmamıştır. Mektubat, üç cild olup, beş yüz yirmi altı mektubunun toplanmasından meydana gelmiştir. Kelâm ve fıkıh bilgilerini, tasavvufun marifetlerini açıklayan uçsuz bir derya gibi eşsiz bir eserdir.
Mektubat’ın birinci cildi 1616 senesinde talebelerinin meşhurlarından Yar Muhammed Cedid-i Bedahşi Talkani tarafından toplanmıştır. Birinci cildde 313 mektup vardır. Bu cildin son mektubu, Muhammed Haşim-i Keşmi’ye yazılmıştır. İmam-ı Rabbani hazretleri birinci cildin son mektubunu yazınca; “Muhammed Haşim’e gönderilen bu mektupla resullerin, din sahibi peygamberlerin ve Eshab-ı Bedr’in sayısına uygun olduğundan, üç yüz on üç mektupla birinci cildi burada bitirelim” buyurmuştur.
İkinci cildi ise 1619 senesinde yine talebelerinden, Abdülhay Pütni tarafından toplanmıştır. Bu cildde Esma-i hüsna yani Allahü teâlânın hadis-i şerifte geçen doksan dokuz ismi sayısınca doksan dokuz (99) mektup vardır.
Üçüncü cild de imam-ı Rabbani hazretlerinin vefatından sonra 1630 senesinde talebelerinden Muhammed Haşim-i Keşmi tarafından toplanmış olup, bu cildde de Kur’an-ı kerimdeki surelerin sayısınca yüz on dört (114) mektup vardır. Her üç cildde toplam beş yüz yirmi altı (526) mektup vardı. İmam-ı Rabbani hazretlerinin vefatından sonra on mektubu daha üçüncü cilde ilave edilmiştir. Böylece toplam mektup adedi (536) olmuştur.
Mektubat’daki mektupların birkaçı Arabi, geri kalanların hepsi Farisidir. Çeşitli zamanlarda basılmıştır. [Mektubatın birinci cildi Müjdeci Mektuplar adı altında Hakikat Kitabevi tarafından yayınlanmıştır. İkinci ve Üçüncü cildlerdeki mektuplardan da bir kısmı Hakikat Kitabevi yayınlarından olan Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye kitabında yayınlanmıştır. Bu kıymetli eserler, http://www.hakikatkitabevi.com adresinden okunabilir ve temin edilebilir.]
2) Redd-i Revafıd: Farisi olup, Rafızileri reddeden bu kitabın Türkçesi, (Hak Sözün Vesikaları) kitabında, bir bölüm olarak, Hakikat Kitabevi tarafından yayınlanmıştır. Arapça’ya da tercüme edilmiştir.
3) İsbatün-Nübüvve: “Peygamberlik nedir?” adı ile Türkçeye tercüme edilmiştir. Hak sözün Vesikaları kitabı içinde bir bölüm olarak yayınlanmıştır. Ayrıca Arapçası, İngilizceye ve Fransızcaya da tercüme edilmiştir.
4) Mebde’ ve Me’ad
5) Adab-ül-Müridin
6) Ta’likat-ül-Avarif
7) Risale-i Tehliliyye
8) Şerh-i Ruba’ıyyat-ı Abd-il-Baki
9) Mearif-i Ledünniye
10) Mükaşefat-ı Gaybiyye
11) Cezbe ve Süluk Risalesi
4) Mebde’ ve Me’ad
5) Adab-ül-Müridin
6) Ta’likat-ül-Avarif
7) Risale-i Tehliliyye
8) Şerh-i Ruba’ıyyat-ı Abd-il-Baki
9) Mearif-i Ledünniye
10) Mükaşefat-ı Gaybiyye
11) Cezbe ve Süluk Risalesi
24 – HACE MUHAMMED MASUM (K.S.)
Muhammed Masum Faruki hazretleri, evliyanın meşhurlarındandır. İmam-ı Rabbani hazretlerinin üçüncü oğludur. Silsile-i aliyyenin yirmi dördüncüsüdür. Hindistan’ın Serhend şehrinde doğdu
Daha üç yaşında iken, kelime-i tevhid söylerdi. Kur’an-ı kerimi kısa zamanda ezberledi. 11 yaşında iken, zikir ve murakabe yolunu babası imam-ı Rabbani hazretlerinden aldı. Babası istidadının yüksekliğini anlayınca, “Hâl, ilimden sonra olduğu için, önce ilim okumak gerekir” buyurup oğluna akli ve nakli ilimleri okutmaya başladı. Ona, “İlim tahsilini çabuk bitir ki, seninle büyük işlerimiz var” buyururdu. 14 yaşında iken babasına, “Kendimde bir nur görüyorum ki, bütün âlem güneş gibi ondan aydınlanmaktadır” diye arz edince, babası, “Sen zamanın kutbu olursun” müjdesini verdi. Daha sonra kendisi, “Allahü teâlâya hamd olsun. Babamın müjdelediğine kavuştum” demiştir.
16 yaşında iken, bütün ilimlerin tahsilini bitirip tasavvufa yöneldi. Babasının feyizlerine kavuştu. Kendisi de, “O esrar denizlerinin dalgıcı oldum” buyurmuştur. Öyle yetişti ki, onun bereketi ve feyizleri bütün âleme yayıldı. İslam tarihinde hidayeti onunki kadar yaygın olan bir âlim ve mürşid görülmemiştir. 900 bin kişi ona talebe olmuş, talebelerinden 140 bini evliyalık mertebelerine kavuşmuş, 7 bini de mürşid-i kâmil olmuştur. Talebeleri onun huzurunda bazen bir ayda, bazen bir haftada evliya olurlardı. Bazılarını bir teveccühte, makamların hepsine ulaştırırdı.
Babası ömrünün son günlerinde ona: “Benim bu dünyada kalmam yalnız kayyumluk vazifesi sebebiyle idi. Bu artık sana verildi. Bu dünyadan göç etmem yaklaştı” buyurmuştur.
Talebelerinden olan Muhammed Hanif-i Kâbili, Hocasının himmeti ile çok büyük marifetlere kavuştu. Hocasından icazet alarak memleketi olan Kâbil’e döndü. Halkı irşada başladı. Onu da kıskananlar oldu. Bir grup insan, ona gelip, “Bir keramet görmedikçe, sizin büyüklüğünüze inanmayız. Biz bir ziyafet hazırlıyoruz. Üstadınızı davet ediyoruz. Bugün yemek vaktinde Serhend’den Kâbil’e bir anda gelmesini bekliyoruz. Eğer gelirse, hepimiz senin taleben oluruz” diye ilave ettiler. Serhend’den, Kâbile bir ayda gelinemezdi. Hâce Muhammed Hanif, hocasına olan bağlılığının çokluğundan bunu kabul edip, “Hocam yemeği yatsı namazından sonra yer. Siz yemekleri hazırlayın, geleceğini ümit ederim” dedi.
Oradakiler gülmeye, alaylı bir şekilde yemekleri hazırlamaya başladılar. Vakit gelince “Yatsı vakti oldu. Artık yemek yiyelim” dediler. Hâce, “Yemeği getirin, üstadım bu saatlerde yemek yer” buyurdu. Oradakiler, yemekleri getirirken, Muhammed Masum hazretleri altı oğlu ile birlikte evin kapısından içeri girdi. Kendisine hazırlanan yere oturdu. Oradakiler bu hâli görünce, hayrete düşüp özür dilemek zorunda kaldılar. Muhammed Masum hazretleri “Yalnız Muhammed Hanif’in hatırı için geldim. Yoksa maksadım, sizin ikna olmanız değildir. Evliyadan keramet istenmez” buyurdu. Hep beraber yemeğe başladılar. Oradakiler, sohbetin bereketiyle kalblerindeki zulmetten kurtuldular. Onu sevenler arasına girip, saadete erdiler.
25 – ŞEYH SEYFÜDDİN ARİF (K.S.)
Seyfeddin-i Faruki hazretleri, Silsile-i aliyyenin yirmi beşincisidir. İmam-ı Rabbani hazretlerinin torunu ve Urvetül-Vüskâ Muhammed Masum-i Faruki hazretlerinin beşinci oğludur. Doğum zamanında bir melek; “Doğduğu gün, öleceği gün ve dirileceği günde ona selam olsun” mealindeki Meryem suresinin 15. âyet-i kerimeyi okuyarak müjde vermişti. Küçük yaşından itibaren ilme yöneldi. Amcası Muhammed Said’den akli ve nakli ilimleri tahsil edip kısa zamanda âlim oldu. Zamanının bir tanesi ve marifet deryası olan babası Muhammed Masum-i Faruki’nin teveccüh ve sohbetleriyle, ilerleyip, kısa zamanda birçok kerametlere kavuşup âlimlerin baş tacı oldu.
Kemale erdikten sonra babasının emriyle Âlemgir Han ile görüşmek üzere Delhi’ye gitti.
Delhi’ye vardığı zaman, şehrin kapısında iki azgın fil ve bunları zabt etmeye çalışan iki heybetli pehlivanın resimlerinin asılı olduğunu gördü. Sultana o resimleri indirtip yok edinceye kadar şehre girmeyeceğini bildirdi. Sultan resimleri indirtince şehre girdi. Sultan Âlemgir Han, kendi isteğiyle ona talebe oldu. Sohbetleriyle şereflendi. Yaşı ilerlemiş olmasına rağmen Kur’an-ı kerim okumayı öğrenip ezberledi. Sohbetlerinin bereketiyle Hindistan’da yayılmış birçok bid’at ve sapıklık, Sultan Âlemgir Han tarafından ferman çıkartılarak ortadan kaldırıldı ve unutulmuş sünnetleri ortaya çıkarıldı. Diğer vezirler, valiler ve devlet adamları da sohbetleriyle şereflenip hidayete kavuştular.
Delhi’ye vardığı zaman, şehrin kapısında iki azgın fil ve bunları zabt etmeye çalışan iki heybetli pehlivanın resimlerinin asılı olduğunu gördü. Sultana o resimleri indirtip yok edinceye kadar şehre girmeyeceğini bildirdi. Sultan resimleri indirtince şehre girdi. Sultan Âlemgir Han, kendi isteğiyle ona talebe oldu. Sohbetleriyle şereflendi. Yaşı ilerlemiş olmasına rağmen Kur’an-ı kerim okumayı öğrenip ezberledi. Sohbetlerinin bereketiyle Hindistan’da yayılmış birçok bid’at ve sapıklık, Sultan Âlemgir Han tarafından ferman çıkartılarak ortadan kaldırıldı ve unutulmuş sünnetleri ortaya çıkarıldı. Diğer vezirler, valiler ve devlet adamları da sohbetleriyle şereflenip hidayete kavuştular.
Himmet ve bereketiyle, Hindistan’ın her tarafında İslamiyet yayılıp müslümanlar kuvvetlendi. Bid’at sahipleri ve kâfirler perişan oldu.
Delhi’de, sohbet meclisleri çok bereketli ve kalabalık olurdu. Kâfirler ve fasıklar da onun sohbetine gelip, yüksek huzuruyla şereflenince, hidayete kavuşup eski günahlarına tevbe edip, istiğfar ederek geri dönerlerdi. Sohbetinin bereketiyle, binlerce kişi hidayete kavuşup, yüksek derecelere ulaşmıştı. Dergahına her gün binlerce kişi gelir feyz alırdı.
26 – MUHAMMED NURÜ’L-BEDVANİ (K.S.)
Muhammed Nurü’l Bedvani hazretleri, evliyanın büyüklerindendir. Silsile-i aliyyenin yirmi altıncısıdır. Seyyid olup soyu Peygamber efendimize ulaşır. Türbesi, Hindistan’ın Delhi şehrindedir.
Muhammed Nurü’l Bedvani hazretleri, ilmini ve feyzini imam-ı Rabbani hazretlerinin torunu, büyük âlim ve mürşid-i kamil Muhammed Seyfüddini Faruki’den aldı. Onun derslerinde ve sohbetlerinde yetişip icazet aldı. İlimde o kadar yükselmişti ki zamanının yegane âlimi ve rehberi idi.
İnsanlar ondan feyz almak için sohbetine koşmuşlardır. Bir teveccühü ile talebelerinin kalbleri zikretmeye başlardı. “Sokakta günahkârla karşılaşmak kalbde zulmet hasıl eder” buyurur ve talebelerinin hangi günahı işleyenle karşılaştığını haber verirdi. Yetiştirdiği talebelerin en meşhuru ve halifesi, “Mazhar-ı Cân-ı Cânân” hazretleri olup, evliyanın büyüklerindendir.
Şüpheli şeylerden ve haramlardan sakınma hususunda gayreti son dereceye ulaşmıştı. Yiyeceği ekmeğin ununu helalden tedarik eder, hamurunu kendi yoğurup, pişirir ve iyice acıkınca azar azar yerdi. Tasavvufta ilahi aşk ile kendinden geçme hâli pek ziyade idi. 15 sene bu hâl üzere yaşadı ve tasavvufi hâllere gark oldu. Ömrünün son zamanlarında bu hâlden ayıklık hâline dönmüştür.
Sünnet-i seniyyeye uymakta, edeplerde de Peygamber efendimize tâbi olmakta büyük bir dikkat gösterirdi. Peygamber efendimizin hayatını ve yüksek ahlakını anlatan kitapları devamlı yanında bulundurur, bunları okuyup, hâllerinde ve işlerinde Resulullah efendimize uymaya çalışırdı.
Bir defasında helâya girerken, yanlışlıkla önce sağ ayağını içeri atınca tasavvuftaki hâlleri bağlandı. Üç gün Allahü teâlâya yalvarıp, niyazda bulunduktan sonra hâlleri tekrar açıldı.
Daima murakabede bulunurdu. Böylece, Allahü teâlâdan başka her şeyi unutup, Allahü teâlâya yönelerek çok ibadet yaptığından beli bükülmüştü.
Bir gün birisi yiyecek bir şey hediye getirmişti. Kendisine takdim edilince, “Bu yiyecekte bir zulmet gözüküyor, lütfen bir araştırınız!” buyurdu. Bu yiyecek helaldendir diye arz ettiler. Fakat araştırınca, bu yiyeceğin gösteriş niyetiyle hazırlandığını anladılar.
Dünyaya düşkün olan bir kimse, kendisinden emanet bir kitap istediğinde verirdi. Kitap geri getirilince o kitabı bir yere koyar üç gün bekletirdi. Verdiği kimseden kitap üzerine sirayet eden zulmet, sohbeti bereketiyle dağıldıktan sonra alıp okurdu.
Bir defasında bir talebesi huzuruna giderken, yolda gözü yabancı bir kadına takılıp ona bakmıştı. Hocasının huzuruna girince, sende zina zulmeti görüyoruz buyurarak yabancı kadına bakması sebebiyle günaha girdiğine işaret etmiştir.
Eshab-ı kirama düşmanlık besleyen, rafizi iki kişi , rafizi olduklarını saklayıp, kendisine tâbi olmak istediklerini söylemişlerdi. Onlara, “Önce bozuk itikadınızdan vazgeçin sonra tâbi olma arzusunda bulunun” buyurdu. Biri, bu kerameti görünce, hemen tevbe edip, sapık itikadından vazgeçti.
Kendisi anlatır:
“Bir gün hocamın kabrini ziyarete gitmiştim. Kabri başında murakabeye daldım, hocamı kabrinde görüp, konuştum. Kefeni ve bedeni hiç çürümemişti. Sadece ayaklarının alt kısımlarına toprak tesir edip hafif dökülmüştü. Bunun sebebini kendisinden sordum, dedi ki: “Sahibinden izinsiz, o geldiği zaman geri vermek niyetiyle bir taş alıp, abdest aldığım yere koydum. Abdest alırken o taşın üzerine bastım. Ayaklarımda gördüğün toprağın tesiri bu sebepledir.”
“Bir gün hocamın kabrini ziyarete gitmiştim. Kabri başında murakabeye daldım, hocamı kabrinde görüp, konuştum. Kefeni ve bedeni hiç çürümemişti. Sadece ayaklarının alt kısımlarına toprak tesir edip hafif dökülmüştü. Bunun sebebini kendisinden sordum, dedi ki: “Sahibinden izinsiz, o geldiği zaman geri vermek niyetiyle bir taş alıp, abdest aldığım yere koydum. Abdest alırken o taşın üzerine bastım. Ayaklarımda gördüğün toprağın tesiri bu sebepledir.”
27 – ŞEMSÜDDİN HABİBULLAH İBN-İ MİRZA CAN (K.S.)
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri, evliyanın büyüklerindendir. Seyyiddir. Silsile-i aliyyenin yirmi yedincisidir.
İsmi, Şemseddin Habibullah’tır. Babası Mirza Can’dır. Onun ismine izafeten Can-ı Canan denilmiştir. 1701 yılında doğdu. 1781’de şehid edildi. Ceddi, ileri gelen devlet adamlarından olup, Teymuriyye sultanlarına yakınlıkları vardı. Babası Mirza Can, mevki ve makamı terk edip, fakirliği ve kanaati tercih etti. Servetini Allah için fakirlere dağıttı. Kızının nikahı için ayırdığı yirmi beş bin rub’iyye miktarındaki altını, bir dostunun şiddetli bir sıkıntıda olduğunu işitince, tamamen ona hediye etti. Babası, memleketinde, merhameti, üstün ahlakı, insani meziyetlerinin üstünlüğü ile tanınmış bir zattı.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri, Zeka, fehm ve anlayışının parlaklığını gören firaset erbabı, onun yüksek bir fıtrata, yaratılışa sahip olduğunu söylerlerdi. Babası, onun terbiye ve taliminde, ilim öğrenmesi hususunda çok dikkat gösterdi. Daha küçük yaşta ilim, marifet öğrenmeye ve çeşitli maharetler kazanmaya başladı. Kıymetli ömrünü çocukluğundan itibaren gayet iyi değerlendirdi. İlim ve marifeti yanında ayrıca çeşitli sanat ve maharetleri öğrendi. Kendisi şöyle demiştir: “Çocukluğumda İbrahim aleyhisselamı rüyamda görüp, çok iltifat ve ihsanlarına kavuştum. Yine çocukluğumda Hazret-i Ebu Bekiri ne zaman hatırlayıp ismini ansam, mübarek sureti karşıma çıkardı. Ruhaniyetini gözümle görürdüm. Bana çok iltifatta bulunurdu.”
Yine şöyle anlatmıştır:
“Çocukluğumda idi. Bir kimse babamla konuşuyordu. İmam-ı Rabbani hazretlerinden bahsettiler. Ben o anda imam-ı Rabbani hazretlerinin ruhaniyetini gördüm. Bana oradan kalkmam için işaret etti. Bu hâli babama söyleyince; “Anlaşıldı ki, sen onların yolundan istifade edeceksin” dedi. Allahü teâlâ benim tinetime, sünnet-i seniyyeye ittiba etme, uyma hasletini yerleştirmiş.”
“Çocukluğumda idi. Bir kimse babamla konuşuyordu. İmam-ı Rabbani hazretlerinden bahsettiler. Ben o anda imam-ı Rabbani hazretlerinin ruhaniyetini gördüm. Bana oradan kalkmam için işaret etti. Bu hâli babama söyleyince; “Anlaşıldı ki, sen onların yolundan istifade edeceksin” dedi. Allahü teâlâ benim tinetime, sünnet-i seniyyeye ittiba etme, uyma hasletini yerleştirmiş.”
Kendisi ilim tahsilini şöyle anlatmıştır:
“Farisi lisanını ve diğer bazı bilgileri babamdan, Kur’an-ı kerimi, tecvid ve kıraat ilmini Kari Abdürresul’den, akli ve nakli ilimleri de zamanımızın âlimlerinden öğrendim. Hacı Muhammed Efdal’den, tefsir ve hadis ilmi öğrendim. On beş yaşında iken kendisinden ilim öğrendiğim hocam Hacı Muhammed Efdal, bana bir takke hediye etmişti. Bunun bereketi ile zihnim iyice açıldı. Hiçbir şeyi okuyup öğrenmekte zorluk çekmedim. Tahsilimi tamamladıktan sonra, bir müddet de talebelere ders verdim. On altı yaşında babam vefat etti. Vefat etmeden önce şöyle vasiyet etti: “Bütün vaktini, kemalatı, olgunlukları ve üstün dereceleri elde etmek için harca. Kıymetli ömrünü boş şeylerle geçirme.”
“Farisi lisanını ve diğer bazı bilgileri babamdan, Kur’an-ı kerimi, tecvid ve kıraat ilmini Kari Abdürresul’den, akli ve nakli ilimleri de zamanımızın âlimlerinden öğrendim. Hacı Muhammed Efdal’den, tefsir ve hadis ilmi öğrendim. On beş yaşında iken kendisinden ilim öğrendiğim hocam Hacı Muhammed Efdal, bana bir takke hediye etmişti. Bunun bereketi ile zihnim iyice açıldı. Hiçbir şeyi okuyup öğrenmekte zorluk çekmedim. Tahsilimi tamamladıktan sonra, bir müddet de talebelere ders verdim. On altı yaşında babam vefat etti. Vefat etmeden önce şöyle vasiyet etti: “Bütün vaktini, kemalatı, olgunlukları ve üstün dereceleri elde etmek için harca. Kıymetli ömrünü boş şeylerle geçirme.”
Babamın vasiyetine uyarak, ilim öğrenmeye ve öğrendiğim ilimle amel etmeye devam ettim. Bir gece rüyamda evliyadan bir zatı gördüm. Mezarından kalkıp yanıma geldi ve kendi külahını başıma koydu.” Bu rüyadan sonra gönlümde makam ve mevki arzusu hiç kalmadı. Tasavvufa yönelme arzusu iyice fazlalaştı. Bir defasında rüyamda gaybdan bir ses; “Bizim seninle işimiz var. İnsanların hidayete kavuşması ve onları hidayete kavuşturacak yolun yayılması senin sebebinle olacak!” dedi. Bu rüyayı da görünce tasavvufa yönelip, batın nisbetini elde etmek arzum iyice kesinleşti. Bu maksadıma kavuşmak için Seyyid Nur Muhammed Bedayuni’nin huzuruna gittim. Mübarek yüzünü görünce marifet sahibi bir zat olduğunu anladım. Sünnet-i seniyyeye son derece bağlı, dinin emirlerine tam uyan, yüksek ahlak sahibi bir zat idi. Sohbeti kalbe safa veriyor, cana can katıyordu. İyice anlaşılmıştı ki, arayanlar maksada onun huzurunda kavuşuyor, ölmüş kalb onun huzurunda dirilip itminana eriyor. Hakk’a kavuşmak orada müyesser oluyordu. Beni talebeliğe kabul etmesini arzedince, istiharesiz talebe kabul etmediği halde beni derhal kabul etti. Feyzleri o kadar bereketli ve tesirli idi ki, bir teveccüh ile talebesinin kalbi zikretmeye başlardı. Ona talebe olup feyzlerine kavuşunca gönlüm aydınlandı. Çok iltifatına kavuştum.
Kısa zamanda Nur Muhammed Bedayuni hazretlerinin sohbetinde yetiştim. Tasavvuf hallerine gark olmuştum. Ben, muhabbet-i ilahinin sarmasından, cezbenin çokluğundan uykuyu, istirahati, yemeyi, içmeyi terk etmiştim. İnsanlardan uzaklaşıp yalnız başıma dolaşmaya başladım. Açlığın şiddetinden ağaç yaprağı yemiştim. Vaktim hep kendimden geçmiş bir vaziyette ve murakabe halinde geçiyordu. Asıl maksada kavuşmayı böylece bekledim. Nihayet o hale geldim ki; “Rabbini görüyormuş gibi ibadet et” hadis-i şerifinde istenen vasfa ulaştım. Mahviyyet, fena ve beka hallerine kavuştum. Büyüklerin tarif ettiği maksada, sırr-ı tevhide yükseldim.
Nur Muhammed Bedayuni, benim hallerime bakıp, bana karşı tevazu ile, büyük bir sevgi ve alaka gösterdi. Bir gün, ikimiz karşı karşıya otururken; “İki güneş karşı karşıya gelmiş, birinin nurundan diğeri görülmüyor. Eğer taliplerin terbiyesine yönelsen âlem nurlanır” buyurdu. Yine bir gün bana; “Sende Allahü teâlâya ve Resulüne karşı muhabbet yüksek derecededir. Bizim yolumuz, senin teveccühlerin ile yayılacak. Sana Şemseddin Habibullah ismi verildi” buyurdu ve talebelerinden bir kısmının yetiştirilmesini bana havale etti.
Hocam Seyyid Nur Muhammed Bedayuni’nin sohbetine dört sene devam ettim. Sonra bana icazet verdi. Bana Ehl-i sünnet itikadı üzere olmamı, sünnet-i seniyyeye uymamı ve bid’atlerden sakınmamı vasiyet etti.
Hocası Seyyid Nur Muhammed’in vefatından sonra, insanları irşada ve doğru yolu anlatmaya başladı. Derslerine, sohbetlerine âlimler, amirler, veliler ve halk devam edip ondan feyz aldılar. Mir Müsliman, Senaullah Pani-püti, Gulam Kaki, Seyyid Âlimullah, Seyyid Abdullah Dehlevi gibi büyük âlimler ve veliler yetiştirdi.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri buyurdu ki:
“Allahü teâlâ bize en olgun aklı, doğru ve keskin görüşü ihsan etti. Saltanat işlerinin idaresi ve memleketin nizamı hususunda, herkesin haline uygun en güzel usulü öğrenmiş idim. Bunun için zamanın meşhur devlet adamları, alacakları silahları ve diğer mühim şeyleri bizden sorar ve bizden aldıkları cevaba göre hareket ederlerdi.”
“Allahü teâlâ bize en olgun aklı, doğru ve keskin görüşü ihsan etti. Saltanat işlerinin idaresi ve memleketin nizamı hususunda, herkesin haline uygun en güzel usulü öğrenmiş idim. Bunun için zamanın meşhur devlet adamları, alacakları silahları ve diğer mühim şeyleri bizden sorar ve bizden aldıkları cevaba göre hareket ederlerdi.”
Yine şöyle buyurmuştur:
“Muhterem babamın bereketli terbiyesiyle yetiştikten sonra bende öyle bir hâl hasıl oldu ki, bir bakışla herkesin ne olduğunu ve kalbindekini anlardım. Bulunduğum yolun nuruyla insanların saadet veya şekavet, (Cennet veya Cehennem) ehli olduğunu, alınlarından okurdum.”
“Muhterem babamın bereketli terbiyesiyle yetiştikten sonra bende öyle bir hâl hasıl oldu ki, bir bakışla herkesin ne olduğunu ve kalbindekini anlardım. Bulunduğum yolun nuruyla insanların saadet veya şekavet, (Cennet veya Cehennem) ehli olduğunu, alınlarından okurdum.”
Nevvab Han Firuzcenk, Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerini, soğuğu şiddetli bir kış gününde, üzerinde eski bir elbiseyle gördü. Bu halini görünce ağladı. Yanında bulunan adamlarından birine; “Biz ne bedbaht insanız ki büyüklerimizden bir zat hediye kabul etmiyor ve ona hizmet etmekle şereflenemiyoruz” dedi. Bu hadise üzerine Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri; “Biz, zenginlerden bir şey kabul etmemeye, almamaya kararlıyız. Hayat güneşimiz batmaya yüz tuttu, ömür bitmek üzere. Şimdiye kadar kabul etmedik” buyurdu. Sonra Nevvab Han Firuzcenk, otuz bin rubiyye para hediye etmek istedi. Kabul buyurmadı ve; “Biz sizin servetinizin yiyicisi değiliz, onu fakirlere dağıtınız” dedi.
Yine Afgan serdarlarından biri, eşrefi denilen üç yüz altın göndermişti. Bunu da kabul buyurmayıp; “Her ne kadar hediyeyi kabul etmek lazımsa da, mutlaka kabul etmek lazım olduğuna dair bir emir yoktur. Bize kendi talebelerimiz, ihlas ve ihtiyatla, haram karışmaması için dikkat ederek hazırladıkları hediyeleri getiriyorlar, onları bile kabul etmiyoruz. Kaldı ki, ümeranın ve zenginlerin hediye edeceği şeylerin tam helalden hazırlanmış olduğu şüpheli olanları hiç kabul etmeyiz. Onda insanların hakkı vardır. Kıyamet günü onun hesabını vermek zordur. İmam-ı Tirmizi’nin, Ebu Berze’den getirerek yazdığı hadis-i şerifte Peygamber efendimiz buyurdu ki: “Kıyamet günü herkes, dört suale cevap vermedikçe hesaptan kurtulamayacaktır: Ömrünü nasıl geçirdi. İlmi ile nasıl amel etti. Malını nereden nasıl kazandı ve nerelere harcadı. Cismini, bedenini nerede yordu, hırpaladı.” Bunun için çok dikkat etmek lazımdır” buyurdu.
Mazhar-ı Can-ı Canan’a yine devlet adamlarından biri Hindistan’ın meşhur meyvesi olan “Enbe”den (Hint kirazı) bir miktar hediye göndermiş ve kabul etmesi için de çok yalvarmıştı. Bunun üzerine iki tane “Enbe” alıp gerisini iade etmiş ve; “Bu fakirin gönlü, bunları kabul etmek istemiyor” buyurmuştu. Biraz sonra huzuruna bir bahçe sahibi gelip; “Falan emir, size gönderdiği enbeleri bizden zulüm ile alıp size hediye etti” dedi. Bunun üzerine mazlumun hakkının verilerek, himaye edilmesini söyledi. Sonra da; “Sübhanallah, onun getirdiği bu yiyecek bizim batınımıza zararlı oldu” buyurdu. Ondan sonra da malı şüpheli kimselerin ikramını hiç kabul etmedi. Yine bu hadise üzerine; “Yiyeceklerin en zararlısı kazançları şüpheli olan zenginlerin ikram ettiği yiyeceklerdir. Hatta fakirlerin ikramları da şüphelidir. Çünkü onlar da, bu yemekleri hazırlamak için, kazançları şüpheli olan zenginlerden borç alıyorlar” buyurdu.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri bu hususta şöyle buyurmuştur: “Yenilen lokmalar insanı muvaffakiyete kavuşturmalı, taat ve ibadetin nurunu arttırmalıdır. Fakirliği zenginliğe tercih etmeli, sabır ve kanaatı seçmeli. Teslimiyeti ve rızayı seciye haline getirmelidir. Resulullah efendimizin; “Allahım! Âl-i Muhammed’in rızkını kâfi gelecek kadar kıl” buyurduğu duasına uygun olarak, insan için lazım olan şeyleri yeteri kadar istemelidir.
Eshab-ı kiram da böyle dua ederdi. İsrafa düşürecek kadar zengin; sıkıntıya, borca düşürecek kadar da fakir olmamalıdır. Kulluk vazifesini yerine getirip, ölüme hazır beklemeli, gönlü başka arzulara bağlamamalıdır. Ölüm, ilahi bir hediyedir. Allahü teâlâya kavuşmak ve Resulullah efendimizin didarını, mübarek yüzünü görmektir.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri, hocalarına büyük bir muhabbet ve ihlas ile bağlıydı. Bilhassa İmam-ı Rabbani hazretlerine derin bir muhabbeti vardı. “Her neye kavuşmuşsam, hocalarıma olan muhabbetim sebebiyle kavuştum. Kulun amelleri nedir ki, Allahü teâlânın rızasına kavuştursun! Fakat Allahü teâlânın rızasına kavuşmuş ve makbul kullarından olan zatları sevmek, onlara muhabbet beslemek, Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için en kuvvetli vasıtadır” buyurdu.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri şöyle anlatmıştır:
“Bir defa cihanın süsü ve kâinatın serveri olan Peygamber efendimizi rüyada görmekle şereflendim. Yanyana uzanmış yatıyorduk. O kadar yakındık ki, mübarek nefesi yüzüme geliyordu. Bu esnada susadım. Serhend büyüğünün oğulları, yani İmam-ı Rabbani hazretlerinin evladı da orada idiler. Resulullah, onlardan birine su getirmesini emir buyurdu. Fakir; “Ya Resulallah, onlar benim pirimin evladıdır” diye arzettim. “Onlar bizim sözümüzü tutarlar” buyurdu. Onlardan bir aziz, kalkıp su getirdi. Kana kana içtim. Sonra; “Ya Resulallah, hazretiniz Müceddid-i elf-i sani hakkında ne buyurursunuz?” diye arzettim. “Ümmetimde onun bir benzeri yoktur” buyurdu. “Ya Resulallah! İmam-ı Rabbani hazretlerinin Mektubat’ı, mübarek nazarlarınızdan geçti mi?” dedim. Buyurdu ki: “Eğer ondan hatırladığın bir yer varsa oku!” Ben de, İmam-ı Rabbani hazretlerinin bazı mektuplarında geçen ve Allahü teâlâ için; “O, vera-ül-vera sonra yine vera-ül-vera’dır, yani Allahü teâlâ ötelerin ötesidir. Akıl neyi düşünür ve neyi tasavvur ederse O değildir” buyurduğunu okudum. Resulullah efendimiz bunu çok beğendi ve; “Tekrar oku!” buyurunca, tekrar okudum. Bu ifadeleri çok güzel buldu. Bu hâl epey bir müddet devam etti.
“Bir defa cihanın süsü ve kâinatın serveri olan Peygamber efendimizi rüyada görmekle şereflendim. Yanyana uzanmış yatıyorduk. O kadar yakındık ki, mübarek nefesi yüzüme geliyordu. Bu esnada susadım. Serhend büyüğünün oğulları, yani İmam-ı Rabbani hazretlerinin evladı da orada idiler. Resulullah, onlardan birine su getirmesini emir buyurdu. Fakir; “Ya Resulallah, onlar benim pirimin evladıdır” diye arzettim. “Onlar bizim sözümüzü tutarlar” buyurdu. Onlardan bir aziz, kalkıp su getirdi. Kana kana içtim. Sonra; “Ya Resulallah, hazretiniz Müceddid-i elf-i sani hakkında ne buyurursunuz?” diye arzettim. “Ümmetimde onun bir benzeri yoktur” buyurdu. “Ya Resulallah! İmam-ı Rabbani hazretlerinin Mektubat’ı, mübarek nazarlarınızdan geçti mi?” dedim. Buyurdu ki: “Eğer ondan hatırladığın bir yer varsa oku!” Ben de, İmam-ı Rabbani hazretlerinin bazı mektuplarında geçen ve Allahü teâlâ için; “O, vera-ül-vera sonra yine vera-ül-vera’dır, yani Allahü teâlâ ötelerin ötesidir. Akıl neyi düşünür ve neyi tasavvur ederse O değildir” buyurduğunu okudum. Resulullah efendimiz bunu çok beğendi ve; “Tekrar oku!” buyurunca, tekrar okudum. Bu ifadeleri çok güzel buldu. Bu hâl epey bir müddet devam etti.
Ben gördüğüm bu rüyada, Resulullah efendimizin mübarek nefesinin ve sohbetinin bereketiyle kendimi tamamen nur ve huzur içinde buldum. Uyanık iken ele geçen şeylerden daha çok bereketli olan bu rüyanın bereketiyle günlerce acıkmadım ve susamadım.”
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri, şehid olarak vefat etti. Vefatından birkaç gün önce, bu fani dünyadan gitme zamanının geldiği ve Allahü teâlâya kavuşacağı için bambaşka bir aşk ve şevk içindeydi. O günlerde ibadet ve taatlarını daha da artırmıştı. Bir taraftan da talebeleri ve sevenleri akın akın sohbetine geliyorlardı. Sohbetleri ve murakabeleri büyük bir huzur hali içinde geçiyordu. Sohbetleri sırasında huzurunda toplananlar yüz kişiden ziyade olur, bereketlere ve feyzlere kavuşurlardı. Vefatının yaklaştığı günlerde talebelerinden Molla Nesim, memleketine gidip dönmek üzere izin istediğinde, bu talebesine; “Artık seninle bir daha görüşeceğimiz malum değildir” buyurdu. Bu sözleriyle vefat edeceğine işaret etmişti. Bunu işiten talebeleri ağlaşmaya başlayıp gözyaşlarını tutamadılar. Yine vefatının yaklaştığı günlerde talebelerinden Molla Abdürrezzak’a yazdığı bir mektupta; “Ömrüm seksen yaşını geçti. Ecelim yaklaştı. Bize hayır duada bulun” diye yazmıştı. Bu sıralarda talebelerinden diğerlerine yazdığı mektuplarında da aynı şekilde işaret etmiştir.
Yine vefatının yaklaştığı günlerde kavuştuğu nimetleri dile getirerek ve şükrederek şöyle buyurdu: “Kalbimden her ne geçtiyse ve her ne nimete kavuşmak istediysem, Allahü teâlâ onları bana ihsan etti. Beni İslam-ı hakiki ile şereflendirdi ve çok ilim ihsan etti. Salih amel üzere istikamet verdi. Büyüklerin tasavvuf yolunda bildirdiği şeylerin hepsini verip keşf, tasarruf ve keramet ihsan etti. Beni dünyaya düşkün olmaktan ve dünyaya düşkün olanlardan da uzak eyledi. Ancak Allahü teâlâya yaklaşmakta, yüksek derece olan şehitlik derecesine kavuşamadım. Hocalarımın, mürşidlerimin çoğu şehitlik şerbetini içmekle şereflendiler. Şu anda ben yaşlandım, vücudum zayıf düştü. Cihad edecek ve böylece şehitliğe kavuşacak gücüm, takatim kalmadı. Ölümü sevmeyen, istemeyenlere şaşılır. Ölüm Allahü teâlâya kavuşmaya sebeptir.”
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri böylece, şehitlik derecesine kavuşmayı çok arzu ettiğini dile getirmişti. Ömrünün son günlerini yaşadığı sıralarda huzuruna gelip gidenler iyice artmıştı. 1781 senesinin Muharrem ayının yedisinde Çarşamba gecesi kapısının önünde pek çok kimse toplanmıştı. Bunlar arasından üç kişi ısrarla içeri girmek istiyorlardı. Nihayet izin alıp içeri girdiler. Bunlar Moğol ve Mecusi idiler. Huzuruna girince, Mazhar-ı Can-ı Canan sen misin?” dediler. Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri de; “Evet benim” buyurdu. Meğer bunlar Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerine kastedip, öldürmek üzere gelmişlerdi. İçlerinden biri üzerine hücum edip hançer vurmaya başladı. Vurulan hançer darbesi kalbine yakın bir yere isabet etmiş, ağır yaralanmış ve yere yıkılmıştı.
Durumdan haberdar olan Nevvab Necef Han, sabah erkenden frenk bir tabip gönderdi. Tabibe; “Çabuk gidip bu mübarek zatı tedavi et, onu yaralayanlar da yakalanınca kısas yapılsın” dedi. Frenk tabip gidip Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerinin yarasına baktı ve geri dönüp kasden Nevvab Necef Hana; “İyileşip kurtulur, başka tabip göndermeye lüzum yok” dedi. Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri bu yaralı haliyle üç gün daha yaşadı. Yaralarından devamlı kan aktı. Üçüncü gün, Cuma günü idi. Öğle vakti ellerini açıp Fatiha-i şerifi okudu. İkindi vaktinde; “Günün bitmesine kaç saat vardır?” buyurdu. Dört saat vardır dediler. O gün hem Cuma, hem de Aşure günü idi. Akşam olunca üç defa derin nefes aldı ve şehid olarak vefat etti.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri, İslamiyet’in yayılması ve insanların hakiki saadete kavuşmaları için çok üstün hizmetler yapmıştır. Her biri üstün birer cevher olan kıymetli zatlar yetiştirmiş ve onları insanlara rehberlik yapmakla vazifelendirmiştir. Talebeleri de bulundukları yerlerde insanlara İslamiyet’i öğretmişler, imanlarının vicdanileşmesini sağlamışlardır. Böylece her biri bulunduğu yerde İslamiyete uyulmasına, güzel ahlakın yayılmasına ve insanların birbirlerine karşı iyi muamelede bulunmalarını sağlamışlardır. Onları tanıyıp seven insanlar, onların sebebiyle temiz bir hayat yaşamak ve saadete kavuşmakla şereflenmişlerdir.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri buyurdu ki:
“Her kim ki dünyaya düşkün olanlar arasına karışırsa, sohbetin bereketlerine ve tasavvufun nurlarına kavuşamaz! Bir kimse dünyaya düşkün olanlar arasına ihtiyaç olduğu kadar karışır ve halis niyetle ve batıni nisbetini muhafaza ederek aralarında bulunursa zararı yoktur.”
“Her kim ki dünyaya düşkün olanlar arasına karışırsa, sohbetin bereketlerine ve tasavvufun nurlarına kavuşamaz! Bir kimse dünyaya düşkün olanlar arasına ihtiyaç olduğu kadar karışır ve halis niyetle ve batıni nisbetini muhafaza ederek aralarında bulunursa zararı yoktur.”
“Dünya melundur ve dünyada olan şeylerden Allah için yapılmayanlar da melundur. Allahü teâlânın sevgisi ile dünya sevgisi bir araya gelmez. Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için masivayı yani Allahü teâlâdan başka her şeyi ve bütün maksatları terk etmek lazımdır.”
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerinin kendi eshabına, talebelerine nasihatleri şöyledir:
“Takvanın ve veranın, haramlardan ve şüpheli şeylerden sakınmanın yolu, Resulullah efendimize mütabeat yani tam uymak ve onun bildirdiklerini candan kabul etmektir. Kendi halinizi, ehli sünnette bildirilen hususlar ile karşılaştırınız. Eğer haliniz, ehl-i sünnette bildirilen hususlara yani dinin emirlerine uygun ise makbuldür. Uygun değilse merduddur, reddedilecektir. Dünya ve ahiret saadetlerine kavuşmak için, ehl-i sünnet vel cemaat itikadı üzere olmak lazımdır.”
“Takvanın ve veranın, haramlardan ve şüpheli şeylerden sakınmanın yolu, Resulullah efendimize mütabeat yani tam uymak ve onun bildirdiklerini candan kabul etmektir. Kendi halinizi, ehli sünnette bildirilen hususlar ile karşılaştırınız. Eğer haliniz, ehl-i sünnette bildirilen hususlara yani dinin emirlerine uygun ise makbuldür. Uygun değilse merduddur, reddedilecektir. Dünya ve ahiret saadetlerine kavuşmak için, ehl-i sünnet vel cemaat itikadı üzere olmak lazımdır.”
Dünya metaı pek azdır
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri kemal derecede zühd ve tevekkül sahibiydi. Dünyadan ve dünyaya düşkün olanlardan son derece sakınırdı. Kendisine verilmek istenen hediyeleri kabul etmezdi. Kabul ettiği çok nadir olurdu. Zamanın padişahı Muhammed Şah, veziri Kameruddin Han ile Mirza Can-ı Canan’a haber gönderip, şöyle dedi: “Allahü teâlâ bize öyle bir mülk verdi ki, hatırlarından her ne geçerse hediye olarak göndeririz, yeter ki istesinler.” Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri bu teklif üzerine şu cevabı verdi: “Allahü teâlâ Kur’an-ı kerimde mealen; “…Onlara şöyle de; dünyanın metaı pek azdır…” (Nisa suresi: 77) buyurarak dünyanın yedi iklimindeki mal ve mülkün az bir şey olduğunu bildirdi. Az bir şey olan bu yedi iklimden biri de Hindistan olup, o da senin elinde bulunmaktadır. Bunun kıymeti nedir ki? Büyüklerin himmetinin esası ise, ondan uzak durmaktır.”
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri kemal derecede zühd ve tevekkül sahibiydi. Dünyadan ve dünyaya düşkün olanlardan son derece sakınırdı. Kendisine verilmek istenen hediyeleri kabul etmezdi. Kabul ettiği çok nadir olurdu. Zamanın padişahı Muhammed Şah, veziri Kameruddin Han ile Mirza Can-ı Canan’a haber gönderip, şöyle dedi: “Allahü teâlâ bize öyle bir mülk verdi ki, hatırlarından her ne geçerse hediye olarak göndeririz, yeter ki istesinler.” Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri bu teklif üzerine şu cevabı verdi: “Allahü teâlâ Kur’an-ı kerimde mealen; “…Onlara şöyle de; dünyanın metaı pek azdır…” (Nisa suresi: 77) buyurarak dünyanın yedi iklimindeki mal ve mülkün az bir şey olduğunu bildirdi. Az bir şey olan bu yedi iklimden biri de Hindistan olup, o da senin elinde bulunmaktadır. Bunun kıymeti nedir ki? Büyüklerin himmetinin esası ise, ondan uzak durmaktır.”
Yine o havalinin devlet adamlarından biri, Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri için bir dergah yaptırdı ve bütün dervişlerin ihtiyacını da karşılayacağını bildirerek kabul etmeleri için arzetti. Fakat Mazhar-ı Can-ı Canan hazretleri kabul etmedi ve; “Bizim için her yer birdir. Allahü teâlânın indinde herkesin rızkı takdir edilmiştir. Vakti gelince herkes rızkına kavuşur. Dervişlerin hazinesi sabır ve kanaat olup, bu kâfidir” buyurdu.
Hakiki ilaç
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerinin seksen yedi mektubu ve melfuzatı, Kelimat-ı Tayyibat denilen kitapta vardır. Mektuplarından biri:
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerinin seksen yedi mektubu ve melfuzatı, Kelimat-ı Tayyibat denilen kitapta vardır. Mektuplarından biri:
“Kardeşim, zamanımız talebesinin zayıflığından, evliyadan keşf ve keramet istediklerinden ve birinci asrı göz önünde tutmadıklarından bahseden mektubunuz geldi. Biliniz ki, başka şeyhlere meyli olan sefihleri, akılsız kimseleri talebe edinmeye lüzum yoktur. Akıllı ve muhlis kimselerden, bu işe talip olanları kabul etmelidir. Üzülmeyiniz. Allahü teâlâ hakiki hakimdir. Al-i İmran suresi 31. âyetinde mealen; “Ey Habibim! Onlara de ki, eğer Allah’ı seviyorsanız, bana tâbi olunuz. Allah da sizi sever” buyurulması, bütün yollardaki saliklerin, talebelerin maksadı olan Allahü teâlânın sevgisini ve rızasını kazanmayı, Peygamber efendimize tâbi olmaya bağlı kıldı. O mütehassıs doktor, kulları gaflet ve günah hastalıklarından kurtarmak için, ilaç ve perhiz yerinde olan emir ve yasakları gönderdi. Bu reçeteyi tatbik edip, uygun ilaçları alan, perhize riayet eden sıhhat ve şifa bulur. Kaçınan kendini ziyan ve telef etmiş olur.
Bu reçetenin bir sureti, bir de hakikati vardır. Sureti ile avam müslümanları hareket eder. Bu da, itikadını düzelttikten sonra dine uygun olarak amel edip, emir ve yasaklara uymakla olur. Karşılığı da Cennetin nimetleri ve Cehennemden kurtulmaktır. Hakikati ise havassa, seçkinlere mahsus olup, kalblerin nurlanması, parlaması ve nefslerin tezkiyesi, temizlenmesidir. Bunda bildirilmiş olan suret bulunmakla beraber, riyazet ve mücahedelerde de vardır. Burada ele geçen, tecelli ve keşflerdir. Surete iman ve İslam, hakikate ise ihsan denir. Nitekim Hadis-i şerifte; “İhsan; Rabbine, onu görür gibi ibadet etmendir” buyuruldu. Hakikatsiz suret, derideki hastalıklara çare bulmada, çıban ve yaralar üzerine konulan merhem ve ilaçlar gibidir. Yarayı iyileştirir, çıbanı geçirir. Elbette faydasız değildir. Hakikatin ise, suretsiz hiç faydası yoktur. Belki o hakikat değil, mekr-i ilahidir. Bundan Allahü teâlâya sığınırız.
Hakikat, temizlemek, yani hastalıklı, mikroplu, bozuk maddeleri çıkarıp atmak gibidir. Çünkü yerinde kalırlarsa, yine hasta edebilirler. Tam sıhhate kavuşmak, büsbütün şifa bulmak, bu iki tedavinin birlikte yapılmasıyla olur. Bu açıklamadan, Peygamber efendimizin tedavisinin, Eshab-ı kiramın tabiatlarında nasıl sıhhat ve şifa tesirleri yaptığı kolaylıkla anlaşılabilir. Muhakkak ki, o tedavi ve ilaç, Allahü teâlâyı çok sevmek, bütün gayretiyle Resulullaha tâbi olmak, taat ve ibadetlerden lezzet duymak ve günahları çirkin görüp, nefret etmekten başkası değildi. Bu da onlarda kalblerin huzuru ve nefslerin temizlenmesi tesirini yapıyordu. Resul-i ekremin bereketli sohbeti ve İslamiyet reçetesinin tatbiki ile, bu mertebelere pek kısa zamanda, belki bir anda kavuşuyorlardı. Onlar, daha sonraki asırlarda söylenen zevk ve mevacidlerden ziyade, suret ve hakikate son derece riayet ve ihtimam gösterip, hakikati koruyan sureti muhafaza edip, keşf ve keramete itina göstermediler. Bunları kemalin, olgunluğun icap ve şartlarından saymadılar.
O halde, tam sıhhate kavuşmak isteyen bir talip, Resulullahın sünnetine uymayı, bütün riyazet ve mücahedelerden üstün ve buna ait olan nur ve bereketleri, bütün feyzlerden efdal bilmelidir. Bütün zevk ve mevacidlere, batın cemiyyeti ve devamlı huzur yanında değer vermemeli ve bu öz ve hakikatlerin elde edilmesine sebep olan büyüğü, Resulullah efendimizin vekili bilmeli, ona canla başla hizmet edip, bu yolda, çocuklar gibi, ele geçen ceviz-meviz gibi şeylerle, tatlı olsa da, yetinmemelidir.
Fıkıh bilgilerini öğretiniz. Fıkıhsız din olmaz. Ehl-i sünnet itikadını öğretmeye, yaymaya pek ehemmiyet veriniz. Her şeyinizde Allahü teâlânın habibi olan Peygamber efendimize ittibaya, uymaya gayret ediniz. Çünkü Allahü teâlâ habibine uyanları çok sever.” (21. mektup)
28 – SEYYİD ABDULLAH DEHLEVİ (K.S.)
Seyyid Abdullah Dehlevi hazretleri, Silsile-i aliyyenin yirmi sekizincisidir. 1745 yılında Hindistan’ın Pencab şehrinde doğdu. 1824’de Delhi’de vefat etti. Kabri Şâhcihân camii yakınındaki dergahındadır.
Babası, Abdullatif efendi âlim, salih ve zahid bir zat idi. Bir gün rüyasında Hazret-i Ali ona:”Allahü teâlâ sana bir oğul ihsan edecek, o büyük bir zat olacak. Ona bizim ismimizi koyarsın” dedi.
Resulullah efendimiz de evliyadan bir zat olan amcasına rüyasında, doğacak çocuğa Abdullah isminin verilmesini emretti. Çocuk doğduğunda, ismini babası, Ali, amcası Abdullah koydu. Abdullah-ı Dehlevi hazretleri, altı yaşına gelince, Hazret-i Ali’ye karşı sevgi ve edebinden kendisine Ali denmesini istemeyip Ali’nin hizmetçisi manasına gelen Gulam Ali dedi ve bu isimle tanındı.
Resulullah efendimiz de evliyadan bir zat olan amcasına rüyasında, doğacak çocuğa Abdullah isminin verilmesini emretti. Çocuk doğduğunda, ismini babası, Ali, amcası Abdullah koydu. Abdullah-ı Dehlevi hazretleri, altı yaşına gelince, Hazret-i Ali’ye karşı sevgi ve edebinden kendisine Ali denmesini istemeyip Ali’nin hizmetçisi manasına gelen Gulam Ali dedi ve bu isimle tanındı.
Allah vergisi çok üstün bir zekaya sahipti. Kur’an-ı kerimi kısa zamanda ezberledi. Dini ilimleri ve zamanının fen ilimlerini öğrendi.
Mazhar-ı Can-ı Canan hazretlerinin huzuruna varıp, kendisini talebeliğe kabul buyurmasını istedi. O da: “Sen hoşlandığın bir yere git. Bizim yolumuz, tuzsuz taşı yalamak gibidir” buyurdu. “Ben her şeye razıyım efendim” dedi. “Mübarek olsun” buyurup talebeliğe kabul edildi. Abdullah-ı Dehlevi hazretleri, 15 yıl sohbetiyle şereflendi. Evliyalıkta yüksek derecelere kavuşunca, mutlak icazet alıp, halifesi oldu.
Abdullah-ı Dehlevi hazretleri buyurdu ki:
Talebe, sadık olan talip demektir. Allahü teâlânın sevgisi ile ve Onun sevgisine kavuşmak arzusu ile yanmaktadır. Bilmediği, anlayamadığı bir aşk ile şaşkın haldedir. Uykusu kaçar, göz yaşları dinmez. İşlediği günahlarından utanarak başını kaldıramaz. Her işinde Allah’tan korkar, titrer, Allahü teâlânın sevgisine kavuşturacak işleri yapmak için çırpınır. Her işinde sabreder. Her geçimsizlikte, sıkıntıda kusuru kendisinde görür. Her nefeste Rabbini düşünür. Gaflet ile yaşamaz. Kimseyle münakaşa etmez. Bir kalbi incitmekten korkar. Kalbleri Allahü teâlânın evi bilir. Eshab-ı kiram hakkında hayır konuşur ve isimleri anıldığında “radıyallahü.anhüm” der. Hepsinin iyi olduğunu söyler. Peygamber efendimiz, Eshab-ı kiram arasında olan şeyleri konuşmamayı emir buyurdu. Salih müslüman, bunları konuşmaz, yazmaz ve okumaz. Böylece, o büyüklere karşı bir edepsizlikte bulunmaktan kendini korur. O büyükleri sevmek, Allah’ın Resulünü sevmenin alametidir. Kendi bilgisi, kendi görüşü ile evliyayı kiramı, birbirinden aşağı ve yukarı diye ayırmaz. Birinin, daha yüksek, daha üstün olduğu ancak âyet-i kerime, hadis-i şerif ve Sahabe-i kiramın sözbirliği ile anlaşılır. Muhabbet sarhoşluğu ile başka türlü söyleyenler mazurdur.
Talebe, sadık olan talip demektir. Allahü teâlânın sevgisi ile ve Onun sevgisine kavuşmak arzusu ile yanmaktadır. Bilmediği, anlayamadığı bir aşk ile şaşkın haldedir. Uykusu kaçar, göz yaşları dinmez. İşlediği günahlarından utanarak başını kaldıramaz. Her işinde Allah’tan korkar, titrer, Allahü teâlânın sevgisine kavuşturacak işleri yapmak için çırpınır. Her işinde sabreder. Her geçimsizlikte, sıkıntıda kusuru kendisinde görür. Her nefeste Rabbini düşünür. Gaflet ile yaşamaz. Kimseyle münakaşa etmez. Bir kalbi incitmekten korkar. Kalbleri Allahü teâlânın evi bilir. Eshab-ı kiram hakkında hayır konuşur ve isimleri anıldığında “radıyallahü.anhüm” der. Hepsinin iyi olduğunu söyler. Peygamber efendimiz, Eshab-ı kiram arasında olan şeyleri konuşmamayı emir buyurdu. Salih müslüman, bunları konuşmaz, yazmaz ve okumaz. Böylece, o büyüklere karşı bir edepsizlikte bulunmaktan kendini korur. O büyükleri sevmek, Allah’ın Resulünü sevmenin alametidir. Kendi bilgisi, kendi görüşü ile evliyayı kiramı, birbirinden aşağı ve yukarı diye ayırmaz. Birinin, daha yüksek, daha üstün olduğu ancak âyet-i kerime, hadis-i şerif ve Sahabe-i kiramın sözbirliği ile anlaşılır. Muhabbet sarhoşluğu ile başka türlü söyleyenler mazurdur.
29 – HAFIZ EBU SAİD SAHİB (K.S.)
1217 (m.1802) senesi Rabî’ul-âhir ayında, Hindistan’da Rampûr şehrine bağlı Mustafaâbâd beldesinde dünyaya geldi.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri, daha çocuk iken, sâlih ve kıymetli bir zât olacağının alâmetleri yüzünden okunuyordu. Çocukluğunda, çocuk-ların düşkün oldukları oyun ve eğlenceler ile hiç meşgûl olmazdı. On yaşında Kur’ân-ı Kerîmi ezberledi. Kur’ân-ı Kerîmi güzel ses ve tertîl üzere o kadar güzel okurdu ki, dinleyenler kendilerinden geçerdi. Tecvid ilmini, kırâat âlimlerinden Kârî Nesîn’den öğrendi. Kur’ân-ı Kerîmi ezberledikten sonra, aklî ve naklî ilimleri öğrenmeye başladı. Önemli ders kitaplarını Müftî Şerefüddîn’den okudu. Şâh Veliyyullah Dehlevî’nin oğlu Mevlâna Refîüddîn’den hadîs dersi aldı. Kâdı Beydâvî Tefsîri’ni, Sahîh-i Müslim şerhini de ondan okudu. Sahîh-i Buhârî’yi ise yine Mevlâna Refîüddîn’den, hocası Şeyh Abdullah Dehlevî hazretlerinden ve kendi dayısı Sirâc Ahmed’den okuyup rivâyet ve nakletme icâzeti aldı.
İRŞAD VAZİFESİNİ ALIŞI
Şeyh Abdullah Dehlevî (k.s.) Hazretleri son hastalığında halifelerin-den Şeyh Ebu Saîd, Likehnu (veya luknov) şehrindeydi. Kısa zamanda ona çokça mektup yazdı. Hemen yanına gelmesini istedi. Şunun için ki, hemen gele makamına geçe. Kendi yerine de oğlu Ahmed Saîd’i bıraka. Ahmed Saîd de Şah Abdullah Dehlevi Efendimizin halifelerinden biri idi. Bunun üzerine Şeyh Ebu Saîd derhal ailesini bırakıp yalınayak koştu geldi. Şeyh Ebu Saîd yanına geldiği zaman Şah Abdullah Dehlevi Efendimiz ona şöyle dedi:
Şeyh Abdullah Dehlevî (k.s.) Hazretleri son hastalığında halifelerin-den Şeyh Ebu Saîd, Likehnu (veya luknov) şehrindeydi. Kısa zamanda ona çokça mektup yazdı. Hemen yanına gelmesini istedi. Şunun için ki, hemen gele makamına geçe. Kendi yerine de oğlu Ahmed Saîd’i bıraka. Ahmed Saîd de Şah Abdullah Dehlevi Efendimizin halifelerinden biri idi. Bunun üzerine Şeyh Ebu Saîd derhal ailesini bırakıp yalınayak koştu geldi. Şeyh Ebu Saîd yanına geldiği zaman Şah Abdullah Dehlevi Efendimiz ona şöyle dedi:
– İstediğim oydu ki sizi gördüğüm anda, çokça ağlayayım. Ancak öyle bir vakitte bana geldin ki, benim için artık ağlayacak gücüm de yok. Benden sonra yerime siz oturursunuz.”
Bundan sonra tamamen Şeyh Ebu Saîde iltifat etti. Umumi manada ona irşad tavsiye etti.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri, aklî ve naklî ilimleri öğrendikten sonra, tasavvuf ilmine yönelip bu yolda da yetişti. Önce babasından feyz aldı. Babası onu tasavvufta bir müddet yetiştirdikten sonra;
— Ey oğlum! Senin himmet kuşun çok yükseklere uçmaktadır. Benden bu kadar, dedi. Bundan sonra Kâdirî yolunun o zamanki meşhûr Şeyhi Şâh Dergâhî’nin hizmetine girdi. Oniki sene, derslerine ve sohbetlerine devâm etti. Nefsini ve kalbini ıslâh için çok gayret göstererek nefsin isteklerini yapmayıp, nefsin istemediklerini yaptı. Dünyâdan yüz çevirdi. Çok oruç tuttu. Yetişmek için ne lâzımsa yaptı. Nihâyet hocası Şah Dergâhî ona Kâdirî yolundan icâzet ve hilâfet verdi.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri, bundan sonraki hâlini şöyle anlatmış-tır:
— İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin Mektûbât’ını okurken anladım ki, tasavvufta bu derecelere ulaşmama rağmen, henüz kemâlat-ı nisbet-i Ahmedî’ye kavuşamamışım. Bu sebeple Dehlî’ye gidip oradan, Pâni-Püt şehrinde bulunan Senâullah Pâni-Pütî’ye bir mektup gönderip, bu nisbete kavuşma arzumu bildirdim. Bana cevâben gönderdiği mektupta, Abdullah Dehlevî hazretlerinin sohbetine gitmemi yazmıştı.
1810 (H.1225) senesinde Muharrem ayının yedinci günü Abdullah Dehlevî hazretlerinin sohbetine girmeye muvaffak oldu. Çok büyük izzet ve ikrâm gördü. Şeyh Abdullah Dehlevî hazretleri, ondan talebe ye-tiştirmesini isteyince;
— Efendim ben buraya istifâde etmek için geldim, cevâbını verdi. Bunun üzerine daha çok iltifât ve teveccühe kavuşup, Şeyh Abdullah Dehlevî Hazretlerini’nin meşhûr talebelerinden oldu. Birkaç ay daha sohbetlerinde bulunduktan sonra, Müceddidiyye, Çeştiyye, Kâdiriyye yollarından icâzet alıp mezun oldu. Şeyh Abdullah Dehlevi Hazretleri, talebelerinin çoğunu ona havâle etti. Mevlâna Hâlid-i Bağdâdî ve Seyyid İsmâil medenî gibi âlim zâtlar da Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri’nden istifâde ettiler. Hocası Abdullah Dehlevî Hazretleri talebelerine hitâben;
—Talebenin irâdesi (kendi arzu ve isteği), Ebû Saîd’in irâdesi gibi olmalı. Zîrâ hocalığı bırakıp talebeliği tercih etti, buyurdu.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri, tam on beş sene Şeyh Abdullah Dehlevî Hazretlerinin sohbetine devâm etti. Onun vefâtından sonra, yerine geçerek talebe yetiştirmeye başladı. Şerîat-ı Mustafaviyyeyi ve Tarîkat-ı Nakşibendiyyeyi neşir hususunda büyük gayret ve ihtimam gösterdi. Hak âşıklarının, susamışların kalblerini Allahü Teâlânın mârifeti ile doldurdu. Bütün ecdâdı gibi İslâm dînini yaymağa çalıştı.
Daha sonra eshabının isteği üzerine, “Hidâyetü’t-Tâlibîn” namında farisi bir risale yazdı. Tarîkatın levâzımından olan evsâf-ı hamîde ve ahlâk-ı cemile ile tam muttasıf idi.
Hâfız Ebû Saîd Hazretleri, 1240 (1824) senesinde Hac farîzasını edâ için Haremeyni’ş-Şerifeyn’e vasıl oldular. Mekke-i Mükerreme’de Hac’dan önce ve sonra üç ay kadar kaldılar. Daha sonra bazı hastalıklara mübtelâ oldular. Buna rağmen Peygamberimiz Seyyidü’s-Sakaleyn (S.A.V.) Efendimiz Hazretlerini ziyaret maksadıyla Medîne-i Münevvere’ye döndüler. Peygamber Efendimizden pek çok inâyet ve lütûflarına nail olarak hesapsız feyz ile memleketlerine döndüler.
KERAMET VE MENKIBELERİ
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri’nin talebelerinden birinin karşısına bir gün bir arslan çıktı. Hemen hocasını hatırlayıp imdâdına yetişmesini istedi. Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri birdenbire gözüküp elinde tuttuğu bir sopa ile arslana vurdu ve arslanı oradan uzaklaştırdı.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri’nin talebelerinden birinin karşısına bir gün bir arslan çıktı. Hemen hocasını hatırlayıp imdâdına yetişmesini istedi. Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri birdenbire gözüküp elinde tuttuğu bir sopa ile arslana vurdu ve arslanı oradan uzaklaştırdı.
MENKIBE
Nevvâb Ahmed Yâr Hân’ın hanımının çocuğu olmuyordu. Çocuğu olması için Ebû Saîd hazretlerinden duâ istedi. Duâsı bereketiyle birçok çocuğu oldu.
Nevvâb Ahmed Yâr Hân’ın hanımının çocuğu olmuyordu. Çocuğu olması için Ebû Saîd hazretlerinden duâ istedi. Duâsı bereketiyle birçok çocuğu oldu.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) hazretleri, bir kimseye evinin yanacağını işâret etmişti. Bir müddet sonra gerçekten o kimsenin evi yandı.
Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretleri bir defâsında Râmpûr’dan Sünbül’e gidiyordu. Bir araba kiralamış onun yoluna devam ediyordu. Arabacı ise gayri müslim idi. Gece vakti sâhile ancak varabilmişti. Karşıya geçmek için gemi yoktu. Sâhile gelip durduklarında arabacıya:
— Arabayı suya sür!, buyurdu. Arabacı da heybeti karşısında korkup arabayı suya sürdü. Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretlerinin kerâmetiyle araba suya batmadı. Normal bir yolda gibi yürüyüp karşıya geçtiler. Gayr-i müslim arabacı bu hal karşısında hayret edip, müslüman oldu.
MENKIBE
Meyân Ahmed Asgar anlatır:
Meyân Ahmed Asgar anlatır:
— Bâzan uyuyup kalır, teheccüd namazı kılamazdım. Bu hâlimi Şeyh Ebû Saîd (k.s.) Hazretlerine arz ettim. Buyurdu ki:
— Bizim hizmetçiye söyleyin, teheccüd zamânında bize hatırlatsın, sizi kaldıralım. Bu kadarı bize, diğeri size âid olsun. Bundan sonra te-heccüd saati gelince, sanki birisi gelip beni kaldırırdı. Böylece bir daha teheccüd namazımı kaçırmadım.
VEFATI
1277 (m.1861) senesi Rabî’ul-evvel ayının ikinci günü öğle ile ikindi arası vefat etti. Vefâtında, Medine-i Münevverede Resulüllah Efendimiz’in mübarek mihrabının yanında bulunuyordu. Büyük dedesi Hazreti Ömer (r.a.) in cenaze namazının kılındığı yerde namazı kılınıp, Bakî’ kabristanında defnolundu. Kabri, Hz. Osmân-ı Zinnûreyn’in kabri yakınındadır. ESERLERİ
Ahmed Sa’îd hazretlerinin, kıymetli eserleri olup, ba’zılarının isimleri şöyledir. 1- Sa’îdü’l-beyân fî mevlid-i seyyid-il-insü vel-cân, 2- Ezzikru’ş-şerîf fî isbâtı mevlidi’l-münîf, 3- İsbâtü’l-mevlidi vel-kıyâm, 4- El-fevâidü’z-zâbıta fî isbât-ir-râbıta, 5- Elenhâru’l-erbe’a, 6-Tahkîku Hakkı’l-mubîn fî ecvibeti’l-mesâili’l-erbe’în, 7- Elhakku’l-mübîn fî reddi ale’l-vehhâbîn, 8- Mektûbât-ı Ahmediyye,.
1277 (m.1861) senesi Rabî’ul-evvel ayının ikinci günü öğle ile ikindi arası vefat etti. Vefâtında, Medine-i Münevverede Resulüllah Efendimiz’in mübarek mihrabının yanında bulunuyordu. Büyük dedesi Hazreti Ömer (r.a.) in cenaze namazının kılındığı yerde namazı kılınıp, Bakî’ kabristanında defnolundu. Kabri, Hz. Osmân-ı Zinnûreyn’in kabri yakınındadır. ESERLERİ
Ahmed Sa’îd hazretlerinin, kıymetli eserleri olup, ba’zılarının isimleri şöyledir. 1- Sa’îdü’l-beyân fî mevlid-i seyyid-il-insü vel-cân, 2- Ezzikru’ş-şerîf fî isbâtı mevlidi’l-münîf, 3- İsbâtü’l-mevlidi vel-kıyâm, 4- El-fevâidü’z-zâbıta fî isbât-ir-râbıta, 5- Elenhâru’l-erbe’a, 6-Tahkîku Hakkı’l-mubîn fî ecvibeti’l-mesâili’l-erbe’în, 7- Elhakku’l-mübîn fî reddi ale’l-vehhâbîn, 8- Mektûbât-ı Ahmediyye,.
30 – HABİBULLAH CAN-I CANAN (K.S.)
Silsile-i sâdât-ı aliyye içinde adı, Habibullah Cân-ı Cânãn’dır. İsmi şerifleri, Ahmed Saîd Sahib (k.s.) tir. Silsile-i şerifenin 28. halkası Abdullah Dehlevî Hazretlerinin halifesi; 29. halkası Hâfız Ebu Saîd Hazretlerinin oğludur. Künyesi Ebü’l-Mekârim, lakabı Sirâc-ül-evliyâ idi. Müceddidî ve Serhendî nisbeti ile anılır. Nesebi, İmam-ı Rabbani Hazretlerine ve Hazret-i Ömer Efendimize dayanır. Bunun için Fârûkî denmiştir. 1217 (m.1802) senesi Rabî’ul-âhir ayında, Hindistan’da Rampûr şehrine bağlı Mustafaâbâd beldesinde dünyaya geldi.
Yüksek babalarının terbiyeleri ile küçük yaşta Kur’ân-ı Kerîm’i hıfz ettiler. Babası, Hafız Ebû Saîd, Abdullâh Dehlevî Hazretlerinin hizmetle-rinde bulundukları zaman, kendileri henüz 10 yaşında idi. O da babasıyla birlikte Hazret-i Şeyh’in hizmetlerinde bulunmuşlardı. Abdullah Dehlevî Hazretleri O’nun yüksek istidadını keşf ile, çok sever ve iltifat ederdi. Hatta bir çok def’a şöyle buyurmuşlardır:
— İnsanlardan bir çocuk istedim, Şeyh Ebû Saîd’den başkası bana çocuğunu yetiştirmem için teslim etmedi. Ben de onun çocuğunu işte bunun için kendi evlâdım makamında tutuyorum.”
Şeyh Abdullah Dehlevi Hazretleri onu o derece severdi ki, zikr es-nasında çok kalabalıktan dolayı yer bulunmadığı anlarda bile, onu görse hemen yanına yer açar ve oturtarak uzun bir müddet teveccühte bulu-nurdu.
Şeyh Habibullah (k.s.) Hazretleri, aklî ve naklî ilimlerde yedi tûlâ sa-hibi idiler. Bir çok geceler mütâlaa ile vakit geçirir, bununla beraber zikri ve fikri kat’iyyen terk etmezdi. Abdullah Dehlevî Hazretlerinin emri üzerine, teveccühü babasından alırdı. Bunu kendileri şöyle ifade buyurmuşlardır:
— Bütün makamların teveccühünü babamdan aldım, bazı kitapları da ondan okudum.
Tasavvuf kitaplarından, Risâle-i Kuşeyriyye, Avârifü’l-Meârif ve İhyâ-u Ulûmud’din gibi eserleri bazen okurlar ve bazen de dinlerlerdi. Hadis kitaplarından Sünen-i Tirmizî ve Mişkâtü’l-Mesâbîh gibi kitapları da Şeyhinden telakki etmişlerdir. Şeyh Azîz, Şeyh Refîü’d-dîn ve Şeyh Abdülkadir Hazretlerinin de halka-i tedrisinde bulunmuşlardır.
Aklî ve naklî ilimleri son derece istikâmet ve metânet ile daha 20 ya-şına basmadan tamamladılar ve sonra vakitlerini tarîkata hasr ettiler. 15 sene Abdullah Dehlevî Hazretlerinin sohbetlerinde bulundular ve 32 yaşında oldukları halde irşad vazifesine başladılar.
Abdullah Dehlevî Hazretleri (k.s.)yazmış oldukları risâlelerinde:
—”Şeyh Habibullah (Ahmed Saîd), ilim, amel ve Kur’an-ı Kerîm’i ezberlemek bakımından babası Ebû Saîd’e mümasildir.” Yine bir ara Abdullah Dehlevî Hazretleri:
—”Bu çocuk babasından daha fâzıldır,” buyurmuşlardır.
Babası Hacca gittiği vakit makamına onu bırakmıştır. O da Tarîkat-ı Aliyye-i Nakşibendiyye’yi neşr hususunda çok büyük hizmetlerde bu-lunmuştur.
Müridlerine, öteki şeyhlerden yıllarca öğrenemiyecekleri hususları kısa bir zamanda öğretirler ve hiç birisinin mahrum kalmamasına dikkat ederlerdi. İsteyenleri kaabiliyetlerine göre, kemâl derecesine ulaştırıncaya kadar gayret gösterirlerdi. Sâliklerinden bazısını sulûka dâir ilmi öğrenmeye teşvik eder, bazısına da halk ile teması kesmelerini emir buyururdu. Bir kısmını da kendi halleri üzerine bırakırdı.
Hazret-i Şeyh’in müridlerine olan şefkati, annelerin çocuklarına olan şefkatinden daha fazla idi. 60 kadar müridinin geçimini bizzat kendi te’min ederdi. Talebelerine de tefsir, hadis, fıkıh, mektûbât-ı şerif okuturlardı.
Dehlî’de uzun müddet kalıp talebe yetiştirdi. Sonra, orada büyük bir fitne meydana geleceği ilhâm yoluyla kendisine bildirilince, 1273 (m.1856) senesinde çoluk- çocuğu ve yakınları ile birlikte hicret ederek Hicaz’a gitti. Orada yerleşti. Bu yüksek yolun ince bilgilerini, kalbe âit yüksek marifetleri ilim ve edep âşıklarına sunmaya devam etti. Ömrünün sonuna kadar orada bu hizmeti sürdürdü.
Dehlî’de uzun müddet kalıp talebe yetiştirdi. Sonra, orada büyük bir fitne meydana geleceği ilhâm yoluyla kendisine bildirilince, 1273 (m.1856) senesinde çoluk- çocuğu ve yakınları ile birlikte hicret ederek Hicaz’a gitti. Orada yerleşti. Bu yüksek yolun ince bilgilerini, kalbe âit yüksek marifetleri ilim ve edep âşıklarına sunmaya devam etti. Ömrünün sonuna kadar orada bu hizmeti sürdürdü.
Ahmed Saîd Sahib (k.s.) hazretleri, Dehlî’den ayrıldıktan bir sene sonra, İngilizler Hindistan’da büyük bir fitne çıkardılar. Bu fitne büyük-küçük herkesi kuşattı. Müslümanların çoğu Medine-i Münevvereye hicret etti. Kalanların çoğu da şehid edildi. Sultan ikinci Bahadır Şah, iki zevcesi ve iki oğlu ile birlikte Kalkute’ye götürülüp hapsedildi. Büyük zatlarla ma’mûr olan Delhi şehri harâbe haline geldi. Allahü Teâlâ, Ahmed Sa’îd Hazretlerine, yakınlarıyla birlikte o memleketten hicret etmesini ilhâm ederek, onu bu fitneden muhafaza eyledi. İngilizler onu da yakalayıp şehid etmek istediler ise de, Allahü Teâlâ onlara fırsat ve imkân vermedi.
Bazı kaynaklarda Ahmed Sa’îd hazretlerinin, İngiliz fitnesi başladığında Hindistan’da bulunduğunu; fitne esnâsında hicret ettiğini, fitnecilerin ona zarar veremediklerini, hattâ heybetinden korkarak yardımda bile bulunduklarını bildirmektedir.
Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevverede ilim tâlibleri Ahmed Sa’îd hazretlerinden çok istifâde edip, feyz ve ma’rifetler elde ettiler. Kendisi bir taraftan talebe yetiştirirken, bir taraftan bu yüksek yolda daha çok ilerlemeye ve çalışmaya gayret ediyordu. Resulüllah Efendimizin (s.a.v.) kabr-i şeriflerini ziyâret ettiçe, daha yüksek feyz ve ma’rifetlere sahip oldu. Bu sırada kendisine;
—”Seni ve kıyamete kadar seni tevessül edenleri (seni vesile ederek bana yaklaşmak isteyenleri) af ve mağfiret eyledim” ilhamı geldi. Kendisinden önce, sâdece bir kaçına nasîb olan bu müjdeyi almakla çok sevindi. Allahü Teâlâ’ya, O’nun Resulüne ve bu yolun büyüklerine olan muhabbet ve bağlılığı daha da arttı.
Ahmed Saîd Sahib (k.s.) Hazretlerinin, Abdülganî ve Hafız Abdülmugnî isimlerinde kardeşleri olup, onlar da tasavvuf yolunda çok ilerlemiş, ilim, irfân sahibi olmuş, çok mübarek zâtlar idiler.
VEFATI
1277 (m.1860) senesi Rabî’ul-evvel ayının ikinci günü öğle ile ikindi arası vefat etti. Vefâtında, Medine-i Münevverede Resulüllah Efendimiz’in mübarek mihrabının yanında bulunuyordu. Büyük dedesi Hazreti Ömer (r.a.) in cenaze namazının kılındığı yerde namazı kılınıp, Bakî’ kabristanında defnolundu. Kabri, Hz. Osmân-ı Zinnûreyn’in kabri yakınındadır.
1277 (m.1860) senesi Rabî’ul-evvel ayının ikinci günü öğle ile ikindi arası vefat etti. Vefâtında, Medine-i Münevverede Resulüllah Efendimiz’in mübarek mihrabının yanında bulunuyordu. Büyük dedesi Hazreti Ömer (r.a.) in cenaze namazının kılındığı yerde namazı kılınıp, Bakî’ kabristanında defnolundu. Kabri, Hz. Osmân-ı Zinnûreyn’in kabri yakınındadır.
ESERLERİ
Ahmed Sa’îd hazretlerinin, kıymetli eserleri olup, ba’zılarının isimleri şöyledir. 1- Sa’dü’l-beyân fî mevlid-i seyyid-il-insü vel-cân, 2- Ez-zikru’ş-şerîf fî isbâtı mevlidi’l-münîf, 3- İsbâtü’l-mevlidi vel-kıyâm, 4- El-fevâidü’z-zâbıta fî isbât-ir-râbıta, 5- El-enhâru’l-erbe’a, 6-Tahkîku Hakkı’l-mubîn fî ecvibeti’l-mesâili’l-erbe’în, 7- El-hakku’l-mübîn fî reddi ale’l-vehhâbîn, 8- Mektûbât-ı Ahmediyye,.
Ahmed Sa’îd hazretlerinin, kıymetli eserleri olup, ba’zılarının isimleri şöyledir. 1- Sa’dü’l-beyân fî mevlid-i seyyid-il-insü vel-cân, 2- Ez-zikru’ş-şerîf fî isbâtı mevlidi’l-münîf, 3- İsbâtü’l-mevlidi vel-kıyâm, 4- El-fevâidü’z-zâbıta fî isbât-ir-râbıta, 5- El-enhâru’l-erbe’a, 6-Tahkîku Hakkı’l-mubîn fî ecvibeti’l-mesâili’l-erbe’în, 7- El-hakku’l-mübîn fî reddi ale’l-vehhâbîn, 8- Mektûbât-ı Ahmediyye,.
MÜBAREK SÖZLERİ VE MEKTUPLARINDAN SEÇMELER
KABİR ZİYÂRETİ VE TEVESSÜL:
KABİR ZİYÂRETİ VE TEVESSÜL:
“Meyyiti (ölüyü) ziyâret, onu hayâtında iken ziyâret gibidir. Ziyâret eden yüzünü meyyitin yüzüne döner. Ziyâret ettiği zât büyük bir zât olup, dünyâda iken kendisini ziyâret ettiğinde huzûrunda nasıl duruyorsa o edep ile durur. Hayâtında iken, huzûrunda bulunduğunda edebe riâyetle biraz uzakça oturuyorsa, yine aynı şekilde hareket eder.
Ziyâret ettiği kimse ile, ünsiyeti, yakınlığı olup, beraber oturuyor, yakınlığı bulunuyor idiyse ziyâret ânında da o şekilde yakın oturabilir.
Ziyâret ettiği kimse ile, ünsiyeti, yakınlığı olup, beraber oturuyor, yakınlığı bulunuyor idiyse ziyâret ânında da o şekilde yakın oturabilir.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki: “Bir kimse tanıdığının kabri yanından geçerken selâm verirse, meyyit bunu tanır ve selâmına cevap verir.”
Çok kimse kabir ehlinden istifâde edildiğine inanmıyor. “Kabir ziyâreti, ölülere okumak ve onlara duâ etmek için yapılır” diyorlar. Tasavvuf büyükleri ve fıkıh âlimlerinden çoğu ise, kabirlerden yardım görüldüğünü bildirdiler. Keşf sâhibi olan evliyâ da, bunu sözbirliği ile bildirdiler. Hattâ, bunlardan çoğu, rûhlardan gelen feyzin onları olgunlaştırdıklarını haber vermişlerdir. Böyle olgunlaşıp, yetişenlere “üveysî” denilmiştir. Abdülhakîm Siyâlkutî hazretleri buyuruyor ki:
—”Ölü, yardım yapmaz diyenlerin, ne demek istediklerini anlıyamıyorum. Duâ eden, Allahü Teâlâdan istemektedir. Duâsının kabûl olması için, Allahü Teâlâ’nın sevdiği bir kulunu vasıta yapmaktadır. “Ya Rabbi! Kendisine bol bol ihsanda bulunduğun bu sevgili kulunun hatırı ve hürmeti için bana da ver”, demektedir. Yahut, Allahü Teâlâ’nın çok sevdiğine inandığı bir kuluna seslenerek;
—”Ey Allahın velîsi! Bana şefâat et! Benim için duâ et! Allahü Teâlânın, dilediğimi ihsân etmesi için vesile, vâsıta ol!” demektedir. Dilediğini veren ve kendisinden istenilen, yalnız Allahü Teâlâdır. Velî, yalnız vesiledir, sebebtir. O da fânîdir. Yok olacaktır. Kendi kendine hiçbir şeyi yapamaz. Tasarrufa gücü, kuvveti yoktur. Bu şekilde söylemek, böyle inanmak şirk olsaydı, Allah’dan başkasına güvenmek olsaydı, diriden de duâ istemek, bir şey istemek yasak olurdu. Diriden duâ istemek, bir şey istemek, dinimizde yasak edilmemiştir. Hattâ müstehap olduğu bildirilmiştir. Her zaman yapılmıştır. Buna inanmayanlar, öldükten sonra kerâmet kalmaz diyorlarsa, bu sözlerini isbât etmeleri lazımdır. Evet, evliyânın bir kısmı öldükten sonra, âlem-i kudse yükseltilir. Huzûr-u ilâhîde her şeyi unuturlar. Dünyâdan ve dünyâda olanlardan haberleri olmaz. Duâları duymazlar. Birşeye vâsıta, sebep olmazlar. Dünyâda olan, diri olan evliyâ arasında da böyle meczûblar bulunur. Bir kimse, kerâmete hiç inanmıyor ise, hiç ehemmiyeti yoktur. Sözlerini isbât edemez. Kur’an-ı kerîm, hadîs-i şerîfler ve asırlarca görülen, bilinen olaylar, onu haksız çıkarmaktadır. Bir cahil, bir ahmak, dilediğini Allahü Teâlâ’nın kudretinden beklemeyip, velî yaratır, yapar derse, bu düşünce ile ondan isterse, bunu elbet yasak etmeli, cezâ da yapmalıdır. Bunu ileri sürerek, İslâm âlimlerine, âriflerine dil uzatılmaz. Çünkü, Resulüllah (s.a.v.) kabir ziyâret ederken, mevtâya selâm verirdi. Mevtâdan bir şey istemeyi yasak etmedi. Ziyâret edenin ve ziyâret olunanın hâllerine göre, kimine duâ edilir, kiminden yardım istenir. Peygamberlerin (aleyhimüsselâm) kabirlerinde diri olduklarını her müslüman biliyor. Buna karşı kimse birşey demiyor. Fakat, evliyânın kabirde yardım yapacaklarına, onlardan yardım istenmesine inanmayanları işitiyoruz.
RESULÜLLAH’IN (S.A.V.) KABR-İ ŞERÎFİNİ ZİYÂRET
Resulüllah Efendimizin kabrini ziyâret eden kimse, dünyâ işlerini ve bu ziyâretle alâkalı olmayan her şeyi kalbinden çıkarır. Bunun için gayret gösterir. Bu gayrete, kalbinde, Resûl aleyhisselâmdan istimdâd (yardım isteme) hâli meydana gelinceye kadar devam eder.
Dünyâ sevgisi ve nefsin arzusu ve istekleri gibi kirli düşüncelerle meşgûl olan bir kalb, Resulüllah Efendimizin yardımlarına kavuşmaktan mahrûmdur. Hattâ o huzurda böyle bir kalb ile bulunmak bile uygun değildir. Mümkün olan nisbette kalbini uygunsuz düşüncelerden temizlemeye gayret ederek ve o huzurda bulunmaya layık olmadığını düşünerek, mahzûn bir gönülle, Resulüllah efendimizin af ve merhametlerinin genişliğinden ümitli olarak O’nun (s.a.v.) kabr-i şerifinde bizim bilmediğimiz bir hayat ile diri olduğunu, ziyâretine gelenleri, ziyâretçinin derecesi, hali ve kalbine göre tanıyıp, yardım ettiğini ve daha bunun gibi şeyleri düşünerek ziyâret eder. Muhabbet ve bağlılığı nisbetinde o deryâdan feyz alır. İki cihân seâdetine kavuşmanın, ancak ve yalnız dünyâ ve âhiretin efendisi olan Muhammed aleyhisselâma tâbi olmaya bağlı olduğunu düşünerek, her hâlinde O’nun (s.a.v.) sünnet-i seniyyesine uymaya çalışır.
Dünyâ sevgisi ve nefsin arzusu ve istekleri gibi kirli düşüncelerle meşgûl olan bir kalb, Resulüllah Efendimizin yardımlarına kavuşmaktan mahrûmdur. Hattâ o huzurda böyle bir kalb ile bulunmak bile uygun değildir. Mümkün olan nisbette kalbini uygunsuz düşüncelerden temizlemeye gayret ederek ve o huzurda bulunmaya layık olmadığını düşünerek, mahzûn bir gönülle, Resulüllah efendimizin af ve merhametlerinin genişliğinden ümitli olarak O’nun (s.a.v.) kabr-i şerifinde bizim bilmediğimiz bir hayat ile diri olduğunu, ziyâretine gelenleri, ziyâretçinin derecesi, hali ve kalbine göre tanıyıp, yardım ettiğini ve daha bunun gibi şeyleri düşünerek ziyâret eder. Muhabbet ve bağlılığı nisbetinde o deryâdan feyz alır. İki cihân seâdetine kavuşmanın, ancak ve yalnız dünyâ ve âhiretin efendisi olan Muhammed aleyhisselâma tâbi olmaya bağlı olduğunu düşünerek, her hâlinde O’nun (s.a.v.) sünnet-i seniyyesine uymaya çalışır.
İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe Hazretleri, İbn-i Ömer’den (r.a.) rivâyet ederek buyurdu ki:
—”Resulüllahın (s.a.v.) kabr-i saâdetini ziyâret eden, kıble tarafından yaklaşır. Sırtını kıbleye verip, yüzünü kabr-i şerife döner. Sonra; “Esselâmü aleyke eyyühennebiyyü ve rahmetullahi ve berakâtühü” der. Ayakta ziyâret etmenin, oturarak ziyâretten efdal olduğunu, İbn-i Hacer-i Mekkî bildiriyor. Hanefî fıkıh âlimlerinden, Rükneddîn Ebu Bekr Muhammed Kirmanî buyuruyor ki: “Ziyâret ederken, namazda olduğu gibi sağ el, sol elin üstüne konur.”
Ziyâret sırasında kabr-i şerife dört zirâ’ (iki metre kadar) yaklaşılır. Müstehâb olan bu şekilde olmasıdır. Daha fazla yaklaşma büyüklerin, sâlih kimselerin âdetlerinden değildir. Âlimlerimiz böyle bildirmişlerdir.
Resulüllah Efendimizin (s.a.v.) mübârek yüzüne karşı, iki metre kadar uzakta edeple durup, Resulüllahın (s.a.v.) kendisini gördüğünü, selâmını ve duâlarını işittiğini, cevap verdiğini ve âmin dediğini düşünerek ziyâretini yapan kimse, üzerinde emânet selâmlar varsa, onları da söyler. Bundan sonra, Allahü Teâlânın, kendisini, dünya husûsunda, ibâdet ve tâata muvaffak kılması, âhiret husûsunda da günahlarını af ve mağfiret etmesi için Resulüllah Efendimizden şefâat ister. Ya’ni bunların nasîb olması için, O’nu vesile eder. Yaptığı duâların, O’nun hatırı ve hürmeti için kabûl olunmasını Allahü Teâlâdan diler. “Yâ Resulellah! Senden şefâat istiyorum” der. Bunu üç defa söyler.
Bundan sonra yarım metre sağa gelip; “Esselâmü aleyküm yâ halîfete Resulullah (Ey Resulullahın halîfesi) diyerek Hz. Ebu Bekir’e selâm verir. Yarım metre daha sağa gelerek Hz. Ömer’e de selâm verip, ziyâret eder. Bildirilen duâları okur. Sonra Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer’e hitâb edip; “Allahü Teâlânın, işlerimizi, (amellerimizi) kabûl etmesi, bizi müslüman olarak öldürüp, müslüman olarak diriltmesi, bizleri rahmeti ile kendi zümresi (olan sâlihler zümresi) içinde haşretmesi hususlarında, Resulullahın (s.a.v.) AllahüTeâlânın katında bize şefâatçı olması için, Resulullahın (s.a.v.) katında sizi vesile ediyoruz” der.”
PAZARTESİ GÜNÜ
“Resülullah Efendimize, Pazartesi günleri oruç tutmalarının hikmeti suâl olunduğunda, bu günün faziletine işâret ederek;”Bu (Pazartesi günü), benim doğum günümdür” buyurmuştur.
Nitekim yukarıda da zikredildiği gibi, Katâde (r.a.) Resülullahdan (s.a.v.) Pazartesi günü orucunu suâl edince; “Ben bu günde doğdum ve nübüvvetimin gelmesi (Peygamber olduğumun bildirilmesi) de o gün oldu.” buyurmuştur.
Nitekim yukarıda da zikredildiği gibi, Katâde (r.a.) Resülullahdan (s.a.v.) Pazartesi günü orucunu suâl edince; “Ben bu günde doğdum ve nübüvvetimin gelmesi (Peygamber olduğumun bildirilmesi) de o gün oldu.” buyurmuştur.
İmam Müslim’in Müsned’inde Abdullah İbni Abbâs’dan (r.anhümâ) rivayet edilerek buyuruldu ki: “Resulullah (s.a.v.) Pazartesi günü doğdu. Peygamber olduğunun bildirilmesi, hicrette Meke-i Mükerremeden (Sevr dağındaki mağaradan) çıkması, Medine-i Münevverede Kubâ köyüne varması hep Pazartesi günlerinde olmuştur.
MEVLİD
Ebû Muhammed Abdürrahmân bin İsmail dedi ki:
Ebû Muhammed Abdürrahmân bin İsmail dedi ki:
—”Zamanımızda ortaya çıkan en güzel işlerden birisi de, her sene Resulullah’ın (s.a.v.) dünyâya teşrif ettiği gün sadaka verilmesi, iyilikler yapılması, güzel giyinilmesi, neş’eli ve sevinçli olunmasıdır. Bu günde bunları yapmak, kalbinde, Resulullah Efendimize olan sevinci, hürmeti ve Resülullahın (s.a.v.) ümmeti olmayı nasîb eden Allahü Teâlâya şükrü ifâde eder. Bu ve buna benzer rivâyetlerin çoğu Sîretü’ş-Şâmiyye’de yazılıdır. İmâm-ı Rabbanî Hazretleri, âdâbına uygun olarak güzel sesle mevlîd okumağı değil, tegannî yapılmasını, mevlid cemiyetlerine karıştırılmasını yasak etmiştir. Bunları, nağme yapmadan, (ya’nî sesi mûsikî perdelerine uydurarak, şarkı söyler gibi yapmadan) okumanın câiz olduğunu bildirip; “Fakat dinlerini kayıramayanlar bu şartları gözetemeyeceklerinden, buna da müsâde etmemek bu fakîre daha uygun geliyor” buyurmaktadır. Mevlid cemiyetlerinde, kadın erkek bir arada bulunmamak da şarttır.”
Şâfiî müftîlerden Osman Hasen Dimyâtî (r.aleyh) buyurdu ki:”Mevlid-i şerifde, Resulullahın (s.a.v.) dünyaya teşriflerinden (doğumlarından) bahseden kısmı okurken, O’na hürmet için ayağa kalkmanın güzel bir iş olduğunda şüphe yoktur. Böyle yapan kimse çok sevâba kavuşur. Çünkü, Resulullaha (s.a.v.) hürmet ve ta’zim, Allahü Teâlânın rızasını kazanmaya vesîledir ve O’na ta’zim ve hürmet, dinde yerine getirilmesi lazım olan en büyük vazifelerdendir. Dinimizin emrettiği şeylere kıymet vermek ve onları yapmak kalbdeki takvâdandır.”
Müslümanların, sadece Resulullah Efendimizin dünyâya teşrif buyurdukları gece değil, Rabî’ul-evvel ayının bütün gecelerinde bayram yapmaları lâzımdır. Nitekim büyük hadîs âlimi Ahmed bin Muhammed Kastalânî hazretleri de, Mevâhib-i ledünniyye’de bu hususu zikretmiştir.
Hâfız İbni Cezrî diyor ki: “Ebû Leheb rü’yâda görülüp, ne halde olduğu soruldukta, kabir azâbı çekiyorum. Ancak, her sene, Rabî’ul-evvel ayının onikinci geceleri, azâbım hafifliyor. İki parmağımın arasından çıkan serin suyu emerek ferahlıyorum. Bu gece, Resûlullah dünyâya gelince; Süveybe ismindeki câriyem, bunu bana müjdelemişti. Ben de, sevincimden, onu azâd etmiş ve ona süt annelik yapmasını emretmiştim. Bunun için, bu gecelerde azâbım hafifliyor” dedi. Âyeti kerîme ile kötülenmiş olan, Ebû Leheb gibi azgın kâfirin azâbı hafifleyince, O yüce peygamberin ümmetinden olan mü’min, bu gece sevinir, malını dağıtır, (ya’ni gücünün yettiği kadar ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunur, sadaka verir) böylece, Peygamberine olan sevgisini gösterirse, Allahü Teâlâ ihsân ederek, onu Cennetine sokar. Mevlid cemiyeti yaparak, Kur’ân-ı kerîm ve Mevlidin-Nebî okumak, sonra yiyecek ikrâm etmek, sonra dağılmak iyidir. Bunu yapana ve orada bulunanlara sevap verilir. Bunun için, müslümanların mevlid gecelerinde toplanarak, mevlid kasidesi okumaları, tatlı şeyler yedirmeleri, hayrât ve hasenât yapmaları, böylece, o gecenin şükrünü yerine getirmeleri, müstehâb oldu. Sünen-i İbni Mâce şerhinde, haram, yasak şeyler karıştırmadan mevlid cemiyeti yapmanın zararlı olmadığı ve müstehâb olduğu bildirildi. “
31 – MUHAMMED MAZHAR İŞ’AN CAN-I CANAN (K.S.)
Şeyh Mazhar-ı Îşân Can-ı Cânân (k.s.) Hazretleri, Şeyh Habibullah Cân-ı Cânân (Ahmed Saîd) Hazretleri’nin kıymetli oğlu olup, büyük ba-bası Hafız Ebû Saîd Sâhib’in halifelerindendir. Hicret’in 1248’nci (M.1832) yılında Hindistan’ın (Lekhenva) köyünde doğmuştur. “Mazhâr-ı Muhammed” doğumlarına tarih düşmüştür.
Büyük babası Ebû Saîd Müceddidî Hazretlerinden 7 yaşında iken Tarîkât-ı Aliyye’yi ahzetmiş, 15 yaşında Kur’an-ı Kerîm’i ezberlemiş ve 20 yaşında da Tarîkat-ı Aliyye-i Nakşibendiyye’den icâzet almıştır. Büyük babasının da sohbetlerinde bulunarak (Kaadiriyye, Sühreverdiyye, Çeştiyye ve Kübreviyye) tarîkatlarından da icâzet almışlardır.
Şeyh Mazhr-ı Îşân Can-ı Cânân (k.s.) Hazretleri, Sarf ve Nahvi, Mevlana Habîbullah’tan, Hadîs, Tefsir, Usûl, Mektûbât ve Risâle-i Kuşeyriye gibi kıymetli ilim ve kitapları Büyük Babasından okumuşlardır. Babasının Farsça yazdığı (Enhâr-ı Erbaa) isimli kıymetli eseri, Arapça’ya tercüme etmiştir.
Kendilerinde Harameyni’ş-Şerifeyn’i ziyaret etme arzusu çoğaldığı için, Hicret’in 1256 ‘ncı (M. 1840) yılından önce Mekke-i Mükerreme ve Hac’dan sonra da Medine-i Münevvere’ye giderek Seyyid-i Kâinât Aleyhi Efdalü’t-Tahiyyat Efendimiz Hazretlerinden bir çok inâyet ve kerâmetlere mazhar olarak Dehlî’ye avdet buyurdular. Bir müddet Dehli’de ikaamet etikten sonra bütün âile efradı ile beraber Mekke-i Mükerreme’ye gittiler. Bazen Mekke-i Mükerreme Bazen Medîne-i Münevvere ve bazen de Tâif’te otururlardı.
Şeyh Mazhar-ı Îşân Can-ı Cânân (k.s.) Hazretleri, Muhterem pederleri Medine’de irtihal ettikten sonra da Mekke-i Mükerreme’de irşada devam etmişlerdir.
Ramazan-ı Şerif’te, Buhârî-i Şerifi okumak, teravihlerde her gece üç cüz Kur’an-ı Kerîm tilâvet etmek sûretiyle on gecede bir hatim indirmek, Muharrem’in 10’uncu günü Müslîm’i hatmetmek, yine Muharrem’in 10’u ile Pazartesi, Perşembe ve her ayın 13, 14, 15’inci günlerinde oruç tutmak, her gün öğleden sonra tefsîr-i şerîf, hadîs-i şerîf ve Mektûbât-ı İmam-ı Rabbanî’yi okutmak gibi çok güzel âdetleri vardı.
Şeyh Mazhar-ı Îşân Can-ı Cânân (k.s.) Hazretleri, Zâhirî ve bâtınî ilimlerde mükemmel idiler. Pederleri müridlere teveccüh işini ona havale ederdi. Nice Hak yolunu isteyen insanlar, kıymetli sohbetleriyle müşerref olur ve hidayet bulurlardı.
İmamı Rabbani Hazretlerinin iki ciltlik Mektûbât-ı Kudsiyye kitabını tercüme eden Muhammed Murad Kazânî, Şeyh Mazhar-ı Îşân Can-ı Cânân (k.s.) Hazretleri’nin halifelerindendir.
Muhammed Murad Kazânî aynı zamanda aslı farsça olan Reşahat kitabını da kenarlarına arapça zeyller yaparak arapçaya tercüme etmiştir ki, bu haliyle Reşahat kitabı çok daha kıymetli bir eser haline gelmiştir.
Ehlince malumdur ki, Reşahat kitabı Silsile-i Sâdât-ı Nakşıbendiye’yi Hâce Ubeydullah Ahrar Hazretlerine kadar anlatmıştır. Zira Reşahat ki-tabının müellifi Şeyh Ali Hirevî , Ubeydullah Ahrar Hazretlerinin halifele-rindendir. Ubeydullah Ahrar Hazretlerinden sonra gelen Muhammed Zâhid Bedahşî Hazretlerinden itibaren Muhammed Mazhar (Mazhar Îşân) Hazretlerine kadar olan kısmı da işte bu arapça Reşahat kitabının zeylinde buluyoruz. Bu Zeyl, bilhassa Abdullah Dehlevi Hazretlerinden sonra gelen silsilenin mühim kaynaklarından biridir.
Şeyh Mazahar-ı Îşân Cân-ı Cânân (k.s.) Hazretleri, Hicret’in 1301 (M.1883) yılında İrtihâl-i dâr-ı naîm buyurmuşlardır. (Kaddesallahu Sirrahül Aziz)
32 – SELAHÜDDİN İBN-İ MEVLANA SİRACÜDDİN(K.S.)
Buhâra’lıdır. Şeyh Mazhar İşan Cân-ı Cânân (k.s.) Hazretlerinin en büyük halifesi idiler. Altun Silsile’nin dokuzuncu büyük rütbesi ve otuz ikinci halkasıdır.
Devamlı istiğrak halinde, zamanın kutbu ve tayyi mekân sahibi idiler. Sabah namazlarının ekserisini, bu sûretle yani tayyi mekân ile Kâbe-i Muazzama’da kılarlardı.
Mekke Şerîfi Hüseyin’in İngilizlerle anlaşarak Osmanlı İmparatorluğuna ihanet ettiği Birinci Dünya Harbi yıllarında, Salahuddin İbn-i Mevlâna Süracüddin Hazretleri, son haclarını îfâ etmek üzere Mekke-i Mükerreme’de bulunuyorlardı. Şeriflik iddiasındaki bu hâin, kendilerinin pek çok kerâmetlerini duymuş ve itibar edilir bir zât olarak tanımıştı.
Bu münâsebetle kendisinden korkarak hapsettirdi. Kapılara kalın zincirler vurdurdu. Salâhuddin Hazretleri kalın zincirleri kırmak sûretiyle hapishane kapısını açıp çıkmak kerâmetini gösterdiler. Ve ertesi gün Altun oluk üzerine çıkıp “Evrâd-ı Fethiye”‘yi okumaya başladılar. Şerif Hüseyin tekrar yakalatarak, bu sefer çok daha sıkı tedbirler aldırdı. Ve tekrar hapishaneye koydurdu.
İbn-i Mevlânâ Sürâcüddin Hazretleri zincirleri tekrar parçalayıp ha-pishaneden çıktı. Bunu duyan Şerif Hüseyin memlekete kaçmaması için çok sıkı tedbirler aldırdı. Bütün yollar tutuldu. Bütün bunlara rağmen Salahuddin Hazretleri, Cidde’den hareket eden bir gemiye âile efradı ile birlikte binerek memleketine dönmek üzere yola çıktı. Bu haber duyulunca gemi tepeden tırnağa arandı. Fakat buna rağmen gemide bulunamadı.
Hazret-i Pîr (k.s.) baştan sona kadar aranan gemi ile memleketine sağ-salim döndüler. İngilizler tarafından, geminin yanaşacağı limana, bulunup yakalanması için telgrafla emirler verildi ise de yine bulunamadı. Şerif Hüseyin kendilerini buldurmak için bütün Hicaz’ı al-üst etti. Bunu bildikleri için ona şu manalı telgrafı çektiler:
— Sağ salim memleketime döndüm; boşuna zahmet çekmeyiniz.
Kerâmetleri sayılamayacak kadar çoktur.
Sultan Abdülhamid Han Hazretleri zamanında İstanbul’u teşrif ettiler ve Sultan Abdülhamid Hazretleri tarafından bizzat kabul edilerek, sarayın müsafiri oldular. Sultan Abdülhamid Hazretlerine ve o zaman henüz medresede talebe olarak bulunan Ebul Faruk Süleyman Hilmi Silistrevi Hazretlerine, Nakşibendî yolunu talim buyurdular. Bir müddet İstanbulda kaldılar.
Ezeli takdir icabı kendisinden sonra altun silsilenin halkasını teşkil edecek olan Ebul Faruk Süleyman Hilmi Silistrevî Hazretlerinin Nakşıbendî yolunda terakki ve talimini temin ettiler. 20. Asrın başlarına rastlayan bu ziyaretler esnasında, Osmanlı devletinin başına gelen fela-ketler ve ileride gelmesi mukadder büyük dertler sebebiyle pek çok iltica ve dualarda bulundular. Defalarca erbaıyn çıkardılar. Cenabı Hakka yalvardılar. Fakat bütün bunlara rağmen Ümmeti Muhammedin, üzerine gelmekte olan belaları hakettiğinden kaderi ilahinin tahakkuk edeceğini ve bunun önüne geçilmesinin mümkün olmayacağını Sultan Abdülhamid Hazretlerine de izah buyurdur. Bu sebepledir ki, Sultan Abdülhamid Han Hazretleri bir ihtilalle tahttan indirildiğinde ihtilalcilere karşı koymamış “Zâlike takdîru’l azîzil alîm” âyetini okumakla iktifa etmişlerdir.
Salahuddin Hazretleri Saraya müsafir olduğu günlerde İstanbul’un en mühim ziyaret yerlerinden biri olan Ebû Eyyub Sultan Hazretlerinin kabrini de ziyaret ettiler. Emrine saray tarafından tahsis edilen araba ile Eyub’e giderken haliç kenarında “Ya Vedûd Baba” nın türbesini ve türbeye inen füyuzatı ilahiyeyi görünce hayretlerini ifade ettiler.
— Bu zat kimdir, diye sorunca kendilerine:
— “Evliyadan, Ya Vedûd babadır, cevabı verildi. Ziyaretten dönüş-lerinde tekrar aynı yerden geçerken yeniden aynı suali sorunca maiyye-tinde bulunanlar, “Efendi hazretleri ihtiyarladığından galiba az önce sorduğunu ve bizim söylediğimizi unuttu” diye içlerinden geçirirler. Salahuddin Hazretleri ise, bunların iç hallerine vakıf olurlar. Bunun üze-rine bindiği arabanın tekerleğinden bir miktar toprak alarak:
—”Şu sizin düyanızdan gözlerime biraz toprak serpeyim de bari gördüklerimi bir daha unutmayayım” buyururlar. O, devamlı istiğrak ha-linde (müstağrakıyne fîzatillah makamında) oldukları için, bu sözleri ile, insanlarca mühim görülen pek çok şeye ehemmiyet vermediğini izhar buyurmuş oluyorlardı.
Halifelerinden Mirza Abdürrahim Efendi’yi (Tesbihçi Baba’yı) İstanbul’da, Ebul Faruk Süleyman Hilmi Silistrevi Hazretleri’nin yanına bırakarak Buhâraya dönen Salahuddin İbni Mevlana Süracüddin Hazretleri ömrünün son yıllarını Buhâra’da geçirmiş ve Buhâra’da vefat etmiştir.
Kabr-i şerifleri Buhâra’da yüksek bir tepe üzerindedir. Hazret-i Allah aziz sırlarını takdis buyursun, Amin.
Süleyman Efendi (k.s.) hazretlerinin babası ve dedelerinin hemen hepsi meşâyıhtandır. Kendileri, daha sonra intisab edeceği üstâzı Salâhuddîn İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) hazretleri ile tanışmadan önce, babasının tarif ettiği bazı tasavvufi derslerle meşgul olurken bir gece şöyle bir rüya görürler:
Şâh-ı Nakşibend Muhammed Bahâuddîn, İmâm-ı Rabbânî Müceddid-i Elf-i Sânî hazerâtı ve Nakşibendî yolunun Müceddidiye kolu büyüklerinden (k. esrârahüm) bir grup zevât-ı kiram halka tertip etmişler. Fakat aralarında bir kişilik boş yer bırakmışlar. Süleyman Efendi hazretleri bu boş yeri görünce, kendisi için oturmaya müsaade ederler mi diye düşünmüş… Tam bu esnada, Şâh-ı Nakşibend hazretleri buyurmuşlar ki:
“Oğlum, bu boşluk sana bırakıldı. Fakat seni Müceddidîn kolundan bir zât terbiye edecek, ondan sonra sen buraya oturacaksın.” Bunun üzerine Süleyman Efendi hazretleri, “Efendim ben o zâtı nerede ve nasıl bulabilirim” diye sorunca; “O seni bulur” cevabını almıştır.
Aradan uzun yıllar geçmiş, Süleyman Efendi hazretlerinin talebeliği sona ermiştir. O devirlerde bazı İstanbul zenginleri ramazan-ı şerifte, hocalara ve talebelere ayrı ayrı iftar yemeği verirler, hatta ramazan ayı boyunca kazanlar kaynarmış.
Bir gün hocalara ziyafet veren bir zenginin evinde Süleyman Efendi hazretleri de bulunmuş. Yemekler yenilmiş, akabinde tanımadığı bir hoca Süleyman Efendi’ye, “Oğlum Süleyman, Evrâd-ı Şerifi oku da duâmızı yapalım” demiş.
Bir gün hocalara ziyafet veren bir zenginin evinde Süleyman Efendi hazretleri de bulunmuş. Yemekler yenilmiş, akabinde tanımadığı bir hoca Süleyman Efendi’ye, “Oğlum Süleyman, Evrâd-ı Şerifi oku da duâmızı yapalım” demiş.
Süleyman Efendi hazretleri, hiç tanımadığı, fakat kendisini tanıyan bu zatın isteğini yerine getirerek, Evrâd-ı Bahâiye’yi okumuş. O zat da akabinde duasını yapmış. Ellerini yıkamak için sofradan kalkınca, o zat, Süleyman Efendi hazretlerinin ellerinden tutarak bir kenara çekmiş ve demiş ki:
“Oğlum, sen filan zaman bir rüya gördün. Sana, Müceddidiye kolundan bir mürşid terbiye verecek demişlerdi. Sonra sen, halkadaki boş yere oturacaktın, hatırladın mı?”
Süleyman Efendi, “Evet efendim” demiş. Bunun üzerine o zât, “Ben Salâhuddîn İbn-i Mevlâna Sirâcüddîn, Cenâb-ı Hakk’ın ve rûh-i Resûlüllâh’ın emri ile Türkistan’dan seni yetiştirmeye geldim” demişler.
Süleyman Efendi hazretleri, işte tam o andan itibaren teslîm-i küllî ile onun hizmetine girmiş ve bir süre beraber kalmışlar. Bilâhare Mevlâna Sirâcüddîn hazretleri yine Türkistan tarafına dönmüşler. Bu arada mektuplaştıkları olmuş.
Bir müddet sonra tekrar İstanbul’a dönen Mevlâna Siracüddin hazretleri, Süleyman Efendi hazretleri ile beraber Bursa’ya giderler. Orada “Erbaîn” çıkarırlar. Süleyman Efendi hazretleri, erbaîn çıkardıktan sonra, hiç okumayı bilmeyen bir çocuğa, bir saat kadar kısa bir zaman içinde Kur’an okumasını öğretivermiş.
Süleyman Efendi hazretlerine verilen bu salahiyeti müşâhede eden üstâzı Mevlâna Sirâcüddin (k.s.), heyecanla Uludağ’a hitâben; “Ey Keşiş dağı! (Uludağ) Cenâb-ı Hak evlâdımıza öyle bir salahiyet verdi ki; isterse sana da, kımıldata kımıldata Kur’an okutur” demiş.
Yukarıda Kemal Kacar Bey’in (r.aleyh) yazısında da çok vecîz bir şekilde ifade edildiği üzere, Süleyman Efendi hazretlerine seyr u sülûk merhalalerini ikmâl ettirmişlerdir. Sonra da, “Oğlum, bizimki buraya kadar; artık bundan sonra sen, ma‘nen İmâm-ı Rabbânî (k.s.) hazretleri ile ierlemeye devam edeceksin. Buradan ileriye ben de sana ittiba (tabi olacağım)‘ edeceğim” diye buyurarak, Süleyman Efendi hazretlerini İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin rûhâni nisbetine teslim etmişlerdir.
Selahaddin İbn-i Mevlana Siracüddin (k.s) aziz hazretleri..(Hatim yaptırırken)
33 – EBU’L FARUK SÜLEYMAN HİLMİ SİLİSTREVİ (K.S.)
BİR DEVRİ OMUZLARINDA TAŞIYAN BÜYÜK MÜCEDDİD SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.)
SÜLEYMAN EFENDİNİN (K.S.) KİMLİĞİ
Adı: Süleyman Hilmi Silistrevî (Tunahan)
Künyesi: EBU’L-FÂRUK
Doğum Tarihi: Milâdî 1888 (Rumî 1304-Hicrî 1305)
Babasının Adı: Hocazâde Osman Efendi
Annesinin Adı: Hatice Hâtun
Dedesi: Ulemâ’dan Kaymak Hâfız adıyla ma’ruf bir zat olup soyu, Nesl-i Pâk-i Muhammedî’ye mensup (SEYYİD) olan İdrİs Bey’e dayanır.
İdris Bey; Fatih Sultan Mehmet Han’ın Rasûl-i Zîşân Efendimiz’e (s.a.v.) aşırı sevgi ve saygısından dolayı;Yer yüzünde Evlâd-ı Rasûl’den kimler kalmıştır? diye yaptırdığı araştırma neticesinde, şeceresine hiç şâibe, şüphe karışmamış olduğunu tesbit ettirdiği, Türkistan’lı bir zât olup, Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul’a getirtilip, kız kardeşi ile evlendirilerek, TUNA havâlisinin mâlî işlerini takip etmek üzere “Tuna Hân’ı” olarak tayin edilmiş fazilet sâhibi bir seyyiddir.
SÜLEYMAN EFENDİNİN (K.S.) KİMLİĞİ
Adı: Süleyman Hilmi Silistrevî (Tunahan)
Künyesi: EBU’L-FÂRUK
Doğum Tarihi: Milâdî 1888 (Rumî 1304-Hicrî 1305)
Babasının Adı: Hocazâde Osman Efendi
Annesinin Adı: Hatice Hâtun
Dedesi: Ulemâ’dan Kaymak Hâfız adıyla ma’ruf bir zat olup soyu, Nesl-i Pâk-i Muhammedî’ye mensup (SEYYİD) olan İdrİs Bey’e dayanır.
İdris Bey; Fatih Sultan Mehmet Han’ın Rasûl-i Zîşân Efendimiz’e (s.a.v.) aşırı sevgi ve saygısından dolayı;Yer yüzünde Evlâd-ı Rasûl’den kimler kalmıştır? diye yaptırdığı araştırma neticesinde, şeceresine hiç şâibe, şüphe karışmamış olduğunu tesbit ettirdiği, Türkistan’lı bir zât olup, Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul’a getirtilip, kız kardeşi ile evlendirilerek, TUNA havâlisinin mâlî işlerini takip etmek üzere “Tuna Hân’ı” olarak tayin edilmiş fazilet sâhibi bir seyyiddir.
Süleyman Hilmi Silistrevî (Tunahan), Milâdî 1888 (Hicrî 1305) yılında, o zaman Devlet-i Âli Osmânî hudutları içinde yer alan Silistre’ye bağlı Hezergrad kasabasının Ferhatlar köyünde dünya’ya gelmiştir.
SÜLEYMAN EFENDİNİN İLK TAHSİL HAYATI
Süleyman Efendi, ilk tahsilini babası Osman Efendi’nin de uzun yıllar müderrislik yaptığı meşhûr Satırlı Medresesinde ve Silistre Rüşdiye’sinde yapar.
Daha sonra babası Osman Efendi, oğlunu yüksek tahsil yapması için Istanbul’a gönderir. İlim ve irfan merkezi İstanbul’a gönderirken O’na şu nasihatlerde bulunur.
Oğlum Süleyman! Istanbul’da parasız kalmak, âhirette imansız kalmak gibi zordur.
Onun için iktisatlı ol, on kuruşa alacağın bir şeyi beş kuruşa almaya gayret et.
Usûl-ü fıkıh ilmine iyi çalışırsan, Dîn’inde kuvvetli olursun. Mantık ilmine iyi çalışırsan ilminde kuvvetli olursun… der..
Daha sonra babası Osman Efendi, oğlunu yüksek tahsil yapması için Istanbul’a gönderir. İlim ve irfan merkezi İstanbul’a gönderirken O’na şu nasihatlerde bulunur.
Oğlum Süleyman! Istanbul’da parasız kalmak, âhirette imansız kalmak gibi zordur.
Onun için iktisatlı ol, on kuruşa alacağın bir şeyi beş kuruşa almaya gayret et.
Usûl-ü fıkıh ilmine iyi çalışırsan, Dîn’inde kuvvetli olursun. Mantık ilmine iyi çalışırsan ilminde kuvvetli olursun… der..
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN YÜKSEK TAHSİL HAYATI
Süleyman Efendi, baba tavsiyesini aldıktan sonra İstanbul’a hareket eder. Sahn Medresesine kaydolur.
İstanbul’da Fatih dersiâmlarından ve o devrin meşhûr âlimlerinden Bafralı Ahmed Hamdi Efendi (Büyük Hamdi Efendi)’nin ders halkasına devam eder.
Milâdî 1916, Hicrî 1335 senesinde, Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icâzet alır.
Süleyman Efendi, Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icâzet aldıktan sonra; Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi kısm-ı âli (Ilâhiyat Fakültesi) bölümüne kayıt yaptırır. Daha önce yapmış olduğu Medrese tahsilinden dolayı, buraya üçüncü sınıftan başlatılır ve iki yıl sonra yüksek bir derece ile İlâhiyât Fakültesinden de mezun olur.
Daha sonra; o zaman ki tabiri ile Dersiâm olarak yetişmek, günümüz ifadesiyle akademik kariyer (yüksek lisans-doktora) yapmak üzere Süleymaniye Medresesi’ne bağlı “Medresetü’l-Mütehassisîn”e kaydolur.
İstanbul’da Fatih dersiâmlarından ve o devrin meşhûr âlimlerinden Bafralı Ahmed Hamdi Efendi (Büyük Hamdi Efendi)’nin ders halkasına devam eder.
Milâdî 1916, Hicrî 1335 senesinde, Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icâzet alır.
Süleyman Efendi, Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icâzet aldıktan sonra; Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi kısm-ı âli (Ilâhiyat Fakültesi) bölümüne kayıt yaptırır. Daha önce yapmış olduğu Medrese tahsilinden dolayı, buraya üçüncü sınıftan başlatılır ve iki yıl sonra yüksek bir derece ile İlâhiyât Fakültesinden de mezun olur.
Daha sonra; o zaman ki tabiri ile Dersiâm olarak yetişmek, günümüz ifadesiyle akademik kariyer (yüksek lisans-doktora) yapmak üzere Süleymaniye Medresesi’ne bağlı “Medresetü’l-Mütehassisîn”e kaydolur.
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN YÜKSEK LİSANS -DOKTORA TAHSİL HAYATI
Süleyman Efendi; O zaman ki tabiri ile Dersiâm olarak yetişmek, günümüz ifadesiyle akademik kariyer yapmak üzere Süleymaniye Medresesi’ne bağlı “Medresetü’l-Mütehassisîn”e (yüksek lisans-doktora) kaydolduğunda, bu (medresenin) okulun; Tefsir ve Hadis, Fıkıh, Kelâm, Hikmet ve Edebiyât olmak üzere dört bölümü vardır. O bu bölümlerden Tefsir ve Hadis bölümünü seçer.
Buradaki tahsilinin ilk iki yılını tamamladıktan sonra, Hicrî 14 Safer 1337, Milâdî Eylül 1918’de, Sultan Vahîdüddin Han’ın İrâde-i Seniyyesi ile, Şeyhu-l İslâm İbrahim El Hayderî imzasıyla “Istanbul Müderrisliği Ruûsu” unvanı kazanır.
Hicrî 1335, Milâdî 27 Mayıs 1919 tarihinde de; Dârul Hilâfeti’il Aliyye Medresesi’nin eski adıyla Medresetü’l-Mütehassisîn, yeni adıyla Süleymaniye Medresesi’nin Tefsir ve Hadis bölümünden de birincilikle mezun olarak DERSİÂM unvânını kazanır.
Buradaki tahsilinin ilk iki yılını tamamladıktan sonra, Hicrî 14 Safer 1337, Milâdî Eylül 1918’de, Sultan Vahîdüddin Han’ın İrâde-i Seniyyesi ile, Şeyhu-l İslâm İbrahim El Hayderî imzasıyla “Istanbul Müderrisliği Ruûsu” unvanı kazanır.
Hicrî 1335, Milâdî 27 Mayıs 1919 tarihinde de; Dârul Hilâfeti’il Aliyye Medresesi’nin eski adıyla Medresetü’l-Mütehassisîn, yeni adıyla Süleymaniye Medresesi’nin Tefsir ve Hadis bölümünden de birincilikle mezun olarak DERSİÂM unvânını kazanır.
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN HUKUK TAHSİL HAYATI
Süleyman Efendi, Süleymaniye Medresesinde Tefsir ve Hadis üzerine Doktora yaparak Şer’î ilimlerde allâme olduktan sonra, ayrıca Tanzimat’tan sonra ilk defa açılan ve bugünkü karşılığı Hukuk Fakültesi olan “Medresetü’l-Kuzât”ın giriş imtihanlarını da birincilikle kazanır.
Burada; Sakk-ı Şer’î, (İslâmî Muhâkeme Usulleri) Ticâret-i Berriyye Hukûku, (Kara Ticâret Hukûku) Ticâret-i Bahriye Hukûku, (Deniz Ticâret Hukûku) Hukûk-u Düvel (Devletler Hukûku, Uluslararası Hukuk) gibi dersleri okuyarak Medresetü’l-Kuzât’ı (Hukuk Fakültesi) de üstün bir derece ile bitirerek mezun olmuştur.
Burada; Sakk-ı Şer’î, (İslâmî Muhâkeme Usulleri) Ticâret-i Berriyye Hukûku, (Kara Ticâret Hukûku) Ticâret-i Bahriye Hukûku, (Deniz Ticâret Hukûku) Hukûk-u Düvel (Devletler Hukûku, Uluslararası Hukuk) gibi dersleri okuyarak Medresetü’l-Kuzât’ı (Hukuk Fakültesi) de üstün bir derece ile bitirerek mezun olmuştur.
SÜLEYMAN EFENDİ İLE BABASI ARASINDAKİ İLGİNÇ BİR YAZIŞMA
Süleyman Efendi; Medresetü’l-Kuzât’ın giriş imtihanını birincilikle kazandığını telgrafla babasına bildirir.
Ulemâdan olan babası telgrafı alır almaz Süleyman Efendi’ye cevâbî bir telgraf gönderir.
Hüküm verme mevkiindeki insanların büyük bir mes’ûliyet altında olduklarını, adâleti gerçekleştiremeyenlerin Cehennemlik olacaklarını bildiren; (Kâdıyâni Fin’Nâr-i ve Kâdın fil’Cenneti) Hadis-i Şerif’ine işâret ederek; “Süleyman! Ben seni Cehennem’e göndermek için Istanbul’a yollamadım.” der.
Bunun üzerine Süleyman Efendi babasına bir mektup daha yazar ve; “Maksadının hâkimlik yapmak olmadığını, yalnızca zamanının bütün ilimlerinde en zirve noktaya çıkmak olduğunu” bildirir.
Nitekim, daha sonraki hayâtına bakıldığında, O’nun hâkimlik yapmadığı görülecektir.
Netice olarak; Süleyman Efendi; yüksek tahsilini ve akademik kariyerini de üstün bir başarıyla tamamlamış, bir taraftan Dersiâm, diğer taraftan da Kâdî (Hâkim) olma hakkını kazanmış, Şer’î- Manevî ilimlerin yanında zâhirî ilimlerde de Yed-i Tûlâ sâhibi büyük bir allâmedir..
Ulemâdan olan babası telgrafı alır almaz Süleyman Efendi’ye cevâbî bir telgraf gönderir.
Hüküm verme mevkiindeki insanların büyük bir mes’ûliyet altında olduklarını, adâleti gerçekleştiremeyenlerin Cehennemlik olacaklarını bildiren; (Kâdıyâni Fin’Nâr-i ve Kâdın fil’Cenneti) Hadis-i Şerif’ine işâret ederek; “Süleyman! Ben seni Cehennem’e göndermek için Istanbul’a yollamadım.” der.
Bunun üzerine Süleyman Efendi babasına bir mektup daha yazar ve; “Maksadının hâkimlik yapmak olmadığını, yalnızca zamanının bütün ilimlerinde en zirve noktaya çıkmak olduğunu” bildirir.
Nitekim, daha sonraki hayâtına bakıldığında, O’nun hâkimlik yapmadığı görülecektir.
Netice olarak; Süleyman Efendi; yüksek tahsilini ve akademik kariyerini de üstün bir başarıyla tamamlamış, bir taraftan Dersiâm, diğer taraftan da Kâdî (Hâkim) olma hakkını kazanmış, Şer’î- Manevî ilimlerin yanında zâhirî ilimlerde de Yed-i Tûlâ sâhibi büyük bir allâmedir..
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN OSMANLI DEVLETİ VE YENİT.C. DEVLETİ’NİN İLK YILLARINDAKİ VAZİFE HAYATI
Süleyman Efendi, Süleymaniye Medresesinden icâzet aldıktan sonra, daha evvel de rüûs imtihanını kazandığından ve dersiâm ünvanını aldığından dolayı, icâzetine göre günün kanun hükümleri gereği vazifeye başlamıştır.
Süleyman Efendi’nin mezuniyetini müteakip, ilk vazifesi dersiâm’lıktır.
14 Haziran 1336/1920 tarihli ve 969 sayılı Ders Vekâleti Müzekkiresi ile, 1 Haziran 1336/ 1920 tarihinden itibaren, Padişâh iradesiyle Dâru’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesinin birinci kısmında yani İbtidâi Hâric Medresesinin birinci sınıfında müderrisliğe başlamıştır.
Ancak O’nun müderrislik hayatı fazla uzun sürmemiştir.
3 Mart 1340/ 3 Mart 1924 tarihli “Tevhid-i Tedrisât” kanunu gereğince, medreseler önce maarife bağlanmış ve sonradan ise, tamâmen ilgâ olunmuştur.
Süleyman Efendi’nin mezuniyetini müteakip, ilk vazifesi dersiâm’lıktır.
14 Haziran 1336/1920 tarihli ve 969 sayılı Ders Vekâleti Müzekkiresi ile, 1 Haziran 1336/ 1920 tarihinden itibaren, Padişâh iradesiyle Dâru’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesinin birinci kısmında yani İbtidâi Hâric Medresesinin birinci sınıfında müderrisliğe başlamıştır.
Ancak O’nun müderrislik hayatı fazla uzun sürmemiştir.
3 Mart 1340/ 3 Mart 1924 tarihli “Tevhid-i Tedrisât” kanunu gereğince, medreseler önce maarife bağlanmış ve sonradan ise, tamâmen ilgâ olunmuştur.
Bu arada, Süleyman Efendi’nin vazife yaptığı İbtidâi Hâric?Medreseleri İmam -Hatip Mektebine tahvil edilmiş, Süleyman Efendi de bu okulun eğitim kadrosuna alınmıştır.
Ancak, Süleyman Efendi, yeni açılan bu İmam-Hatip Mektebinin müfredât programını tasvip etmediği için, (19 Temmuz 1340/1924 tarih ve 1917/791 sayılı Diyânet İşleri Riyâsetinin yazısından anlaşılacağı üzere) Dersiâmlık uhdesinde kalmak şartıyla, İmam-Hatip Mektebinde vazife almadan Müderrislikten kendi isteği ile ayrılmıştır.
Ne garip tecellîdir ki, Süleyman Efendi’nin icâzetnâmesini almasından itibaren 5 sene zarfında Saltanat kaldırılır, Devlet-i âliye tarihe gömülür, son Osmanlı Sultanı Mehmed Vahîdüddin Han, dedelerinin vatan eylemek uğruna 600 yıldan beri kanları pahasına mücâdele ettikleri topraklardan sürülür ve Tevhîd-i Tedrîsât Kânunu yürürlüğe girer.
Böylece Süleyman Efendi’nin Müderrislik hayatı da son bulur.
SÜLEYMAN HİLMİ EFENDİ’NİN İLMÎ KARİYERİ
Ancak, Süleyman Efendi, yeni açılan bu İmam-Hatip Mektebinin müfredât programını tasvip etmediği için, (19 Temmuz 1340/1924 tarih ve 1917/791 sayılı Diyânet İşleri Riyâsetinin yazısından anlaşılacağı üzere) Dersiâmlık uhdesinde kalmak şartıyla, İmam-Hatip Mektebinde vazife almadan Müderrislikten kendi isteği ile ayrılmıştır.
Ne garip tecellîdir ki, Süleyman Efendi’nin icâzetnâmesini almasından itibaren 5 sene zarfında Saltanat kaldırılır, Devlet-i âliye tarihe gömülür, son Osmanlı Sultanı Mehmed Vahîdüddin Han, dedelerinin vatan eylemek uğruna 600 yıldan beri kanları pahasına mücâdele ettikleri topraklardan sürülür ve Tevhîd-i Tedrîsât Kânunu yürürlüğe girer.
Böylece Süleyman Efendi’nin Müderrislik hayatı da son bulur.
SÜLEYMAN HİLMİ EFENDİ’NİN İLMÎ KARİYERİ
Süleyman Hilmi Efendi’nin ilmî kariyerini Konya Selçuk Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Hocalarından Prof. Dr. Mehmet Aydın “MODERN TÜRKİYE’DE SİYASİ DÜŞÜNCE” Cild 6, Sayfa 314’de “İSLÂMCILIK” başlığı altındaki makâlesinde şöyle anlatır.
Süleyman Hilmi Tunahan, 1913-1919 yıllarında, Dârül’-Hilâfetil’ -Âliyye’den mezun oldu.
Süleyman Hilmi Tunahan, 1913-1919 yıllarında, Dârül’-Hilâfetil’ -Âliyye’den mezun oldu.
1919’da çağına göre bir lisanüstü kurumu sayılan Medresetü’l Mütehassisîn’i (Süleymaniye Medresesi) bitirdi ve kendisine bir dönemlerin Ordinaryüs Profesörlüğü, veya bizzat Padişah imzasını taşıması sebebiyle şimdiki “Devlet Sanatçısı” gibi bir taltif olan ve İstanbul Baş Müderrisliği anlamına gelen “Reûs-u Humâyun” pâyesi verildi.
Medreselerin kapatılması üzerine vâizliğe tayin adilmiş, zor dönemlerde Müslümanların evlatlarına Kur’ân ve Dînî ilimler öğretmenin yanında, 1959 tarihinde ebediyete intikâline kadar İstanbul’un selâtin camilerinde halka vaaz ederek irşad vazifesinde bulunmuştur.” diyor.
Gürüldüğü gibi, Süleyman Hilmi Efendi’nin ilmî kariyer bakımından, aynı zamanda Medreset’ül Kuzaat (yani eski Hukuk Fakültesi mezunu, Kâdı ünvânına da sâhip), müderrislikte dersiâmlığın en üst konumunda yani Ordinaryüs Profesör olan bir zât’tır.
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN MANEVÎ KİMLİĞİ VE İRŞAD HAYATI
SÜLEYMAN EFENDİ’NİN MANEVÎ KİMLİĞİ VE İRŞAD HAYATI
İlmî kariyer bakımından zamanın en üst seviyesinde bulunan Süleyman Efendi; ezelî takdîr olarak Silsile-i Sâdât’ın 33. ve son halkası kendilerinin nasîbi olduğundan, 1936 yılında, Silsile-i Zeheb’in Müceddid kolundan 32’inci halkasını teşkil eden Hocası ve Üstazı Buhâralı Salâhuddin İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri’nden seyr-ü sülûk’ünü (tasavvufta katedilmesi gereken manevî makamlar) tamamlamıştır. Seyr-ü sülûk’ünü tamamladıktan sonra, Silsile-i Zeheb olarak da anılan, Silsile-i Meşâyıhı Nakşibendiyye’nin 33’üncü ve son halkasını teşkil eden büyük bir MÜCEDDİD olarak “İRŞÂD” vazîfesi ile bilfiil vazifelendirilmiştir.
Süleyman Efendi artık, EBU’L-FÂRUK Süleyman Hilmi Silistrevî (Tunahan) (k.s.) Hazretleri’’dir.
EBU’L-FÂRUK; Süleyman Efendi Hazretlerinin künyesi olup, Ehli İrşâd ve velîler meclisindeki sıfatlarından biridir.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.), zâhiri nisbetle Silsile-i Zeheb’in Müceddid kolundan 32’inci halkasını teşkil eden Hocası ve Üstazı Salâhuddin İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri’ne bağlı olmakla beraber, Nakşîliğin hicrî ikinci bin yıllarındaki en büyük mümessili olan İmâm-ı Rabbânî Ahmed-i Fârûk-i Serhendî Hazretlerine de ruhanî nisbetle bağlı idi.
EBU’L-FÂRUK; Süleyman Efendi Hazretlerinin künyesi olup, Ehli İrşâd ve velîler meclisindeki sıfatlarından biridir.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.), zâhiri nisbetle Silsile-i Zeheb’in Müceddid kolundan 32’inci halkasını teşkil eden Hocası ve Üstazı Salâhuddin İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri’ne bağlı olmakla beraber, Nakşîliğin hicrî ikinci bin yıllarındaki en büyük mümessili olan İmâm-ı Rabbânî Ahmed-i Fârûk-i Serhendî Hazretlerine de ruhanî nisbetle bağlı idi.
Ruhânî nisbet demek, “Cismânî hayatla hâlen diri olmayan, yani bir çok seneler, hatta asırlar evvel vefât etmiş bulunan büyük bir Mürşid’in rûhâniyyetinin tasarrufu ile irşâd olunmak” demektir
Hocası ve Üstazı Salâhuddin İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerini seyr-ü sülük merhalelerinin sonuna (kendisinin götürebileceği makâma) kadar ulaştırdıktan sonra, tecelliyâtın büyüklüğünden dolayı;
“Oğlum! bizimki buraya kadar. Seni İmâm-ı Rabbânî Müceddidi-i elfi Sânî (k.s.) Hazretlerinin nisbet-i rûhâniyesine teslim ediyorum. Artık bundan sonra sen mânen İmâm-ı Rabbânî Hazretleri (k.s.) ile ilerlemeye devâm edeceksin. Buradan ileriye ben de sana ittibâ edeceğim” buyurmuşlardır.
Netice olarak; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Tarîk-i Nakşibendiyye’nin “Silsile-i Zeheb” olarak anılan, her biri “Vâris-i Rasûl” olan yani Allah Rasûlü (s.a.v.)’in “Âlimler Peygamberlerin vârisleridir” mübârek sözünde kemâliyle ve tamâmıyla tarifini bulan 33 zattan müteşekkil vârisler silsilesinin 33’üncü ve son halkası olarak taraf-ı İlâhî ce seçilip vazifelendirilmiş olan bir büyük Zâtdır.
Âhir zaman Nebîsinin (s.a.v.) son vârsi olarak, dünyânın şu son zamanlarında İlâhî feyzden nasîpleri bulunan insanları yüksek himmetleriyle, küfr-ü dalâl çukurundan îmân ve ihlâs sahasına, zulumât’dan Nûr’a çekip çıkarmışlar, hâlen de çıkarmaktadırlar.
İnşâAllah, Yüce Mevlânın dilediği vakt-ü sâate kadar da nasibi olanları çıkarmaya devâm edeceklerdir. KaddesAllahü sirrahül e’az..
Hocası ve Üstazı Salâhuddin İbn-i Mevlâna Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerini seyr-ü sülük merhalelerinin sonuna (kendisinin götürebileceği makâma) kadar ulaştırdıktan sonra, tecelliyâtın büyüklüğünden dolayı;
“Oğlum! bizimki buraya kadar. Seni İmâm-ı Rabbânî Müceddidi-i elfi Sânî (k.s.) Hazretlerinin nisbet-i rûhâniyesine teslim ediyorum. Artık bundan sonra sen mânen İmâm-ı Rabbânî Hazretleri (k.s.) ile ilerlemeye devâm edeceksin. Buradan ileriye ben de sana ittibâ edeceğim” buyurmuşlardır.
Netice olarak; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Tarîk-i Nakşibendiyye’nin “Silsile-i Zeheb” olarak anılan, her biri “Vâris-i Rasûl” olan yani Allah Rasûlü (s.a.v.)’in “Âlimler Peygamberlerin vârisleridir” mübârek sözünde kemâliyle ve tamâmıyla tarifini bulan 33 zattan müteşekkil vârisler silsilesinin 33’üncü ve son halkası olarak taraf-ı İlâhî ce seçilip vazifelendirilmiş olan bir büyük Zâtdır.
Âhir zaman Nebîsinin (s.a.v.) son vârsi olarak, dünyânın şu son zamanlarında İlâhî feyzden nasîpleri bulunan insanları yüksek himmetleriyle, küfr-ü dalâl çukurundan îmân ve ihlâs sahasına, zulumât’dan Nûr’a çekip çıkarmışlar, hâlen de çıkarmaktadırlar.
İnşâAllah, Yüce Mevlânın dilediği vakt-ü sâate kadar da nasibi olanları çıkarmaya devâm edeceklerdir. KaddesAllahü sirrahül e’az..
SÜLEYMAN EFENDİ (K.S.) HAZRETLERİNİN İRŞAD VAZİFESİ İLE ME’MUR OLDUĞU DEVİR’E KISA BİR BAKIŞ
Devir; Bin yıllık şerefli bir mâziye sâhip olan Türk Milleti’nin iç ve dış düşmanlarının ihânetine uğrayarak, koca imparatorluğun yıkıldığı, bununla da kalmayıp, Din âlimlerinin yok edilip, bu milleti Dîn’inden ve imanı’ndan mahrum etmek için çok büyük gayretlerin sarfedildiği, İslâm tarihinin belki en karanlık günleridir.
İşte böyle bir dönemde Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri Cenâb-ı Hakkın inâyetiyle bu milletin imdâdına yetişmiş, ALLAH demenin bile yasak olduğu bir devirde Kur’ân Kurslarını hizmete açarak Din âlimleri yetiştirmiştir.
Büyük Müceddid Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Yüce Allah’ın nusreti-yardımı- ile Dîn-i İslâm’ı tecdîd, – asr-ı saâdetteki aslına, sâfiyetine – uygun şekilde ihyâ için seçip gönderdiği, Vâris-i Rasûl, Kâmil ve Mükemmil Mürşid ve asırlarda nâdir zuhûr eden büyük bir irşâd kutbu, Ma’nevî tasarruf sâhibidir.
İşte böyle bir dönemde Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri Cenâb-ı Hakkın inâyetiyle bu milletin imdâdına yetişmiş, ALLAH demenin bile yasak olduğu bir devirde Kur’ân Kurslarını hizmete açarak Din âlimleri yetiştirmiştir.
Büyük Müceddid Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Yüce Allah’ın nusreti-yardımı- ile Dîn-i İslâm’ı tecdîd, – asr-ı saâdetteki aslına, sâfiyetine – uygun şekilde ihyâ için seçip gönderdiği, Vâris-i Rasûl, Kâmil ve Mükemmil Mürşid ve asırlarda nâdir zuhûr eden büyük bir irşâd kutbu, Ma’nevî tasarruf sâhibidir.
Zâhirî ve batınî şerîatı ihyâ vazifesi ile gönderilmiş olduğu için hayatının her safhasında Sünnet-i Rasûlüllah’ı düstur edinmiş, yaşadığı devrin zulmüne karşı Hazreti Kur’ân’la, ilim ve hılmi ıle karşı koymuş, bütün tehdit ve tehlikelere, kendilerine karşı yapılan çirkin tertip ve iftirâlara karşı yılmadan, büyük bir sabır, metânet ve fedâkarlıkla, Hak yolunda devâm etmiş, hülâsa bir devri omuzlarında taşımış, büyük bir mücâhid’dir.
SÜLEYMAN EFENDI (K.S.) HAZRETLERI’NIN İRTİHÂLİ VE YAŞANAN OLAYLAR
Süleyman Hilmi Tunahan Efendi (k.s.) Hazretleri’nin bir ömür boyu devâm eden çileli ve yorucu mücâdele ve mücâhedesinin nihâyetine doğru, öteden beri muzdarip bulundukları şeker hastalığı ağırlaşmış ve kanlarında yükselen şeker, bütün gayretlere rağmen bir türlü düşürülememişti.
Zor günlerde, zor şartlar altında vazifesini başarı ile tamamlayan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri; Milâdî 16 Eylül 1959, Hicrî 12 Rebîulevvel 1379 Çarşamba günü her fânî gibi, Istanbul Kısıklı’daki hâne-i şeriflerinde Rahmet-i Rahmân’a kavuşur.
Süleyman Hilmi Tunahan Efendi (k.s.) Hazretleri’nin bir ömür boyu devâm eden çileli ve yorucu mücâdele ve mücâhedesinin nihâyetine doğru, öteden beri muzdarip bulundukları şeker hastalığı ağırlaşmış ve kanlarında yükselen şeker, bütün gayretlere rağmen bir türlü düşürülememişti.
Zor günlerde, zor şartlar altında vazifesini başarı ile tamamlayan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri; Milâdî 16 Eylül 1959, Hicrî 12 Rebîulevvel 1379 Çarşamba günü her fânî gibi, Istanbul Kısıklı’daki hâne-i şeriflerinde Rahmet-i Rahmân’a kavuşur.
Ne acıdır ki, hayatında O’nun adâvetiyle yanıp tutuşanlar, vefâtında da peşini bırakmamışlar ve mübârek nâş’ının önüne dikilmişlerdir. Hastalığının ağırlaştığı demlerde zamânın hükümetinden Fâtih Câmii hazîresine defnine dâir resmî müsâade alınıp, hazırlıklar ona göre yapılmış olmasına rağmen, cenâzenin Üsküdar’dan Avrupa yakasına, Fatih’e geçmesine cebren mâni olmuşlardı!.
Bu engelleme, bizzat zamanın İçişleri Bakanı Namık Gedik’ten gelmekteydi. Yapılan bütün teşebbüsler neticesiz kalmakta, nâş-ı şeriflerinin Fatih’e geçirilmesine izin verilmemekteydi. O büyük Zâtın hayâtına tahammül edemeyenler, memâtına da tahammül edememişlerdi.
Hayâtında peşini bırakmayan, rahat bir nefes aldırmayan, baskı ve baskınlarla işkence yapmaya devâm eden zihniyet, ilkel insanların bile esirgemedigi “ CENÂZE’YE SAYGI” nezâketini O’nun cenâzesinden esirgiyordu. En tabiî hakkı olan Fâtih’e defni için yapılan teşebbüsler fayda vermiyor, yakınlarına “Karacaahmet mezarlığında, polisin kazacağı bir kabre (Namık Gedik’in kendi ifadesiyle Polis açtığı bir çukura gömün) defnedeceksiniz!” denilerek, gayr-i hukûkî, hatta gayr-i kanûnî olarak zorlanıyordu.
O mübârek Zâtın Nâ’şı, Altûnizâde Câmii’nin musallâ taşında saatlerce bekletildikten sonra, âilenin ve cemâatin büyüğü Muhterem Kemal Kacar (r.h.)’ın ferâset ve dirâyeti ile, kalabalık, hâdise çıkarmadan, bu karara rızâ! göstermiş, cenâze namazı orada kılınarak, Karacaahmet mezarlığına defnedilmişttr.
(KaddesAllâhü sırrahül eaz)
Hayâtında peşini bırakmayan, rahat bir nefes aldırmayan, baskı ve baskınlarla işkence yapmaya devâm eden zihniyet, ilkel insanların bile esirgemedigi “ CENÂZE’YE SAYGI” nezâketini O’nun cenâzesinden esirgiyordu. En tabiî hakkı olan Fâtih’e defni için yapılan teşebbüsler fayda vermiyor, yakınlarına “Karacaahmet mezarlığında, polisin kazacağı bir kabre (Namık Gedik’in kendi ifadesiyle Polis açtığı bir çukura gömün) defnedeceksiniz!” denilerek, gayr-i hukûkî, hatta gayr-i kanûnî olarak zorlanıyordu.
O mübârek Zâtın Nâ’şı, Altûnizâde Câmii’nin musallâ taşında saatlerce bekletildikten sonra, âilenin ve cemâatin büyüğü Muhterem Kemal Kacar (r.h.)’ın ferâset ve dirâyeti ile, kalabalık, hâdise çıkarmadan, bu karara rızâ! göstermiş, cenâze namazı orada kılınarak, Karacaahmet mezarlığına defnedilmişttr.
(KaddesAllâhü sırrahül eaz)
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri, her fânî gibi, hayât-ı bedeniyeleri ile dünya’dan ayrılmış ise de, (talebeleri ve bağlılarına göre) manevî tasarruf ve irşadları, el’an tamâmiyle ve kemâliyle devâm etmekte olup, inşâAllah kıyâmet sabahına kadar da devam edecektir..
O mübârek Zât’ın Karacaahmet’teki Kabr-i Şerif’i o gün bugün, her gün binlerce talebesi ve bağlısı tarafından ziyâret edilip Fatiha’lar okunurken; cenâzelerini engelleyen, “Karacaahmet mezarlığında, polisin kazacağı bir çukura defnedeceksiniz!” diye zorlayan Namık Gedik’ in ise, kim tarafından ve nasıl öldürüldüğü de meçhûl olarak, cesedi bilinmeyen bir çukur’a atılmıştır!..
O mübârek Zât’ın Karacaahmet’teki Kabr-i Şerif’i o gün bugün, her gün binlerce talebesi ve bağlısı tarafından ziyâret edilip Fatiha’lar okunurken; cenâzelerini engelleyen, “Karacaahmet mezarlığında, polisin kazacağı bir çukura defnedeceksiniz!” diye zorlayan Namık Gedik’ in ise, kim tarafından ve nasıl öldürüldüğü de meçhûl olarak, cesedi bilinmeyen bir çukur’a atılmıştır!..
SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN HAZRETLERİ’NİN BAŞLATTIĞI KUR’ÂN KURSLARI İLE TALEBELERİ HAKKINDA UYDURULAN “SÜLEYMANCILIK ! ” İTHAM VE İDDİASININ TARİHÇESİ
Öncelikle, böyle bir başlık altında bir çalışmanın anlaşılır bir mânâ ifade etmesi için KUR’ÂN KURSU ifadesi üzerinde biraz durmak ve ne olduğunu anlatmak, daha doğrusu anlatmaya çalışmak için de biraz gerilere, Dinin garip zamanlarına gitmek îcab eder. KUR’ÂN KURSU; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretlerinin; Ezânı Muhammedî’nin bile yasaklandığı, Allah demenin suç (!) olduğu, ülkemizde namaz kıldıracak, cenâzelerimizi kaldıracak ve Dînî vazifeleri ifâ edecek Din adamlarının azaldığı, hatta tamâmen yok olduğu bir devirde, kelimenin tam mânâsıyla zor günlerde!, bütün çile ve zorluklara tek başına göğüs gererek, her türlü ezâ ve cefâya tahammül göstererek, yıkılmakta ve yok edilmekte olan Dîn-i Celîl-i İslâm’ı, Hazreti Allah’ın izni ve inâyetiyle tecdîd ederek kuvvetlendirmek, ulûm-u Dîniye’yi ihyâ edecek Din ehli yetiştirmek için başlattığı “Hizmet”in adı dır. Kendi ifadeleri ile; Ümmet-i Muhammed’in Evlâdına İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılama Hizmeti’dir. Bir başka ifade ile; Süleyman Efendi (k.s.) Hazretlerinin zor günlerde başlattığı, irtihâlinden sonra dâmâdı ve bağlısı Kemal Kacar (r.h.)’ın O’nun açtığı nurlu çığır üzerine ülke geneline ve Avrup’ya yayarak müesseleştirdiği, fahrî hâmî ve manevî reisi sıfatıyla 40 yıl başarı ile sevk ve idâre ederek devâm ettirdiği “hizmet”in adıdır. Kesinlikle ve kesinlikle herhangi bir politik ve ekonomik çıkar söz konusu olmaksızın, sırf ALLAH rızâsı için, Ümmet-i Muhammed’in evlâdına İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılama hizmeti olarak özetlenen bu hizmet kervânı, Kemal Kacar (r.h.)’ın irtihâlinden (17 Haziran 2000) sonra, Süleyman Efendi (k.s.) Hazretlerinin torunu, hem annesi hem de babası tarafından Seyyid olan Arif Ahmet Denizolgun’un fahrî hâmî ve manevî riyâseti ile, hedef büyüterek cihan şumül bir hâl almıştır. Yalnızca Türkiye’de, Avrupa ve Amerika’da değil, eski Rusya’da, Asya’da, Afrika’da, Uzak Doğu’da, hülasa Müslüman’ın olduğu, hatta İnsanın olduğu her yer’de şâha kalkarak devâm etmekte olup, inşâAllah kıyâmet sabahına kadar da devâm edecektir.
Öncelikle, böyle bir başlık altında bir çalışmanın anlaşılır bir mânâ ifade etmesi için KUR’ÂN KURSU ifadesi üzerinde biraz durmak ve ne olduğunu anlatmak, daha doğrusu anlatmaya çalışmak için de biraz gerilere, Dinin garip zamanlarına gitmek îcab eder. KUR’ÂN KURSU; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretlerinin; Ezânı Muhammedî’nin bile yasaklandığı, Allah demenin suç (!) olduğu, ülkemizde namaz kıldıracak, cenâzelerimizi kaldıracak ve Dînî vazifeleri ifâ edecek Din adamlarının azaldığı, hatta tamâmen yok olduğu bir devirde, kelimenin tam mânâsıyla zor günlerde!, bütün çile ve zorluklara tek başına göğüs gererek, her türlü ezâ ve cefâya tahammül göstererek, yıkılmakta ve yok edilmekte olan Dîn-i Celîl-i İslâm’ı, Hazreti Allah’ın izni ve inâyetiyle tecdîd ederek kuvvetlendirmek, ulûm-u Dîniye’yi ihyâ edecek Din ehli yetiştirmek için başlattığı “Hizmet”in adı dır. Kendi ifadeleri ile; Ümmet-i Muhammed’in Evlâdına İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılama Hizmeti’dir. Bir başka ifade ile; Süleyman Efendi (k.s.) Hazretlerinin zor günlerde başlattığı, irtihâlinden sonra dâmâdı ve bağlısı Kemal Kacar (r.h.)’ın O’nun açtığı nurlu çığır üzerine ülke geneline ve Avrup’ya yayarak müesseleştirdiği, fahrî hâmî ve manevî reisi sıfatıyla 40 yıl başarı ile sevk ve idâre ederek devâm ettirdiği “hizmet”in adıdır. Kesinlikle ve kesinlikle herhangi bir politik ve ekonomik çıkar söz konusu olmaksızın, sırf ALLAH rızâsı için, Ümmet-i Muhammed’in evlâdına İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılama hizmeti olarak özetlenen bu hizmet kervânı, Kemal Kacar (r.h.)’ın irtihâlinden (17 Haziran 2000) sonra, Süleyman Efendi (k.s.) Hazretlerinin torunu, hem annesi hem de babası tarafından Seyyid olan Arif Ahmet Denizolgun’un fahrî hâmî ve manevî riyâseti ile, hedef büyüterek cihan şumül bir hâl almıştır. Yalnızca Türkiye’de, Avrupa ve Amerika’da değil, eski Rusya’da, Asya’da, Afrika’da, Uzak Doğu’da, hülasa Müslüman’ın olduğu, hatta İnsanın olduğu her yer’de şâha kalkarak devâm etmekte olup, inşâAllah kıyâmet sabahına kadar da devâm edecektir.
NE GÜNLERDEN NE GÜNLERE?
Allah diyenlerin, hele Allah dedirtenlerin nezâreşânelerde, tabutluklarda! işkencelere tâbi tutulduğu zor günlerde; Dîn, iman, Kur’ân tamâmen ortadan kaldırılmasın diye çırpınan Süleyman Efendi Hazretlerinin, “hiç olmazsa İhlâs-ı Şerifi bilenler, evlerinin penceresinden dışarı doğru yüksek sesle okusunlar da, bu DİN- İMAN ortadan büsbütün KAYBOLMASIN buyurduğu o zor günlerden bu günlere gelinmiştir. KUR’ÂN KURSLARININ TARİHÇESİ: Yıl 1949: Yeni Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluşundan sonra, 1924’te Medreselerin kapatılması üzerine açılmış bulunan İmam-Hatip Okullarının da bir müddet sonra kapatılmasıyla, çok büyük ölçüde Din adamı ihtiyacının başgösterdiği, neredeyse Cenâze Namazı kıldıracak İmam dahi bulunmaz hâle geldiği, Anadolu’nun nice köylerinde, Cenâze Namazlarını kıldıracak İmam veya ehil bir kimsenin bulunmayışı sebebiyle, Cenâzelerin günlerce ortada kaldığı, Cenâze Namazını kıldıracak bir kimsenin köy köy arandığı zamanlardı.! Şemsettin Günaltay hükümeti zamanında Devlet tarafından ilk defa Kur’ân Kurslarının açılmasına izin ve müsâade verildi. Ayrıca, Kur’ân Kursları’nın açılmasına Devlet tarafından resmen izin verildiği yıl Ankara’da bir de İlâhiyat Fakültesi açılmış, 1952-1953 senelerinden itibaren ilk mezunlarını da vermeye başlamış idi. Ancak, bu Fakülteden mezun olanlar; (gerek mesleki bakımdan son derece zayıf ve kifâyetsiz oluşları ve gerekse 1951’lerden itibaren açılan İmam-Hatip Okullarında meslek dersleri oğretmenlerine olan büyük ihtiyaç sebebiyle) daha ziyâde Milli Eğitim Bakanlığında İmam-Hatip Okulları oğretmeni olarak vazife almışlardır. Dolayısıyla, 1951 senesinde belli başlı vilayetlerimizde mahdut (sınırlı) sayıda kurulan İmam-Hatip Okullarının, ilk mezunlarını vermeye başladığı 1958 senesine kadar; Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait kadrolara tayin edilerek il ve ilçe müftüsü, vâiz, imam, müezzin ve Kur’ân Kursu öğreticisi olarak Dinî vazife ifâ edenlerin okuyup yetiştikleri tek kaynak Kur’ân Kursları olmuştur.. Öyle ki, 1956’lara kadar Diyanet İşleri Başkanlığı’nda vazife almış İlahiyat Fakültesi mezunlarının sayıları hemen hemen yok denecek kadar azdır. Bu sebeple, Kur’ân Kursları tek kaynak şeklinde ifade edilmiştir. Burada, bu ifadelerimizi doğrulayan resmî bir delili bilgilerinize sunmakta fayda görüyoruz. Diyânet İşleri Başkanlığı tarafından 1981 senesinde hazırlanan ve ilgililere verilen “Brifing” e ait kitabın 44. sayfasında şöyle denilmektedir. “Bütün görevliler içerisinde ilkokul mezunlarının sayısı yaklaşık 23 bin’dir. Bu, toplam personelin %50’sini aşan bir rakamdır.
Allah diyenlerin, hele Allah dedirtenlerin nezâreşânelerde, tabutluklarda! işkencelere tâbi tutulduğu zor günlerde; Dîn, iman, Kur’ân tamâmen ortadan kaldırılmasın diye çırpınan Süleyman Efendi Hazretlerinin, “hiç olmazsa İhlâs-ı Şerifi bilenler, evlerinin penceresinden dışarı doğru yüksek sesle okusunlar da, bu DİN- İMAN ortadan büsbütün KAYBOLMASIN buyurduğu o zor günlerden bu günlere gelinmiştir. KUR’ÂN KURSLARININ TARİHÇESİ: Yıl 1949: Yeni Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluşundan sonra, 1924’te Medreselerin kapatılması üzerine açılmış bulunan İmam-Hatip Okullarının da bir müddet sonra kapatılmasıyla, çok büyük ölçüde Din adamı ihtiyacının başgösterdiği, neredeyse Cenâze Namazı kıldıracak İmam dahi bulunmaz hâle geldiği, Anadolu’nun nice köylerinde, Cenâze Namazlarını kıldıracak İmam veya ehil bir kimsenin bulunmayışı sebebiyle, Cenâzelerin günlerce ortada kaldığı, Cenâze Namazını kıldıracak bir kimsenin köy köy arandığı zamanlardı.! Şemsettin Günaltay hükümeti zamanında Devlet tarafından ilk defa Kur’ân Kurslarının açılmasına izin ve müsâade verildi. Ayrıca, Kur’ân Kursları’nın açılmasına Devlet tarafından resmen izin verildiği yıl Ankara’da bir de İlâhiyat Fakültesi açılmış, 1952-1953 senelerinden itibaren ilk mezunlarını da vermeye başlamış idi. Ancak, bu Fakülteden mezun olanlar; (gerek mesleki bakımdan son derece zayıf ve kifâyetsiz oluşları ve gerekse 1951’lerden itibaren açılan İmam-Hatip Okullarında meslek dersleri oğretmenlerine olan büyük ihtiyaç sebebiyle) daha ziyâde Milli Eğitim Bakanlığında İmam-Hatip Okulları oğretmeni olarak vazife almışlardır. Dolayısıyla, 1951 senesinde belli başlı vilayetlerimizde mahdut (sınırlı) sayıda kurulan İmam-Hatip Okullarının, ilk mezunlarını vermeye başladığı 1958 senesine kadar; Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait kadrolara tayin edilerek il ve ilçe müftüsü, vâiz, imam, müezzin ve Kur’ân Kursu öğreticisi olarak Dinî vazife ifâ edenlerin okuyup yetiştikleri tek kaynak Kur’ân Kursları olmuştur.. Öyle ki, 1956’lara kadar Diyanet İşleri Başkanlığı’nda vazife almış İlahiyat Fakültesi mezunlarının sayıları hemen hemen yok denecek kadar azdır. Bu sebeple, Kur’ân Kursları tek kaynak şeklinde ifade edilmiştir. Burada, bu ifadelerimizi doğrulayan resmî bir delili bilgilerinize sunmakta fayda görüyoruz. Diyânet İşleri Başkanlığı tarafından 1981 senesinde hazırlanan ve ilgililere verilen “Brifing” e ait kitabın 44. sayfasında şöyle denilmektedir. “Bütün görevliler içerisinde ilkokul mezunlarının sayısı yaklaşık 23 bin’dir. Bu, toplam personelin %50’sini aşan bir rakamdır.
Bunun en önemli sebebi, İmam-Hatip Liseleri ile Din öğrenimi veren Yüksek Okul ve Fakültelerden (Yüksek İslâm Enstitüleri ve İlâhiyât Fakültesi) bu hizmetler için eleman yetişmemesidir. Din öğrenimi veren yüksek ve orta dereceli okulları (İmam- Hatip Liseleri, Yüksek İslâm Enstitüleri ve İlâhiyât Fakültesi) bitirenler, öğrenim niteliklerinin tuttuğu görevler için açılan sınavları kazanamamaktadırlar. Bu sebeple kadrolar ehil elemanlarla doldurulamamaktadır”.
Her ne kadar mezkür rapor; “bu sebeple kadrolar ehil elemanlarla doldurulamamaktadır”diye bitiyorsa! da, biz o Din hizmetlilerinin mesleklerinde ehil olduklarına inananlardanız. Çünki; Medreselerin kapatılmasından takrîben çeyrek asır sonra faâliyetlerine müsâade edilen Kur’an Kurslarından yetişen bu insanlar, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açılan imtihanlarda muvaffak olarak bu Dinî vazifelere tayin ediliyorlardı. Bu durum, 1965 senesine kadar bu ninvâl üzere devâm etti. 1950’li yılların ortalarından itibâren, 1970’li yıllara kadar, Diyânet İşleri Başkanlığı kadrolarında bulunan yaklaşık 40 bin personel’den (İmam-Hatip- Müezzin- Kayyım, Kur’ân Kursu Muallimi, Vâiz, Müftü Yardımcısı ve Müftü gibi Din hizmetlilerinden) 29 bin kadarı, ya bizzat Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri’nin veya talebelerinin rahle-i tedrîsinde yetişmiş olan hocaefendilerdi. 1965 Genel Seçimlerinden sonra, Diyanet Işleri Başkanlığı’nın, (siyasî sebeplerle) nâ-ehil kimselere teslim edilmesi neticesinde, Süleyman Efendi (k.s.) Hazretlerinin ve talebelerinin yetiştirdiği Kur’ân Kursu Muallimi, Vâiz, Müftü Yardımcısı ve Müftü gibi Din hizmetlileri ile; ilimde, ahlâkta, fazilette, vazife aşkı ve fedâkarlıkta boy ölçüşemeyen çevreler tarafından, (üzülerek ifade edelim ki bazı müftülerin öncülüğünde) Kur’an Kursu menşe’li Din hizmetlileri aleyhinde çirkin yalan, iftira ve bühtan’a başvurulmuştur. O yıllarda Türkiye’nin Güney illerinden büyük bir il’in müftüsü olan, (emekli olduktan sonra Avrupa’ya yerleşen, oradaki zararlı faaliyetleri sebebiyle, bizzat devlet tarafından “Kara Ses” olarak ilan edilen) kişi kendi bölgesinde ve emri altındaki zinâ suçundan hüküm giymiş mübtezel bir imam’a, “Ben bir Süleymancı idim” adını verdiği cehâlet örneği, yalan, iftira ve bühtanla dolu (kitap denilemez) bir paçavra hazırlatmıştı. Bu iftira kampanyasından sonra, Mütârake matbuâtı! aslını, esâsını araştırmadan, mal bulmuş mağribî gibi, câmia’ya ” Süleymancılar, (!) Süleymancılık, (!) Süleymancılıkk Tarikatı”(!) gibi yaftaları yapıştırmaya başlamışlardır. Tasavvuf ve Tarikatlar literatüründe (gelenek ve dilinde) “Süleymancılıkk” (!) diye bir tarikat olmadığına göre, bilim dışı bu cehâlet örneğine, devlet adına bu işlere bakanların da âlet olmaları hazîn’dir. Ilmiyle, irfânıyla, manevî hasletleriyle temâyüz etmiş olan Mübarek bir Zât-ı Âlî’nin Rahle-i Tedrîsinde bulunmak, O’ndan feyz almak, O’na mensûbiyet, elbette ki büyük bir şereftir. O mübârek zâtın ilminden, feyzinden, hidâyet ve irşâdından nasibdâr olanların, O’nu sevmelerine ve O’na derin bir saygı göstermelerine hiç bir kimse manî olamaz. Gâyet tabîidir ki, eskiden medreselerde, medreselerin lağvinden sonra üniversitelerde yetişen talebeler, Rahle-i Tedrisinde bulunduğu, kendisinden, ilim- irfan öğrendiği zevât’a, hocalarına mensûbiyetlerini gururla anlatırlar. Rahle-i Tedrisinde bulunma şerefine ermiş talebelerinden dinlediğimize göre; Süleyman Hilmi Silistrevi Efendi Hazretleri kaddesAllahü sirrahül azîz de, icâzet aldığı medrese hocalarını, husûsiyle Bafralı Ahmed Efendi’yi, ta’azimle, hürmetle yâd edermiş. Günümüzde; hukuk’ta, tıp’ta, vesâir ilmî sahalarda isim yapmış ne kadar meşhur ilim adamı varsa, onların yanında ihtisas yapan talebeleri de; kürsüsünde, sınıfında, derslerinde bulunduğu hocalarına mensûbiyetlerini iftiharla zikrederler. Onlar için birer iftihar kaynağıdır. Hazret-i Ali KeremeAllahu vechehu Hazretleri: “Her kim bana bir harf ta’lim ederse, beni kendisine köle yapmıştır.” buyurur.
Bir başka rivâyette de “Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi (hizmetkârı) olurum” şeklinde ifade etmişlerdir. Geçmişte şu dalda, bu dalda, kendisine ilim ta’lim eden kimselerin talebelerine; “cu, cı, cü, cular, cılar” ekleriyle, hocalarının adına nisbetle; ……………’ci-ler,………………..cular gibi, hafifseme ve hakâret ekleriyle ifâde etmek ne kadar çirkin ve ahlaksızlık ise, Zahirî ve batınî ilimleri tahsil ettikleri, dünyada hiçbir nimet ve varlıkla mukâyese edilemeyen, Ender-i Nâdir, Kibrît-i Ahmer, Saâdet-i Dâreyn irşad ve hidâyetine mazhar oldukları, Ulivv-i Şân, ezelî Tensib-i Ilahî ile irşâda me’mur olduğuna inandıkları mübârek bir Zât-ı Muhterem’e mensûbiyyeti küçültmek, istihzâya almak için, Süleymancılar ekini kullanmışlardır. Bu da şen’î bir İftirâdır, ahlâksızlıktır. Süleyman Hilmi Silistrevi Efendi Hazretleri (KaddesAllahü sirrahül azîz)’e kendisini nisbet eden hiçbir kimse, hiçbir zaman ve hiçbir yerde bu ekleri kullanmaz, kullanmamıştır. Öyle ise, Süleymancı (!), Süleymancılar (!), Süleymancılık (!), Süleymancılık Tarikatı(! ) diye bir şey yok’tur. Ancak, Allah demenin bile yasak olduğu dönemlerde, Ehli Sünnet vel-Cemaat akidesine uygun İslâmi hizmetleri başlatarak bir devre mührünü vuran SÜLEYMAN EFENDİ HAZRETLERİ (K.S.) GERÇEĞİ VARDIR.
KUR’ÂN KURSU MEZUNLARININ DİYANET’TE RESMÎ HİZMETLERE ALINMASINI ÖNLEME FAALİYETLERİNİN BAŞLAMASI
1965 senesinde yürürlüğe giren 633 sayılı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile yeni bir hüküm getirildi ve Kur’ân Kursu mezunlarının, Diyanet İşleri Başkanlığında vazife almaları, Dinî vazifelere ait kadrolara tayinleri kat’î olarak önlendi. Böylece yeni bir devir başlıyor ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait Dinî hizmet kadroları, yalnızca İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüleri ile İlahiyat Fakülteleri menşe’li kimselere hasrediliyordu. Ancak, ne var ki, İmam Hatip Okullarından, Yüksek İslam Enstitülerinden ve İlâhiyât Fakültelerinden mezun olup Dinî vazifelere tayin edilenler, vazifelerinde bir türlü muvaffak olup kendilerini halka kabul ettiremiyorlardı. Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlileri karşısında bir hayli zorlanıyorlardı. Bu ise, bir takım kıskançlıklara ve neticede huzursuzluklara sebep oluyordu. İşte bu sebeplerle, İmam- Hatip Okulu menşe’li kimseler tarafından, öncellikle Kur’ân Kursu menşe’li müftü, vâiz gibi üst düzey Din hizmetlilerine karşı bir mücâdele ve tasfiye hareketi başlatılmış oldu. Zaman içinde bu mücadele ve tasfiye hareketine, bu Din hizmetlerlilerinin okuyup yetiştikleri Kur’ân Kursları ve çevrelerine karşı da girişildi.
1965 senesinde yürürlüğe giren 633 sayılı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile yeni bir hüküm getirildi ve Kur’ân Kursu mezunlarının, Diyanet İşleri Başkanlığında vazife almaları, Dinî vazifelere ait kadrolara tayinleri kat’î olarak önlendi. Böylece yeni bir devir başlıyor ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait Dinî hizmet kadroları, yalnızca İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüleri ile İlahiyat Fakülteleri menşe’li kimselere hasrediliyordu. Ancak, ne var ki, İmam Hatip Okullarından, Yüksek İslam Enstitülerinden ve İlâhiyât Fakültelerinden mezun olup Dinî vazifelere tayin edilenler, vazifelerinde bir türlü muvaffak olup kendilerini halka kabul ettiremiyorlardı. Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlileri karşısında bir hayli zorlanıyorlardı. Bu ise, bir takım kıskançlıklara ve neticede huzursuzluklara sebep oluyordu. İşte bu sebeplerle, İmam- Hatip Okulu menşe’li kimseler tarafından, öncellikle Kur’ân Kursu menşe’li müftü, vâiz gibi üst düzey Din hizmetlilerine karşı bir mücâdele ve tasfiye hareketi başlatılmış oldu. Zaman içinde bu mücadele ve tasfiye hareketine, bu Din hizmetlerlilerinin okuyup yetiştikleri Kur’ân Kursları ve çevrelerine karşı da girişildi.
Dolayısıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı kadrolarda vazife yapan bir takım Kur’ân Kursu mezunu Din hizmetlileri, (Müftülükten Vâiziliğe, hatta İmamlığa, bazıları da Müezzinliğe tenzil edilerek) çeşitli bahânelerle teker teker vazifeden uzaklaştırıldılar. Derken, bu mücâdelenin giderek daha da alevlenip kızıştığı ve tamamen çığırından çıktığı görüldü. Zira, Diyanet kadrolarına hâkim İmam-Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyat Fakültesi mezunlarının; Diyanette muhtelif vazifelerde bulunan Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlilerine karşı giriştikleri tasfiye hareketini halk ve idare nazarında haklı gösterebilmek maksadı ile bu kimseleri yaftalamak gerekiyordu. O gün için en geçerli yaftalar olan; Bunlar rejim aleyhtârı’dırlar, Atatürk düşmanı’dırlar, Tarikatcı’dırlar, Süleymancı’dırlar, Şeriatcı’dırlar, gibi yaftalarla Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlilerini yaftalayıp, aleyhte kampanyalar başlatarak hücuma geçtikleri görüldü. Aynı kişiler tarafından, mezkür şahıslar aleyhinde tanzim edilen ve resmî makamlara verilen raporlarda da son derece subjektif, afâkî ve o nisbette insafsız, ihtam, isnat, iftira, ve bühtanlara varan iddialara da yer verildiğini görüyörüz.
Meselâ; “İnanacağımız Esaslar” başlığı altında tertiplenmiş, uydurma beyannamelerin; zina suçundan bir kaç defa mahkum olmuş bir imam’ın! isim ve imzasıyla; Ben bir Süleymancı İdim” isimli bir kitab’ın bastırılıp Diyanet mensubu bir kısım Din adamları tarafından yurt içinde ve yurt dışında parasız olarak dağıtılması, bu kitabın resmî makam ve mercilere el altından binlerce adet postlanması, (hatta tâ Amerika’lara kadar götütülüp oralarda bedâva dağıtuılması) hep bu döneme rastlamaktadır. Binâenaleyh, altını kalın çizgilerle çizerek belirtelim ki; Son asır Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir allâme ve ulûm-u bâtına’da zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olan S. Süleyman Himi Tunahan (k.s.) Hazretlerine izâfeten, O Zâtın talebe ve bağlıları hakkında kullanılan “SÜLEYMANCILIK” (!) ve “SÜLEYMANCILAR” (!) tabirleri kelimenin tam mânsıyla bir İşAM’dır. İlk defa, 1967- 68 senelerinde Diyânet kadrolarına hâkim İmam- Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyât Fakültesi mezunları tarafından kullanılmış olan bu işam, üzülerek ifade edelim ki, hâla resmî-gayriresmî ve bazı akademik çevrelerce, tabii ki bundan etkilenen medya ve ansikolpedilerce, aslı esâsı incelenmeden, ısrarla tekrarlanmakta ve bu hatâda ısrar edilmektedir…
“SÜLEYMANCILIK”(!) VE “SÜLEYMANCILAR”(!) TABİRİ İLE KİMLER NEYİ KASDETMEKTEDİRLER? SÜLEYMANCILIK (!) İTHAM’ının nasıl ve ne zaman ortaya çıktığını böylece tesbit ettikten sonra, “Süleymancılık”(!) ve “Süleymancılar”(!) yaftasının ne olduğunu, bu tabirle kimlerin ne’yi kasdettiklerini; bilhassa bazı resmî makam ve mercilerin kabul tarzlarına göre “SÜLEYMANCILIK”(!) ın mâhiyetinin neden ibâret olduğunun ortaya konulmasının isabetli olacağı kanâatindeyiz. Daha evvel de ifade edildiği üzere; Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri’nin yetiştirdiği talebelerden o tarihlerde (1967-68) Müftü, Vâiz, Kurân Kursu Öğretmeni ve İmam gibi muhtelif vazifelerde bulunan Din görevlilerini, Diyânette bulundukları resmî vazifelerden uzaklaştırmak için girişilen tasfiye hareketini halk ve idare nazarında haklı gösterebilmek maksadıyla, bir takım İmam- Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyât Fakültesi mezunları tarafından icad edilip ortaya atılması, o günden bugüne kadar ısrarla kullanılması, hizmet ve mevcûdiyetlerine bir türlü tahammül edemedikleri bu şahıslar ve Süleyman Efendi Hazretlerinin başlattığı hizmet müesseselerini,
“SÜLEYMANCILIK” (!) yaftası ile yaftalamaları sebebiyle, bu tabirle alakalı olarak resmî görüş’e (!) bir bakalım.
“SÜLEYMANCILIK” (!) yaftası ile yaftalamaları sebebiyle, bu tabirle alakalı olarak resmî görüş’e (!) bir bakalım.
Dolayısıyla, öncelikle Diyânet İşleri Başkanlığının bu tabirle alakalı görüşünü zikretmekte, daha doğrusu bu İşam’ın belgesini, saygıdeğer okuyucularımızın dikkatlerine arzetmekte fayda görmekteyiz. Ankara’da görülmekte olan bir dâvâ sebebiyle, Diyânet İşleri Başkanlığı tarafından; Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi C. Savcılığına gönderilen 1 Mayıs 1985 tarih ve K/214-06/840 sayılı yazıda, “SÜLEYMANCILIK”(!), Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959) tarafından 1930’larda İstanbul’da kurulup; vefâtına kadar Süleyman Efendi’nin, vefatından sonra ise, damadı Kemal KAÇAR’ın (doğrusu KACAR’dır) yönetiminde, yurt çapında geniş halk kitlesi arasına yayılıp gelişmesine çalışılan, Dînî, siyasî ve ekonomik amaçlara yönelik kadrolaşma ve zümreleşmeye dayanan bir tarikattır. SÜLEYMANCILIĞIN (!) AMACI: “Çeşitli kaynaklardan elde eilen bilgi ve belgeler birleştirilip toptan değerlendirildiğinde, Süleymancılığın amacının, eğitim ve dernek faâliyetleri görüntüsü altında, halkın sempatisini ve ekonomik desteğini sağlayarak, hiyararşik bir disiplin içinde, tek merkezden yönetilen “Dinî karakterli bir kadrolaşma hareketi”ni gerçekleştirdikten sonra, kendi görüşlerine uygun bir yönetim kurmak üzere devletin temel düzenini değiştirmek olduğu söylenebilir” denilmektedir.
Ayrıca, aynı Başkanlığın 2. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi Başkanlığına gönderdiği 1/10/1981 tarih ve Ö/4-2-340 sayılı yazı; Kezâ, 6. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi Başkanlığına gönderdiği 2/10/1981 tarih ve Ö/4-2-341 sayılı yazı ve eklerinde de bu istikâmette görüş bildirmiştir. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ise, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesine gönderdiği 22 Nisan 1985 tarih ve 162685 sayılı yazı ekinde; “Süleymancılık” (!) ile alakalı olarak şöyle demektedir. “Devletin temel nizamlarını dinî esas ve inançlara uydurmayı amaçlayan, Süleymancılık tarîkatının esasları, küçük yaşta yurdumuza göçmen olarak gelen 1888 SİLİSTRE doğumlu Süleyman Hilmi TUNAHAN tarafından ortaya konmuştur”. Bu Bakanlık aynı görüşünü, bilhassa 12 Eylül 1980’den sonra, sivil ve askerî mahkemelerde görülmekte olan davalar sebebiyle tekrar etmiştir. Bunlardan bilhassa; Gölcük Donanma ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemsine gönderilen 19/1/ 1981 tarih ve 008529 sayılı; 2. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesine gönderilen 15/3/1981 tarih ve 001-31 sayılı; Antalya 1. Ağır Cezâ Mahkemesine gönderilen 19/7/1982 tarih ve 142953 sayılı; Bahçe C. Savcılığına gönderilen Kasım 1981 tarih ve 34041 sayılı yazıları ve eklerini burada zikretmek isteriz. Bu yazılarda da aynı görüş ve iddia ısrarla tekrar edilmektedir. SÜLEYMANCILIK (!) İTHAMLARINA EN GÜZEL CEVAP Hemen ifade etmek isteriz ki, gerek Diyânet İşleri Başkanlığı’na ve gerekse İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğüne ait bulunan bu görüş ve iddiaların gerçekle HİÇ BİR ALÂKA VE MÜNÂSEBETİ YOKTUR. Bunun en açık şekilde isbatı da, ilgili Devlet Güvenlik Mahkemesi, Ağır Cezâ ve Asliye Cezâ Mahkemeleri ile Sıkıyönetim Mahkemeleri, Yargıtay ve Askerî Yargıtay Mahkemeleri tarafından verilmiş bulunan BERÂET KARARLARI’dır. Şöyle ki; Diyanet İşleri Başkanlığı ve İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen yazılarla SÜLEYMANCILIK (!) mevzuunda görüş bildirilen ve yukarıda zikri geçen ilgili Devlet Güvenlik Mahkemesi, Sivil Mahkemeler ve Sıkıyönetim Mahkemeleri, yaptıkları geniş araştırma ve tahkikat neticesinde mezkür iddiaların GERÇEKLE HİÇ BİR İLGİSİNİN OLMADIĞINI TESBİT ETMİŞ VE BU HUSUSTAKİ BÜTÜN DAVÂLARI BERÂETLE NETİCELENDİRMİŞTİR. Böylece, bu iddiaların hiç bir esâsa dayanmadığı, asılsız olduğu, bir takım KİN, HUSÛMET VE GARAZ MAHSÛLÜ OLDUĞU 150’DEN FAZLA MAHKEME KARARI İLE ORTAYA ÇIKMIŞ BULUNMAKTADIR. DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE, HUKÛKA SAYGISI OLAN VE HUKÛKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KABUL EDEN KİMSELERE BUNDAN DAHA AÇIK VE NET, DAHA MUKNÎ HANGİ CEVAP OLABİLİR? Mahkemelerin verdiği berâet kararları, tarih ve sayıları ile tasdikli karar metinleri için, ZARÛRİ BİR AÇIKLAMA: “SÜLEYMANCILIK (!) ile yaftalanan FEDARASYON VE DERNEKLER (İçel Eski Milletvekili Ali AK, Kartal Matbaası İstanbul 1987, Sayfa 27-29 ve 73-86’lara) bakılabilir.
Netice olarak; SÜLEYMANCILIK (!) SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) EFENDİ HAZRETLERİNE nisbetle O mübârek zâtın talebeleri hakkında UYDURULAN BİR İTHAM VE ÇİRKİN BİR İFTİRÂNIN ADI’DIR.
Hasımları tarafından ortaya atılan mâhut işam ve iddialara karşı, arzedilen müdellel açıklama ve CEVAPLAR meyânında, kendisine uydurma “Süleymancılık Tarikatı”(!) nın kuruculuğu izâfe edilen Büyük Müceddid ve Mürşid-i Kâmil Süleyman Hilmi TUNAHAN (k.s.) Efendi Hazretlerinin küçük yaştan itibaren hârikûl’âdelikler ve tahsil dönemindeki üstün başarılarla dolu TERTEMİZ hayatı, hizmetleri ve talebelerinin fikrî yapıları, yaşayışları ve sadece ülke çapına değil, bütün dünya’ya yayılan, tarih’te emsalziz Kur’ân Hizmetleri en güzel ce-vab’tır. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri hakkındaki en doğru belge ve bilgiler; http://www.tunahan.org Süleyman Hilmi Tunahan (K.S.) (1888 – 1959) “Hayatı ve Hizmetleri”adlı resmî site’de, Özellikle muhtereme kızı ve muhterem damatları’nın imzaları ile basın’a verilen “Deklarasyon” metninde bütün açıklığı ile ortaya konulmaktadır. Binâenaleyh; tekrar edelim ki, SÜLEYMANCILIK (!) diye aslâ ne bir DİN, ne bir Mezheb ve ne de bir Tarikat mevcut değildir.. Ne Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) hazretleri tarafından, ne muhtereme kızı ve muhterem damatları tarafından, ne de gerçek bağlıları ve talebeleri tarafından hiç bir zaman kendileri hakkında “Süleymancılık”(!) veya “Süleymancılar” (!) tabirleri de kullanılmamıştır, kullanılmasından da son derece Rahatsız olmaktadırlar.. Ömrünün özellikle son çeyreğini, ta’rifi imkansız zor şartlar altında Kur’ân hizmetleri ile geçirmiş bulunan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri ve bağlılarına illâ da bir ad verilmesi icâbediyorsa;
Hasımları tarafından ortaya atılan mâhut işam ve iddialara karşı, arzedilen müdellel açıklama ve CEVAPLAR meyânında, kendisine uydurma “Süleymancılık Tarikatı”(!) nın kuruculuğu izâfe edilen Büyük Müceddid ve Mürşid-i Kâmil Süleyman Hilmi TUNAHAN (k.s.) Efendi Hazretlerinin küçük yaştan itibaren hârikûl’âdelikler ve tahsil dönemindeki üstün başarılarla dolu TERTEMİZ hayatı, hizmetleri ve talebelerinin fikrî yapıları, yaşayışları ve sadece ülke çapına değil, bütün dünya’ya yayılan, tarih’te emsalziz Kur’ân Hizmetleri en güzel ce-vab’tır. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri hakkındaki en doğru belge ve bilgiler; http://www.tunahan.org Süleyman Hilmi Tunahan (K.S.) (1888 – 1959) “Hayatı ve Hizmetleri”adlı resmî site’de, Özellikle muhtereme kızı ve muhterem damatları’nın imzaları ile basın’a verilen “Deklarasyon” metninde bütün açıklığı ile ortaya konulmaktadır. Binâenaleyh; tekrar edelim ki, SÜLEYMANCILIK (!) diye aslâ ne bir DİN, ne bir Mezheb ve ne de bir Tarikat mevcut değildir.. Ne Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) hazretleri tarafından, ne muhtereme kızı ve muhterem damatları tarafından, ne de gerçek bağlıları ve talebeleri tarafından hiç bir zaman kendileri hakkında “Süleymancılık”(!) veya “Süleymancılar” (!) tabirleri de kullanılmamıştır, kullanılmasından da son derece Rahatsız olmaktadırlar.. Ömrünün özellikle son çeyreğini, ta’rifi imkansız zor şartlar altında Kur’ân hizmetleri ile geçirmiş bulunan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri ve bağlılarına illâ da bir ad verilmesi icâbediyorsa;
Tarihte, Abbâsîler, Emevîler, Selçuklular, Osmanlılar denildiği gibi, SÜLEYMANLILAR veya SÜLEYMAN EFENDİ’NİN TALEBELERİ denilmesinin uygun olacağını söylemektedirler. Bu konuda, saygıdeğer okuyucularımıza müşahhas bir misal vererek sağlam ifadelerle dolu bir belgeyi arzetmek isteriz. Şüphesiz, bu konuda en doğru, en geçerli açıklama ve muknî cevabın, damadı ve bağlısı Kemal Kacar (r.h.)’a ait olacağı âşikârdır. İşte o açıklama ve cevap: 5 Aralık 1989 tarihli Tercüman Gazetesinde Nazlı Ilıcak soruyor: Sayın Kemal Kacar, kamu oyunda sizin grubunuza “Süleymancılar” adı veriliyor. Bu ismi benimsemediğinizi ve yayınlarınızda da daima tırnak içinde kullandığınızı biliyoruz. Ama, madem ki kamuoyuna mal olmuş, biz de sütunlarımızda sizden “Süleymancılar!” olarak söz edeceğiz. Nedir bu “Süleymancılık?” “Süleymancılık!” adını benimsemediğinize göre, cemâatiniz’e siz ne ad veriyorsunuz? “Süleymancılık” bir Din mi dir? Bir Mezheb mi dir? Yoksa bir Tarikat mı dır? Ciddî ve ilmî bir eser olan Meydan Larousse’da da Süleymancılık bahsinde bazı iddialar mevcut… Bu iddialar hakkında ne dersiniz?
Kemal Kacar (r.h.)’ın cevabı: Bizim “Süleymancı” adını kullanmadığımız ve tasvip etmediğimiz doğru. Bizim arkadaşlarımız, kendilerine “Süleyman Efendi’nin Talebeleri” denilmesini uygun bulurlar. Süleyman Efendi’nin Talebeleri, tam mânâsıyla, katıksız ve tavizsiz “İSLAM” Dinine bağlıdırlar, yani Müslümandırlar. Bu sebebple “Süleymancılık” diye bir Din aslâ bahis mevzuu değildir. “Süleymancılar!” (Süleyman Efendi’nin Talebeleri) İtikat’ta ve amelde Sünnî mezhebe tam bağlıdırlar. Amelde çok büyük ekseriyetle “Hanefî”mezhebine, yani İmam-ı A’zam Ebû Hanîfe Numan bin Sâbit hazretlerine bağlıdırlar. İtikat bahsinde de İmamı Ebû Mansûr-u Mâturûdî hazretlerine bağlıdırlar. Şu halde; “Süleymancılık” bir mezheb de değildir. Türkler’in gerek Selçuklu devrinde, gerek Osmanlılar devrinde tâbî oldukları “Sünnî” mezheb’e bağlıdırlar. Süleyman Efendi, kendisi şahsen “Nakşî” idi ve Nakşîliğin hicrî ikinci bin yıllarındaki en büyük mümessili olan İmam-ı Rabbânî Ahmed-i Fârûk-i Serhendî hazretlerine rûhânî nisbetle bağlı idi. Rûhânî nisbet; cismânî hayatla, hâlen diri olmayan, yani bir çok seneler, hatta asırlar evvel ölmüş bulunan büyük bir mürşid’in rûhâniyyetinin tasarrufu ile irşad olunmaktır. Şu halde, “Süleymancılık” diye Süleyman Efendi’nin îcad ettiği, kendine göre esaslarını vaz ettiği bir tarikat da mevcut değildir. Meydan Larousse’daki “Nakşibendî tarikatının bütün düşünce ve inançlarını olduğu gibi benimseyen Süleymancılığın esâsı ibâdettir. Nakşibendî tarikatına göre bütün gerçeklerin kaynağı Kur’ân’dır. İnsan her davranışında Kur’ân hükümlerine, sünnî inançlarına bağlı kalmalıdır” cümleleri aynen hakikatı ifade etmekle beraber bundan sonraki; “Süleymancılık Kur’ân dışında hiç bir kânun ve kural tanımaz. Devlet yönetimi, mahkemeler ve bütün devlet kurumları Kur’ân hükümlerine göre düzenlenmeli, kadınlar Kur’ândan başka bir şey okumamalıdır. Nikâh; şeriat kurallarına göre olmalı, yeni harfler ve şapka atılmalıdır. Şer’î bir yönetim kurulması için çalışan Süleymancılık, özellikle 1950’den sonra Anadolu’nun batı illerinde daha çok göçmenler arasında yayıldı” cümleleri tamamiyle HAKİKATE TERS düşmektedir.
Halbuki Meydan Larousse, ilmî bir eser olduğundan objektif davranması icabederdi. Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri vazifesini ve temsil ettiği davâ’yı talebelerine aynen şu ifadelerle açıklamıştır. Evlatlarım! Bizim yolumuz Enbiyâi Mürselîn yoludur. Vazifemiz; Ümmet-i Muhammed’in evlâdına İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılamaktan ibarettir.
Gâye: Rıza-î İlahîdir. Vasiyetim olsun; (benden sonra) tefrikaya düşmeyiniz. Kavmiyet gütmeyiniz (ırkçılık yapmayınız). Ehli Sünnetin gayri olan yanlış yollara sapmayınız”… buyurmuşlardır. Kendisinden feyz alan talebelerinin yanında; vaaz ve sohbetlerine devam eden kimselere de en büyük tavsiyesi; Ehl-i Sünnet vel-Cemâat” akîdesine ihlâs ve samîmiyetle sarılmaları idi. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri; çağların en karanlığında, Decâcile’nin zulumâtının bütün İslâm Âlemini bölük-pörçük zifirî karanlığa boğduğu bir dönemde, unutulan Sünnetleri ihyâ, kaybolan İslâm ilimlerini ve İman hakîkatlerini Ehl-i Sünnet ve’l Cemâat usûlü ve uslûbu üzerine tecdîd, Bâtıllarla, bid’adlerle, mücâdele gibi, vazifelerin en yücesi, şüphesiz ki o nisbette de çilelisine me’mur edimiş ve 23 yıl boyunca vazifesini hakkıyla yerine getirdikten sonra Rabbine kavuşmuştur. O’nun başlattığı, günümüzde evlatlarının devam ettirdiği ve Kâdir Mevlâ’nın dilediği müddetçe, dilediği zamana kadar hayâtiyetini devâm ettirecek olan; İman, İslâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi Aşılama Hizmetlerinde O büyük zât’ın âli himmet ve irşâd tasarrufu elyevm (günümüzde de) devâm etmektedir…
SÜLEYMAN EFENDİ (K.S.) HAZRETLERİ VE TALEBELERİNİN FİKRİ YAPISI
İNANÇ VE AMEL YAPILARI Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri menevî vârisi bulunduğu Rasûlüllah (s.a.v.)’in “Benim ve eshâbımın yolu” buyurarak ve yaşayarak eshâbına öğrettiği, İNANÇ ESASLARI VE HAYAT TARZI olarak özetleyebileceğimiz Ehl-i Sünnet vel-Cemaat akîdesine son derece bağlı idi. Talebelerine; “Emâli ve Nesefî” adlı kitapları okutarak Islâm akâidinin ve ehl-i sünnet fikrinin temelini öğretmiş, Şerh-i Akâid okutarak, Islâm’dan sapmış cereyanlardan korunma yollarını göstermiştir. Bu sağlam ilim neticesinde talebeleri arasında itikadî noktadan en ufak bir sapmaya rastlanmamıştır. Özetlemek gerekirse; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebelerine öğrettiği Islâm akâidi ve ehl-i sünnet fikrinin temeli şöyledir: Itikatta hak mezhep tektir ve “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat” Mezhebidir. Ehl-i Sünnet Mezhebinin iki imamı vardır. Bunlar; Imâm-ı Muhammed Mansur Maturîdî ve Haseni’l-Eş’arî Hazretleridir. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri, Itikatta; mezhep imamı olarak Imam-ı Muhammed Mansur Maturîdî Hazretlerini takip ederler. Amelde; (umûmiyetle) Imâm-ı A’zam Ebû Hanife (r.h.) tarafından kurulan Hanefi Mezhebine mensupturlar. Günümüzde, tahrif olmamış ve takipçisi bulunan amelde hak mezhep dörttür; Hanefi, Şâfii, Hanbeli ve Mâliki. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri ve talebeleri; bu dört hak mezhep dışındaki mezhep ve görüşleri; “doğru yol” un “sapık kolları” olarak nitelendirmektedirler.
İNANÇ VE AMEL YAPILARI Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri menevî vârisi bulunduğu Rasûlüllah (s.a.v.)’in “Benim ve eshâbımın yolu” buyurarak ve yaşayarak eshâbına öğrettiği, İNANÇ ESASLARI VE HAYAT TARZI olarak özetleyebileceğimiz Ehl-i Sünnet vel-Cemaat akîdesine son derece bağlı idi. Talebelerine; “Emâli ve Nesefî” adlı kitapları okutarak Islâm akâidinin ve ehl-i sünnet fikrinin temelini öğretmiş, Şerh-i Akâid okutarak, Islâm’dan sapmış cereyanlardan korunma yollarını göstermiştir. Bu sağlam ilim neticesinde talebeleri arasında itikadî noktadan en ufak bir sapmaya rastlanmamıştır. Özetlemek gerekirse; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebelerine öğrettiği Islâm akâidi ve ehl-i sünnet fikrinin temeli şöyledir: Itikatta hak mezhep tektir ve “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat” Mezhebidir. Ehl-i Sünnet Mezhebinin iki imamı vardır. Bunlar; Imâm-ı Muhammed Mansur Maturîdî ve Haseni’l-Eş’arî Hazretleridir. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri, Itikatta; mezhep imamı olarak Imam-ı Muhammed Mansur Maturîdî Hazretlerini takip ederler. Amelde; (umûmiyetle) Imâm-ı A’zam Ebû Hanife (r.h.) tarafından kurulan Hanefi Mezhebine mensupturlar. Günümüzde, tahrif olmamış ve takipçisi bulunan amelde hak mezhep dörttür; Hanefi, Şâfii, Hanbeli ve Mâliki. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri ve talebeleri; bu dört hak mezhep dışındaki mezhep ve görüşleri; “doğru yol” un “sapık kolları” olarak nitelendirmektedirler.
TASAVVUF ZEVK VE TERBİYELERİ
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Üstazı Salâhuddin Ibn-i Mevlânâ Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri’nden irşad vazifesi ve manevî salâhiyeti alır almaz vazifeyi tebliğe başlamıştır. Zamanında etrafta bulunan tarikat şeyhlerine haber göndererek onları manevî salâhiyetinden haberdar etmiştir. Nakşî yolunun bir “kutbu” olan Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri, “vahdet-i vücud” görüşünü de ısrarla reddeder. Vahdet-i vücud; varlığın tek oluşu, hâşâ Vâcib-ül Vücûb olan Yüce Allah ile, olması ile olmaması müsavî bulunan kâinât’ın bir olduğunun söylenmesi demektir ki, bazı tasavvuf erbabının seyr-i sülük sırasında, taayyün mertebesine geçiş anında çok nûrânî bir hâlin gözleri kamaştırması üzerine hiç bir şey’i hatta kendi nefsini bile görmeyecek duruma gelmesi üzerine, manevî bir sarhoşluğun tesiri ile söylemiş oldukları hatâlı bir görüştür. Yani o kimse, gözünün kamaşması sebebiyle, Allah’ın varlığından başka birşey kalmamış sanmakta ve görüşteki birliği vücutt’a birlikmiş gibi his galatına (hatâsına) düşmektedir. İmâm-ı Rabbânî Hazretleri; “Vahdet-i vücûd değil, vahdet-i şühûd vardır” diyor. İşte bu sebepten dolayı, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, “vahdet-i vücud” görüşünün itikâdî olarak çok tehlikeli ve büyük bir hata olduğunu söyler, talebelerini bu ve benzeri sapık cereyanlara kapılmamaları noktasında uyarırdı. Hatta, İstanbul’un selâtin camilerindeki vaazlarında cemaata sık sık; “Ey Islâm Cemaati! Biz hayatta olduğumuz halde, Vahdet-i Vücûd’a gidilebileceğini mi zannediyorsunuz? Böyle bir zanna kapılmayınız, çünkü biz hayattayız.” diye hitâbederdi.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, Üstazı Salâhuddin Ibn-i Mevlânâ Sirâcüddin (k.s.) Hazretleri’nden irşad vazifesi ve manevî salâhiyeti alır almaz vazifeyi tebliğe başlamıştır. Zamanında etrafta bulunan tarikat şeyhlerine haber göndererek onları manevî salâhiyetinden haberdar etmiştir. Nakşî yolunun bir “kutbu” olan Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri, “vahdet-i vücud” görüşünü de ısrarla reddeder. Vahdet-i vücud; varlığın tek oluşu, hâşâ Vâcib-ül Vücûb olan Yüce Allah ile, olması ile olmaması müsavî bulunan kâinât’ın bir olduğunun söylenmesi demektir ki, bazı tasavvuf erbabının seyr-i sülük sırasında, taayyün mertebesine geçiş anında çok nûrânî bir hâlin gözleri kamaştırması üzerine hiç bir şey’i hatta kendi nefsini bile görmeyecek duruma gelmesi üzerine, manevî bir sarhoşluğun tesiri ile söylemiş oldukları hatâlı bir görüştür. Yani o kimse, gözünün kamaşması sebebiyle, Allah’ın varlığından başka birşey kalmamış sanmakta ve görüşteki birliği vücutt’a birlikmiş gibi his galatına (hatâsına) düşmektedir. İmâm-ı Rabbânî Hazretleri; “Vahdet-i vücûd değil, vahdet-i şühûd vardır” diyor. İşte bu sebepten dolayı, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, “vahdet-i vücud” görüşünün itikâdî olarak çok tehlikeli ve büyük bir hata olduğunu söyler, talebelerini bu ve benzeri sapık cereyanlara kapılmamaları noktasında uyarırdı. Hatta, İstanbul’un selâtin camilerindeki vaazlarında cemaata sık sık; “Ey Islâm Cemaati! Biz hayatta olduğumuz halde, Vahdet-i Vücûd’a gidilebileceğini mi zannediyorsunuz? Böyle bir zanna kapılmayınız, çünkü biz hayattayız.” diye hitâbederdi.
GÂYE VE HEDEFLERİ
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerininin gâyesini, hizmet ve eserlerini anlayabilmek için, kendilerine sorulan “Niçin Kitap Yazmadınız” sualine verdikleri cevabı (samimi olarak) okumak yeterlidir. “Selefin (bizden evvel gelip geçen âlimlerin) mum ışığında yazdığı bahâ biçilmez hazine misâli eserlerin toprağa gömülerek çürüdüğünü, bakkallara satılarak çöplüklerde çiğnendiğini, bir kısmının da kütüphane raflarında tozlanmış ve çürümeye terk edilmiş olduğunu gördüm. Medreseleri kapanmış, yazısı değiştirilmiş, Din ilimleri yok olmaya yüz tutmuş olan bir zamanda, kitap yazmaktansa, yazılan ilmî eserleri anlayarak anlatacak ve ilmi satırdan sadra (kitaptan gönüle) intikal ettirip yaşatacak talebe yani canlı kitap yetiştirmeyi daha lüzumlu buldum.” Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri memleketin içinde bulunduğu şartlar müvâcehesinde, eşsiz bir gayret, fedâkarlık ve sabır göstererek çok zor şartlar altında da olsa talebelerine Islâmî ilimleri kaynağından okutarak, onların “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat” yolundan ayrılmamalarını tavsiye etmiş, “Dışımız halk ile içimiz Hak ile” düstûruyla i’tidâle teşvik ederek, tefrikaya düşmemelerini, ifrat ve tefrîde kaçmamalarını vasiyet etmiştir. CİHÂD ANLAYIŞLARI Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri ve talebeleri, İslâm’da çok mühim bir vazife olan Cihâd’ı, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) “En büyük cihâd, nefisle yapılan cihâddır”. beyanına binâen öncelikle “İslâm’ı kendi nefislerinde yaşamak suretiyle tebliğ etmek, anlatmak, yaşayarak İslâm’ı ihyâ etmek” şeklinde yorumlamakta ve buna itinâ (özen) göstermektedirler. Allah ile kul arasına bir gaflet perdesi olarak girip onu aslî istikâmetinden uzaklaştıran ve kalbleri Allah’tan gayrısıyla meşgûliyete sevk eden, nefsin mezmûm sıfatlarıdır. Nefsin bitmek tükenmek bilmeyen süflî iştiyak ve ihtiraslarına, ancak ciddî bir kararlılıkla tatbîk edilecek terbiyevî usûllerle karşı konulabilir. Bu da, daimî bir uyanıklık ve azim isteyen amansız bir mücâdele demektir. Bu sebepledir ki Âlemlerin Efendisi bir hadîs-i şeriflerinde: “(Hakîkatte) mücâhid, nefsine karşı cihâd eden kimsedir. ” buyurmuşlardır. İşte asıl cihad budur ve böyle anlamak icabeder. Nitekim bu tâbiri Peygamber Efendimiz -sallAllâhu aleyhi ve sellem-, pek zorlu geçen Tebük Gazvesi’nden dönüşlerinde bizzat ifâde ederek ashabına: “- Ey Eshabım! Şimdi küçük cihâddan büyük cihâda dönüyoruz.” buyurmuşlardır. Hâlbuki dönmekte oldukları sefer, pek büyük ve zahmetli bir gazveydi. Zira seferin evvelinden nihayetine kadar münafıkların fitneleri ve şeytanın vesveseleri eksik olmamıştı. Ayrıca o yıl şiddetli bir sıcaklık ve kuraklık hüküm sürmüştü. Katedilen yol, oldukça uzundu ve yaya yürümeye müsâid değildi. Meyvelerin toplanacağı hasad mevsimi de gelip çatmıştı. Kendilerine ulaşan kalabalık bir Bizans ordusunun beklemekte olduğu haberi ise, bu gazveyi daha da zorlu bir sefer kılmaktaydı. Otuz bin kişiyi aşan sahâbî ordusu, bin kilometre gitmiş ve geri dönmüştü.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerininin gâyesini, hizmet ve eserlerini anlayabilmek için, kendilerine sorulan “Niçin Kitap Yazmadınız” sualine verdikleri cevabı (samimi olarak) okumak yeterlidir. “Selefin (bizden evvel gelip geçen âlimlerin) mum ışığında yazdığı bahâ biçilmez hazine misâli eserlerin toprağa gömülerek çürüdüğünü, bakkallara satılarak çöplüklerde çiğnendiğini, bir kısmının da kütüphane raflarında tozlanmış ve çürümeye terk edilmiş olduğunu gördüm. Medreseleri kapanmış, yazısı değiştirilmiş, Din ilimleri yok olmaya yüz tutmuş olan bir zamanda, kitap yazmaktansa, yazılan ilmî eserleri anlayarak anlatacak ve ilmi satırdan sadra (kitaptan gönüle) intikal ettirip yaşatacak talebe yani canlı kitap yetiştirmeyi daha lüzumlu buldum.” Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri memleketin içinde bulunduğu şartlar müvâcehesinde, eşsiz bir gayret, fedâkarlık ve sabır göstererek çok zor şartlar altında da olsa talebelerine Islâmî ilimleri kaynağından okutarak, onların “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat” yolundan ayrılmamalarını tavsiye etmiş, “Dışımız halk ile içimiz Hak ile” düstûruyla i’tidâle teşvik ederek, tefrikaya düşmemelerini, ifrat ve tefrîde kaçmamalarını vasiyet etmiştir. CİHÂD ANLAYIŞLARI Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri ve talebeleri, İslâm’da çok mühim bir vazife olan Cihâd’ı, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) “En büyük cihâd, nefisle yapılan cihâddır”. beyanına binâen öncelikle “İslâm’ı kendi nefislerinde yaşamak suretiyle tebliğ etmek, anlatmak, yaşayarak İslâm’ı ihyâ etmek” şeklinde yorumlamakta ve buna itinâ (özen) göstermektedirler. Allah ile kul arasına bir gaflet perdesi olarak girip onu aslî istikâmetinden uzaklaştıran ve kalbleri Allah’tan gayrısıyla meşgûliyete sevk eden, nefsin mezmûm sıfatlarıdır. Nefsin bitmek tükenmek bilmeyen süflî iştiyak ve ihtiraslarına, ancak ciddî bir kararlılıkla tatbîk edilecek terbiyevî usûllerle karşı konulabilir. Bu da, daimî bir uyanıklık ve azim isteyen amansız bir mücâdele demektir. Bu sebepledir ki Âlemlerin Efendisi bir hadîs-i şeriflerinde: “(Hakîkatte) mücâhid, nefsine karşı cihâd eden kimsedir. ” buyurmuşlardır. İşte asıl cihad budur ve böyle anlamak icabeder. Nitekim bu tâbiri Peygamber Efendimiz -sallAllâhu aleyhi ve sellem-, pek zorlu geçen Tebük Gazvesi’nden dönüşlerinde bizzat ifâde ederek ashabına: “- Ey Eshabım! Şimdi küçük cihâddan büyük cihâda dönüyoruz.” buyurmuşlardır. Hâlbuki dönmekte oldukları sefer, pek büyük ve zahmetli bir gazveydi. Zira seferin evvelinden nihayetine kadar münafıkların fitneleri ve şeytanın vesveseleri eksik olmamıştı. Ayrıca o yıl şiddetli bir sıcaklık ve kuraklık hüküm sürmüştü. Katedilen yol, oldukça uzundu ve yaya yürümeye müsâid değildi. Meyvelerin toplanacağı hasad mevsimi de gelip çatmıştı. Kendilerine ulaşan kalabalık bir Bizans ordusunun beklemekte olduğu haberi ise, bu gazveyi daha da zorlu bir sefer kılmaktaydı. Otuz bin kişiyi aşan sahâbî ordusu, bin kilometre gitmiş ve geri dönmüştü.
Medîne-iMünevvere’ye yaklaşırken adetâ şekilleri değişmişti. Derileri kemiklerine yapışmış, saç-sakal birbirine girmişti. Hâl böyleyken Rasûlullâh -sallAllâhu aleyhi ve sellem-‘in söylediği bu sözün hikmetini merak eden bâzı sahâbiler, hayretler içinde: “Yâ Rasûlâllâh! Hâlimiz meydanda! Bundan daha büyük cihâd olur mu?” dediklerinde Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem: ” Evet! Şimdi küçük cihâddan en büyük cihâda; nefsin hevâsı ile mücâhedeye dönüyoruz!” buyurmuşlardır.
SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) HAZRETLERİ’NİN HAYATININ SON GÜNLERİNDE TALEBELERİNE YAPTIĞI VASİYET MAHİYETİNDEKİ KONUŞMASINDAN BAZI BÖLÜMLER
Evlatlarım! “Bizim yolumuz Iman, Islâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılamaktan ibarettir. Gâye: Rıza-î Ilahîdir. Vasiyetim olsun; tefrikaya düşmeyin. Kavmiyet gütmeyin. Ehli Sünnetin gayri olan yanlış yollara sapmayın.
Sizler rızka değil, Razzâk’a bağlanın. Unutmayın! Sebebe bağlananlar, sebeb-i hakîki olan Hazret-i Mevlâ’nın lütuf ve ihsânından her zaman mahrum kalırlar.
Evlatlarım! Ilimsiz ibâdetin tadı olmaz. Tek kanatlı kuş uçmaz. Insanların dünyaya dalıp, istikbâl sevdasına düştükleri şu günde, Mevlâ’nın ilmini okudunuz. O, insana iki cihânda izzet ve şeref veren âlî bir iştir. Bu ilimleri okuyan dâima, “Ben Allah rızası için okuyacağım. Okuduklarımı da Ümmet-i Muhammed’in evlâdına Allah rızası için öğreteceğim. Bu suretle batağa düşmüş insanları kurtarmağa calışacağım diye düşünmeli ve gâyesi hep böyle olmalıdır. Evlatlarım! Dîni dünyaya âlet eden hocalar, halkı kendilerinden soğuttu. Bir şey alır da para vermez diye, esnaf bunlara yüz vermez ve kaçar hâle geldi. Siz öyle olmayın. Maddeyi mâneviyâta karıştırmayın. Din hizmetleri sadece Allah rızâsı için yapılır. Hiçbir zaman, his ve tecrübeden ibâret olan ulûm-i müsbeteyi, ulûm-i İlâhî (dünyaya ait ilimleri Din ilimleri) üzerine tercih etmeyin. Sizler, Allah’ın me’mûru, Peygamberin me’mûru, Din-i mübînin me’mûru, kitâbullâhın me’mûru, füyüzât-ı İlâhîyi tevzî me’mûrlarısınız. Allah’ın zâtını, sıfâtını, Peygamberin sünnetlerini, Dînin, Şer-i Şerifin hükümlerini, Allah’ın kitâbını bilmeyenlere kitabullâhı öğretip, kalblerine feyz-i İlâhî aşılamakla me’mursunuz. Vazifeniz, batağa düşmüş olan ümmeti Muhammed’i Allah rızası için bataktan kurtarmaktır.
Rütbesi yüce olan bu işin, mes’uliyeti de büyüktür. Buraya kadar getirdiğimiz emânet ve kıyâmete kadar devam edecek olan ulûm-i İlâhînin devâmı, sizlerin uhdesindedir. Bu işi ihmal edip vazifesini yapmayanların, kıyâmet günü on parmağım yakasında olacak” ….. Talebeleri de, Üstazlarının çizgisinde devam ederek, O’nun fikirlerini bugüne taşıyarak, dünyânın her yerinde, nerede Müslüman Türk varsa, hatta insan var ise oralarda bu minvâl üzere hizmetleri götürmekte ve sürdürmektedirler.
KADIN ERKEK EŞİTLİĞİ HUSÛSUNDAKI GÖRÜŞLERI:
Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri; Dinî mükellefiyetler hususunda; yani Namaz, Zekât, Oruç, Hac vb. Dinî mükellefiyetler noktasında kadın ile erkek arasında fark olmadığına, kadın-erkek herkesin eşit olduğuna inanırlar. Günümüzde çok tartışılan, her sahada kadın-erkek “eşitliği”nin kabul edilmesinin mümkün olmadığına, dolayısıyla, her sahada “eşitlik”ten bahsetmenin mânasız olduğuna inanırlar. Çünkü, “yaratılıştan kaynaklanan ve aklı olan hiç kimsenin inkar edemiyeceği bazı farklılıkar vardır, dolayısıyla her konuda “eşitlik” mümkün değildir” derler. Kız çocuklarının okuması konusunda ise: Cenâb-ı Hakk, “Dinini öğrenmek her Müslüman kadına, her Müslüman erkeğe farzdır” buyuruyor. Dolayısıyla, kadınlar şuraya kadar öğrensinler de, bundan sonrası erkek işidir gibi bir ayrıma kesinlikle katılmazlar.
Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri; Dinî mükellefiyetler hususunda; yani Namaz, Zekât, Oruç, Hac vb. Dinî mükellefiyetler noktasında kadın ile erkek arasında fark olmadığına, kadın-erkek herkesin eşit olduğuna inanırlar. Günümüzde çok tartışılan, her sahada kadın-erkek “eşitliği”nin kabul edilmesinin mümkün olmadığına, dolayısıyla, her sahada “eşitlik”ten bahsetmenin mânasız olduğuna inanırlar. Çünkü, “yaratılıştan kaynaklanan ve aklı olan hiç kimsenin inkar edemiyeceği bazı farklılıkar vardır, dolayısıyla her konuda “eşitlik” mümkün değildir” derler. Kız çocuklarının okuması konusunda ise: Cenâb-ı Hakk, “Dinini öğrenmek her Müslüman kadına, her Müslüman erkeğe farzdır” buyuruyor. Dolayısıyla, kadınlar şuraya kadar öğrensinler de, bundan sonrası erkek işidir gibi bir ayrıma kesinlikle katılmazlar.
MÎRAS HUSÛNDAKİ GÖRÜŞLERİ
Cenâb-ı Hakk, mîras hukukunda erkeğe “iki”, kadına “bir” verilmesini emretmiştir. Bunda bir haksızlık olmayıp, bilakis bir çok hikmetler vardır derler. Çünkü; kızlar evlenince bütün ihtiyaçları eşleri tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca, ayrılık ve benzeri ihtiyaç hallerinde anne- babaları ve erkek kardeşleri tarafından da kollanıp gözetilmekte, himâye ve geçimi te’min edilmektedir. Oysa erkekler, âilelerine, anne- babalarına, hem de icabında kız kardeşlerine bakmak, göz kulak olmak durumundadırlar. Binâenaleyh, miras’ta erkeğin iki, kadının bir hisse alması çok isabetli, âdil bir hüküm diye düşünür ve inanırlar.
Cenâb-ı Hakk, mîras hukukunda erkeğe “iki”, kadına “bir” verilmesini emretmiştir. Bunda bir haksızlık olmayıp, bilakis bir çok hikmetler vardır derler. Çünkü; kızlar evlenince bütün ihtiyaçları eşleri tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca, ayrılık ve benzeri ihtiyaç hallerinde anne- babaları ve erkek kardeşleri tarafından da kollanıp gözetilmekte, himâye ve geçimi te’min edilmektedir. Oysa erkekler, âilelerine, anne- babalarına, hem de icabında kız kardeşlerine bakmak, göz kulak olmak durumundadırlar. Binâenaleyh, miras’ta erkeğin iki, kadının bir hisse alması çok isabetli, âdil bir hüküm diye düşünür ve inanırlar.
KADINLARIN ÇALIŞTIRILMASI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Dine aykırı olmadıkça, ihtiyaç halinde kadının çalışmasında bir mahzur yoktur. Ancak, şu da bir gerçektir ki, günümüzde kadınların ta’ciz edilmeden çalışabileceği vasat (iş ortamı) yok denecek kadar kısıtlıdır. Zaten, ev işleri ve çocuk yetiştirmenin başlı başına ve gâyet yoğun emek isteyen işler olduğu da meydandadır. Hal böyle olunca, mecbûr kalmadıkça kadının dışarıda çalışmayıp, ev’i ve çocuklarıyla ilgilenmesi, mecbûr kaldığında da, önce ev’de yapabileceği işleri araştırması, daha ma’kul olacaktır. Bu arada hatırlanması gereken bir diğer nokta da, ev hanımlarının zaten “boş” durmadıkları ve belki de kocalarından daha fazla “iş ve emek” ürettikleri gerçeğidir. Günümüzde, kadınların çok düşük ücretle çalıştırılması, onlara yapılabilecek en büyük kötülük ve asıl sömürü olarak görülmektedir.
Dine aykırı olmadıkça, ihtiyaç halinde kadının çalışmasında bir mahzur yoktur. Ancak, şu da bir gerçektir ki, günümüzde kadınların ta’ciz edilmeden çalışabileceği vasat (iş ortamı) yok denecek kadar kısıtlıdır. Zaten, ev işleri ve çocuk yetiştirmenin başlı başına ve gâyet yoğun emek isteyen işler olduğu da meydandadır. Hal böyle olunca, mecbûr kalmadıkça kadının dışarıda çalışmayıp, ev’i ve çocuklarıyla ilgilenmesi, mecbûr kaldığında da, önce ev’de yapabileceği işleri araştırması, daha ma’kul olacaktır. Bu arada hatırlanması gereken bir diğer nokta da, ev hanımlarının zaten “boş” durmadıkları ve belki de kocalarından daha fazla “iş ve emek” ürettikleri gerçeğidir. Günümüzde, kadınların çok düşük ücretle çalıştırılması, onlara yapılabilecek en büyük kötülük ve asıl sömürü olarak görülmektedir.
FLÖRT (NIKAHSIZ KIZ ERKEK ARKADAŞLIĞI) HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Flört, yani nikâhsız kız-erkek arkadaşlığı, hem erkek hem de kadın için günah olan, Dinin yasakladığı bir durum olarak görülmekte ve bilhassa Islâmi endişe taşıyan gençlerin mutlaka dikkat etmesi gerekmektedir.
Flört, yani nikâhsız kız-erkek arkadaşlığı, hem erkek hem de kadın için günah olan, Dinin yasakladığı bir durum olarak görülmekte ve bilhassa Islâmi endişe taşıyan gençlerin mutlaka dikkat etmesi gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki; Dinin cemiyet hayatında daha fazla yer ettiği eski devirlerde abes veya ayıp sayılan bir çok şeyin, günümüzde mübah yahut doğru görülmeye başlanmış olması, o “şey” hakkındaki Dînî hükmün değişmiş olması mânasına gelmez. Bu yüzden, üzerinden “sosyal baskı” kalkan davranış kalıplarını kullanmadan önce, Islâm’ın o konu hakkındaki hükmüne bakmak en doğru ve emniyetli yoldur. Çünkü bir işi, günah olduğunu bile bile, “Devrin gereğidir” diyerek yapmak, çok çirkin ve sonuçta hüsrana götüren bir davranıştır. SIGARA HAKKINDAKI GÖRÜŞLERI: Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri’nin talebeleri kesinlikle sigara içmezler ve içilmesini tavsiye etmezler. Burada; Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerinin sigara hakkında, (muhtemelen 1340 yani 1920 tarihinde) yazdığı bir makalesini (Mektuplar Risalesi: S.113, 114) önemine binâen (sâdeleştirerek) nakletmekte fayda var.
SİGARA BELİYYESİ:
Ma’lum olsun ki; Şeriatte izâa-i mal, kesreti sual haramdır. Bu makamda izâa-i mal’dan murad, emvâlin dünya ve âhirete faidesi olmayarak sarf ve istihlâkidir. Bu kabil sarfiyât ve istihlâkâtı umûmiye muharremdir. Iyi bilinmelidir ki, Islâm Dininin kükümlerine göre; malı- serveti, kazancı zâyî etmek, boş yere ve lüzumsuz şekilde kullanmak, eline geçen nimet ve imkanları çar-çûr etmek yani dünyâ ve âhirette faydası olmayacak bir şekilde harcamak ve kullanmak haram olduğu gibi, çok sual sormak da haramdır. Sigara isti’mâlinde hürmeti mezküre tamamiyle sâbit ve mütehakkaktır. Çünkü: sigara isti’malinde menfaati dünyeviyye yoktur. Bilakis mazarrat hâkimdir. Sigara kullanılmasında dünyâ menfeati noktasından hiç bir fayda olmadığı kesin olduğu için, haram harcamalardan biri olduğunda aslâ şüphe yoktur. Öyle mazarrat ki: ondan bedene, cismâniyyete hâsıl olan ilel ve emrâzının ref’ ve izalesi bir zaman sonra daha mühim mebâliğın sarf ve istihlâkini, neticede de bir fâide elde edilmemesini mûciptir. Sigara kullanımının dünyevî olarak hiç bir faydası yoktur. Faydası şöyle dursun, kullananların ve onların yanında bulunan insanların vücûduna öyle fecî ve büyük zararları olur ki, sebep olduğu hastalıkların tedavisi için sonradan büyük masraflar yapılmakta, yapılan masraflardan da iyi bir netice alınamamaktadır. Yani sonuç olarak sigara kullanımından dünyevî olarak hiç bir fayda elde edilememektedir. Manevî mazarratı ise; tağdât etmekle bitmez. Mâni-i terakkîdir. Râyihasından ervâhı tayyibe muazzeb olur. Vesâit-i rahmet olan ervâhı mezkûrenin temâsını yani alâka-i rûhaniyyelerini men eder. Bu büyük bir musîbettir. Sigara kullanımının manevî zararalarına, âhiret hayatı için sebep olduğu kayıplara gelince, o kadar çok, o kadar büyüktür ki; saymakla bitmez. En başta, kulun mânen terakkî etmesine, Allah katında değerli bir makâma ulaşmasına, mukaddes ruhlar arasına katılıp yüce mertebelere ulaşmasına mânîdir. Sigaranın pis kokusundan başta melekler olmak üzere, Allah’ın dostlarının güzel ruhları, kendilerine şiddetli azap edilir derecede rahatsız olurlar. Sigara kullanımı, Allah’ın sevgili kullarının himmetlerine, mukaddes ruhların manevî alâka ve yardımları sebebiyle gelecek olan Allah’ın rahmetine mânî olur. Bu ise; çok büyük bir musîbet, tarifi imkansız bir kötülüktür. Şu halde sigara içmek, mânen ve maddeten muzırdır. Haramdır. Böyle olunca da, sigara içmek maddî ve manevî olarak zararlıdır ve haramdır. Haram, Allah (C.C.)’ın nehyettiği emir’dir. Ona musîr olanlar, emrine isyan ve muhâlefet edenlerdir. Haram, Yüce Allah’ın yasak kıldığı bir emridir. Haram işlemeye devam edenler, Allah’a karşı isyan eden ve emrine karşı gelenlerdir. Iş bu neticeye müncer olur. Yevmiye 25-30 sigara içenler günde bu sebeple Allah-u Teâlâya 25-30 defa muhâlefet ediyor. Haram irtikâp eyliyor demektir. Netice olarak; günde 25- 30 kere sigara içenler, her gün 25- 30 kere Allah’a isyan ediyor, emrine karşı gelmekle, günah HARAM işliyorlar, demektir. Bu umûru teemmül etsinler. Sigarayı azm-i kavî ile terk etsünler. Sigara içenler, sonunda karşı karşıya kalacakları kötü sonucu iyi düşünsünler ve kuvvetli bir azim ve kararlılıkla sigarayı bıraksınlar. Mîzacda hâsıl olan muvakkat teşettütden dolayı korkmasunlar. Bu hal az bir müddet sonra sıhhati müstelzim olur. Rızâ-i Mevlâ’da inzimam eder. Azim ve iradenin musırren isti’mâli lazımdır. Sigara içenler, sigara denen illeti bıraktıkları zaman vücutlarında meydana gelecek geçici huzursuzluk, karşı karşıya kalacakları zorluk sebebiyle korkmasınlar. Zira, bu hal az bir zaman sonra geçecek, vücutta rahatlama meydana geleceği gibi, sağlığa da kavuşacaktır. Sigarayı bırakmak isteyenler, bırakmadıkları takdirde sonunda karşı karşıya kalacakları kötü sonucu iyi düşünsünler ve kuvvetli bir azim ve kararlılıkla sigarayı bıraksınlar. Unutmasınlar ki, kuvvetli bir irade ve azimle sigarayı bırakmak için gayret eder, sabırla israr ederlerse Allah’ın (c.c.) razısını da kazanırlar. Şehr-i Ramazan kesîrül berekâttır. Sigarayı terk’in bu ayda başlamış olması kat’î muvaffakiyetle tetevvüç etmesini mûciptir. Fırsatı ganîmet bilsünler. Ramazan-ı Şerif ayı çok bereketli bir aydır. Sigarayı bırakmak isteyenler, bu ay’da bırakmaya başlarlarsa, Allah’ın izni ve inâyeti ile kat’î netice alırlar. Fırsatı kaçırmasınlar, Ramazan-ı Şerif’in rahmet ve bereketini ganimet bilsinler, Ben de Mevlâ’dan bu beliyyeden katî surette kurtulmalarını niyaz ediyorum. Ba’demâ, velev bir sigarayı olsun ellerine almasunlar ve ağızlarına koymasunlar. Mevlâ’dan tevfîk ve meded istesünler. Mutlaka muavvak olurlar. Bundan sonra, hiç bir surette bir tek sigara bile olsa ellerine almasınlar, ağızlarına koymasınlar. Bu belâdan kurtulmak için Allah’tan yardım ve muvaffakiyet istesinler, mutlaka Allah muvaffak eder. Bu belâdan kat’î surette, tam olarak kurtulmaları için Yüce Mevlâ’ya onlar adına ben de samimi olarak duâcı olacak, muvaffak olmalarını niyaz edeceğim…
Ma’lum olsun ki; Şeriatte izâa-i mal, kesreti sual haramdır. Bu makamda izâa-i mal’dan murad, emvâlin dünya ve âhirete faidesi olmayarak sarf ve istihlâkidir. Bu kabil sarfiyât ve istihlâkâtı umûmiye muharremdir. Iyi bilinmelidir ki, Islâm Dininin kükümlerine göre; malı- serveti, kazancı zâyî etmek, boş yere ve lüzumsuz şekilde kullanmak, eline geçen nimet ve imkanları çar-çûr etmek yani dünyâ ve âhirette faydası olmayacak bir şekilde harcamak ve kullanmak haram olduğu gibi, çok sual sormak da haramdır. Sigara isti’mâlinde hürmeti mezküre tamamiyle sâbit ve mütehakkaktır. Çünkü: sigara isti’malinde menfaati dünyeviyye yoktur. Bilakis mazarrat hâkimdir. Sigara kullanılmasında dünyâ menfeati noktasından hiç bir fayda olmadığı kesin olduğu için, haram harcamalardan biri olduğunda aslâ şüphe yoktur. Öyle mazarrat ki: ondan bedene, cismâniyyete hâsıl olan ilel ve emrâzının ref’ ve izalesi bir zaman sonra daha mühim mebâliğın sarf ve istihlâkini, neticede de bir fâide elde edilmemesini mûciptir. Sigara kullanımının dünyevî olarak hiç bir faydası yoktur. Faydası şöyle dursun, kullananların ve onların yanında bulunan insanların vücûduna öyle fecî ve büyük zararları olur ki, sebep olduğu hastalıkların tedavisi için sonradan büyük masraflar yapılmakta, yapılan masraflardan da iyi bir netice alınamamaktadır. Yani sonuç olarak sigara kullanımından dünyevî olarak hiç bir fayda elde edilememektedir. Manevî mazarratı ise; tağdât etmekle bitmez. Mâni-i terakkîdir. Râyihasından ervâhı tayyibe muazzeb olur. Vesâit-i rahmet olan ervâhı mezkûrenin temâsını yani alâka-i rûhaniyyelerini men eder. Bu büyük bir musîbettir. Sigara kullanımının manevî zararalarına, âhiret hayatı için sebep olduğu kayıplara gelince, o kadar çok, o kadar büyüktür ki; saymakla bitmez. En başta, kulun mânen terakkî etmesine, Allah katında değerli bir makâma ulaşmasına, mukaddes ruhlar arasına katılıp yüce mertebelere ulaşmasına mânîdir. Sigaranın pis kokusundan başta melekler olmak üzere, Allah’ın dostlarının güzel ruhları, kendilerine şiddetli azap edilir derecede rahatsız olurlar. Sigara kullanımı, Allah’ın sevgili kullarının himmetlerine, mukaddes ruhların manevî alâka ve yardımları sebebiyle gelecek olan Allah’ın rahmetine mânî olur. Bu ise; çok büyük bir musîbet, tarifi imkansız bir kötülüktür. Şu halde sigara içmek, mânen ve maddeten muzırdır. Haramdır. Böyle olunca da, sigara içmek maddî ve manevî olarak zararlıdır ve haramdır. Haram, Allah (C.C.)’ın nehyettiği emir’dir. Ona musîr olanlar, emrine isyan ve muhâlefet edenlerdir. Haram, Yüce Allah’ın yasak kıldığı bir emridir. Haram işlemeye devam edenler, Allah’a karşı isyan eden ve emrine karşı gelenlerdir. Iş bu neticeye müncer olur. Yevmiye 25-30 sigara içenler günde bu sebeple Allah-u Teâlâya 25-30 defa muhâlefet ediyor. Haram irtikâp eyliyor demektir. Netice olarak; günde 25- 30 kere sigara içenler, her gün 25- 30 kere Allah’a isyan ediyor, emrine karşı gelmekle, günah HARAM işliyorlar, demektir. Bu umûru teemmül etsinler. Sigarayı azm-i kavî ile terk etsünler. Sigara içenler, sonunda karşı karşıya kalacakları kötü sonucu iyi düşünsünler ve kuvvetli bir azim ve kararlılıkla sigarayı bıraksınlar. Mîzacda hâsıl olan muvakkat teşettütden dolayı korkmasunlar. Bu hal az bir müddet sonra sıhhati müstelzim olur. Rızâ-i Mevlâ’da inzimam eder. Azim ve iradenin musırren isti’mâli lazımdır. Sigara içenler, sigara denen illeti bıraktıkları zaman vücutlarında meydana gelecek geçici huzursuzluk, karşı karşıya kalacakları zorluk sebebiyle korkmasınlar. Zira, bu hal az bir zaman sonra geçecek, vücutta rahatlama meydana geleceği gibi, sağlığa da kavuşacaktır. Sigarayı bırakmak isteyenler, bırakmadıkları takdirde sonunda karşı karşıya kalacakları kötü sonucu iyi düşünsünler ve kuvvetli bir azim ve kararlılıkla sigarayı bıraksınlar. Unutmasınlar ki, kuvvetli bir irade ve azimle sigarayı bırakmak için gayret eder, sabırla israr ederlerse Allah’ın (c.c.) razısını da kazanırlar. Şehr-i Ramazan kesîrül berekâttır. Sigarayı terk’in bu ayda başlamış olması kat’î muvaffakiyetle tetevvüç etmesini mûciptir. Fırsatı ganîmet bilsünler. Ramazan-ı Şerif ayı çok bereketli bir aydır. Sigarayı bırakmak isteyenler, bu ay’da bırakmaya başlarlarsa, Allah’ın izni ve inâyeti ile kat’î netice alırlar. Fırsatı kaçırmasınlar, Ramazan-ı Şerif’in rahmet ve bereketini ganimet bilsinler, Ben de Mevlâ’dan bu beliyyeden katî surette kurtulmalarını niyaz ediyorum. Ba’demâ, velev bir sigarayı olsun ellerine almasunlar ve ağızlarına koymasunlar. Mevlâ’dan tevfîk ve meded istesünler. Mutlaka muavvak olurlar. Bundan sonra, hiç bir surette bir tek sigara bile olsa ellerine almasınlar, ağızlarına koymasınlar. Bu belâdan kurtulmak için Allah’tan yardım ve muvaffakiyet istesinler, mutlaka Allah muvaffak eder. Bu belâdan kat’î surette, tam olarak kurtulmaları için Yüce Mevlâ’ya onlar adına ben de samimi olarak duâcı olacak, muvaffak olmalarını niyaz edeceğim…
GİYİM KUŞAMLARI
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri sakallı idi. Yaz-kış cübbe gibi uzun bir ceket giyerdi. Bugün talebeleri, bazı şartlardan dolayı sakal bırakmasalar da, ekseriyeti bıyık bırakırlar. Talebeleri arasında sakal bırakanlar da vardır. Ancak; sakal, sarık ve cübbenin Peygamber Efendimiz’in sünneti olduğuna dair itikatları tamdır. “Yakalı gömlek giyilmez, kravat takılmaz” gibi düşünceleri yoktur. Aşırıya kaçmayan kıyafetleri giymekte mahzur görmezler. Genelde; şık giyinirler, ancak sâde ve rahat kıyafetleri tercih ederler. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri giyim kuşam hakkında talebelerine şu tavsiyede bulunmuştur. “Evlatlarım!: Şimdiye kadar Müslümanları hakir görmüşler; üstü başı pejmürde, kirli, paslı insanlar olarak millete tanıtmaya çalışmışlardır. Benim evladlarım tertemiz giyinip gezecekler, yolda, sokakta yürürken gâyet vakûr bir şekilde ilerleyecekler. Müslümanlığın şahsiyetini, bu millete tanıtacaklar, onu hakkı ile temsil edeceklerdir”.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri sakallı idi. Yaz-kış cübbe gibi uzun bir ceket giyerdi. Bugün talebeleri, bazı şartlardan dolayı sakal bırakmasalar da, ekseriyeti bıyık bırakırlar. Talebeleri arasında sakal bırakanlar da vardır. Ancak; sakal, sarık ve cübbenin Peygamber Efendimiz’in sünneti olduğuna dair itikatları tamdır. “Yakalı gömlek giyilmez, kravat takılmaz” gibi düşünceleri yoktur. Aşırıya kaçmayan kıyafetleri giymekte mahzur görmezler. Genelde; şık giyinirler, ancak sâde ve rahat kıyafetleri tercih ederler. Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri giyim kuşam hakkında talebelerine şu tavsiyede bulunmuştur. “Evlatlarım!: Şimdiye kadar Müslümanları hakir görmüşler; üstü başı pejmürde, kirli, paslı insanlar olarak millete tanıtmaya çalışmışlardır. Benim evladlarım tertemiz giyinip gezecekler, yolda, sokakta yürürken gâyet vakûr bir şekilde ilerleyecekler. Müslümanlığın şahsiyetini, bu millete tanıtacaklar, onu hakkı ile temsil edeceklerdir”.
SİYASÎ VE DÜNYA GÖRÜŞLERİ:
Dînî ve dünyâ ilimlerinde döneminde zirveye ulaşmış bir ilim adamı (Ordinaryüs Profesör), bizzat Padişah imzasını taşıması sebebiyle şimdiki “Devlet Sanatcısı” gibi bir taltif olan ve Istanbul Baş Müderrisliği anlamına gelen “Rüûs-u Hümâyun” pâyesi sahibi olan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri; “Dışımız halk ile, içimiz Hak ile” buyurur, günlük gazete alır, Dünya’daki ve Türkiye’deki hâdiseleri günü gününe takip ederdi. Talebeleri de; siyasî olayları her zaman yakından takip ederler. Seçim zamânı en uygun partiye, millete, memlekete ve bölgeye en iyi hizmet edeceğine inandıkları, güvenilir kimselere oylarını verirler. Zaman zaman Milletvekilliği, Belediye Başkanlığı ve Il Genel Meclisi üyeliği gibi hizmetlere aday oldukları vakîdir. Fakat bu, onların o partinin zihniyetini taşıdığı mânâsında kesinkle düşünülmemelidir. Kesinlikle partizanlık yapmazlar.
Dînî ve dünyâ ilimlerinde döneminde zirveye ulaşmış bir ilim adamı (Ordinaryüs Profesör), bizzat Padişah imzasını taşıması sebebiyle şimdiki “Devlet Sanatcısı” gibi bir taltif olan ve Istanbul Baş Müderrisliği anlamına gelen “Rüûs-u Hümâyun” pâyesi sahibi olan Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri; “Dışımız halk ile, içimiz Hak ile” buyurur, günlük gazete alır, Dünya’daki ve Türkiye’deki hâdiseleri günü gününe takip ederdi. Talebeleri de; siyasî olayları her zaman yakından takip ederler. Seçim zamânı en uygun partiye, millete, memlekete ve bölgeye en iyi hizmet edeceğine inandıkları, güvenilir kimselere oylarını verirler. Zaman zaman Milletvekilliği, Belediye Başkanlığı ve Il Genel Meclisi üyeliği gibi hizmetlere aday oldukları vakîdir. Fakat bu, onların o partinin zihniyetini taşıdığı mânâsında kesinkle düşünülmemelidir. Kesinlikle partizanlık yapmazlar.
Hiçbir zaman partileşmeyi düşünmemişler, parti kurmak gibi bir çalışmaları ve niyetleri olmamıştır. Bu hususta, Üstazları Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazretleri’nin şu sözü dâima rehberleri olmuştur ve olmaya devam edecektir.
Bizim; para, pul, mevki, makam, siyâset, politika, kavga ve gürültüyle işimiz yok. İstisnâsız her Müslümanın çocuğunu da okuturuz. Bir tek fert geri dönmüşse haber versinler.
Bizim işimiz, ümmet-i Muhammed’in evlâdınıa Iman, Islâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılamaktan ibarettir. Bunu yaparken de gâyemiz: Rıza-î Ilahîdir. Insanların dünyaya dalıp, istikbâl sevdasına düştükleri şu günde, Mevlâ’nın ilmini okudunuz. O, insana iki cihânda izzet ve şeref veren âlî bir iştir. Bu ilimleri okuyan dâima, “Ben Allah rızası için okuyacağım. Okuduklarımı da Ümmet-i Muhammed’in evlâdına Allah rızası için öğreteceğim. Bu suretle batağa düşmüş insanları kurtarmağa calışacağım diye düşünmeli ve gâyesi hep böyle olmalıdır.
Bizim işimiz, ümmet-i Muhammed’in evlâdınıa Iman, Islâm ve Ahlâk-ı Muhammedî’yi aşılamaktan ibarettir. Bunu yaparken de gâyemiz: Rıza-î Ilahîdir. Insanların dünyaya dalıp, istikbâl sevdasına düştükleri şu günde, Mevlâ’nın ilmini okudunuz. O, insana iki cihânda izzet ve şeref veren âlî bir iştir. Bu ilimleri okuyan dâima, “Ben Allah rızası için okuyacağım. Okuduklarımı da Ümmet-i Muhammed’in evlâdına Allah rızası için öğreteceğim. Bu suretle batağa düşmüş insanları kurtarmağa calışacağım diye düşünmeli ve gâyesi hep böyle olmalıdır.
BÜHTAN NE KADAR KERİH VE ÇİRKİN İSE, HAKİKATI TESLİM DE O KADAR GÜZEL VE SEVİMİLİDİR
“Bühtân ne kadar kerîh ve çirkin ise, hakikati teslim de o kadar güzel ve sevimlidir” diye bir başlık kullanılarak böyle bir yazının kaleme alımasının sebebi;
Türkiye Diyanet Vakfı’nın 1983 yılında yayınlamaya başladığı,gerçekten takdire şâ’yân ciddî ve büyük emekler harcanarak hazırlanan, “İslâm Ansiklopedisi”‘nin 41. Cildinin tamamlanması ve ” T ” maddesinde; Büyük Müceddid Ebulfârûk Süleyman Hilmi Silistrevî (k.s.) hazretlerine “TUNAHAN, Süleyman Hilmi (1888- 1959) Son dönem din âlimi ve Nakşibendî-Müceddidî şeyhi” başlığı altında yer verilmiş ve gerçeklerin ilmî bir uslup ile yazılmış olmasıdır.
Türkiye Diyanet Vakfı’nın 1983 yılında yayınlamaya başladığı,gerçekten takdire şâ’yân ciddî ve büyük emekler harcanarak hazırlanan, “İslâm Ansiklopedisi”‘nin 41. Cildinin tamamlanması ve ” T ” maddesinde; Büyük Müceddid Ebulfârûk Süleyman Hilmi Silistrevî (k.s.) hazretlerine “TUNAHAN, Süleyman Hilmi (1888- 1959) Son dönem din âlimi ve Nakşibendî-Müceddidî şeyhi” başlığı altında yer verilmiş ve gerçeklerin ilmî bir uslup ile yazılmış olmasıdır.
Yazıda kullanılan başlığın daha net bir şekilde anlaşılabilmesi için biraz gerilere, 12 Eylül Harekâtından sonraki günlere giderek Süleyman Efendi Hazretleri, Talebeleri ve kendisinin başlatıp talebelerinin devam ettirdiği hizmetlerle alakalı bir kaç resmî belgeyi ortaya koymakta, bu suretle İslâm Ansiklopedisinin takdire şayan “Tunahan, Süleyman Hilmi” maddesi ile mukâyese imkanı sağlamak icabetmektedir.
12 Eylül harekâtından sonra, zamanın Diyânet İşleri Başkanı Tayyar Altıkulaç’ın tezvir ve jurnelleri neticesinde Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri’nin talebelerine karşı büyük haksızlıklar yapılmıştır.
Burada (Kadir Mısıroğlu’nun Tarihten Günümüze Tahrif Hareketleri adlı eserinin III. Cildinin arka kapak içinde de yer verdiği) bir belgeyi dikkatlerinize arzetmek yeterli olacaktır.
Kadir Mısıroğlu’nun iafdeleri aynen şöyle:
Bir devrin Diyânet İşleri Başkanı Tayyar Altıkulaç ve baş yardımcısı Hamdi Mert, Millî Güvenlik Konseyi üyeleri Kenan Evren ve arkadaşlarına bir BRİFİNG verdiler. Resimde o mâhud BRİFİNG’in kapağı görülmektedir. Mezkür BRİFİNG, son derece utanç verici bühtân ve iftirâlarla doludur. Şimdi, bu mezbûhâne niyet ve gayretlerle hazırlanarak Konsey üyelerine takdim edilen BRİFİNG’e âid bazı sahifelerin sûretlerini ve orada ileri sürülen iddiâlardan bazılarını dikkatlerinize arzetmek istiyoruz.
Kadir Mısıroğlu’nun iafdeleri aynen şöyle:
Bir devrin Diyânet İşleri Başkanı Tayyar Altıkulaç ve baş yardımcısı Hamdi Mert, Millî Güvenlik Konseyi üyeleri Kenan Evren ve arkadaşlarına bir BRİFİNG verdiler. Resimde o mâhud BRİFİNG’in kapağı görülmektedir. Mezkür BRİFİNG, son derece utanç verici bühtân ve iftirâlarla doludur. Şimdi, bu mezbûhâne niyet ve gayretlerle hazırlanarak Konsey üyelerine takdim edilen BRİFİNG’e âid bazı sahifelerin sûretlerini ve orada ileri sürülen iddiâlardan bazılarını dikkatlerinize arzetmek istiyoruz.
Bu BRİFİNG’in hedefinde, Merhûm Süleyman Hilmi Tunahan hazretlerinin talebeleri tarafından ifâ edilen Kur’ân hizmetleri bulunmaktadır. Yani askerler tahrîk edilerek o meşkûr hizmetler yok edilmek istenilmiştir.
Tayyar Altıkulaç, BRİFİNG’e şu sözlerle başlamıştır.
Sayın Devlet Başkanım (…) Çok kıymetli zamanınızı alarak sözü uzatmamak için bu yıkıcı dînî akımlardan birinden kanaatimizce en tehlikelisinden, SÜLEYMANCILIKTAN söz etmek istiyorum.
BRİFİNG’de ileri sürülen bazı iddialar: “Süleymancılık Örgütünün Hedefleri: A- Devleti Yıkmak, B- Tarikata Dayalı Din Devleti kurmak.” “Belli Başlı Görüşleri: A- Süleymancı Olmayan Herkes Kâfirdir. B- Mustafa Kemal Deccaldır. C- Sğleymancı Olmayanlar Soğan Doğranır gibi Doğranacaktır!.”
Sayın Devlet Başkanım (…) Çok kıymetli zamanınızı alarak sözü uzatmamak için bu yıkıcı dînî akımlardan birinden kanaatimizce en tehlikelisinden, SÜLEYMANCILIKTAN söz etmek istiyorum.
BRİFİNG’de ileri sürülen bazı iddialar: “Süleymancılık Örgütünün Hedefleri: A- Devleti Yıkmak, B- Tarikata Dayalı Din Devleti kurmak.” “Belli Başlı Görüşleri: A- Süleymancı Olmayan Herkes Kâfirdir. B- Mustafa Kemal Deccaldır. C- Sğleymancı Olmayanlar Soğan Doğranır gibi Doğranacaktır!.”
Bu tezvirâttan sonra merhum Süleyman Hilmi Tunahan hazretlerinin talebelerinin üzerine nasıl bir hınç ve öfkeyle çullanıldığını tahmin etmek hiç de güç olmasa gerek. Ver elini Antalya zindanları! Bunun tafsilâtı eserimizde nakledilmiştir…
SÜLEYMAN EFENDİ (K.S.) HAZRTELERİNİN TALEBELERİNE MÜFTÜ VE VAİZ GİBİ DİNÎ VAZİFE KADROSU YASAĞI KONULMASI
1965 senesinde yürürlüğe giren 633 sayılı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile yeni bir hüküm getirilerek, Kur’ân Kursu mezunları (Süleyman Efendi hazretlerinin talebeleri) imtihanları kazansalar da, Diyanet İşleri Başkanlığında, müftü, vâiz, imam-hatip ve Kur’ân Kursu muallimi olarak vazife almaları, Dinî vazifelere ait kadrolara tayinleri kat’î olarak önlendi.
1965 senesinde yürürlüğe giren 633 sayılı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile yeni bir hüküm getirilerek, Kur’ân Kursu mezunları (Süleyman Efendi hazretlerinin talebeleri) imtihanları kazansalar da, Diyanet İşleri Başkanlığında, müftü, vâiz, imam-hatip ve Kur’ân Kursu muallimi olarak vazife almaları, Dinî vazifelere ait kadrolara tayinleri kat’î olarak önlendi.
Böylece yeni bir devir başlıyor ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait Dinî hizmet kadroları, yalnızca İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüleri ile İlahiyat Fakülteleri menşe’li kimselere hasrediliyordu.
Ancak, ne var ki, İmam Hatip Okullarından, Yüksek İslâm Enstitülerinden ve İlâhiyât Fakültelerinden mezun olup Dinî vazifelere tayin edilenler, dînî ilimler noktasından yetersizlikleri başta olmak üzere, bazı sebeplerden dolayı vazifelerinde bir türlü muvaffak olup kendilerini halka kabul ettiremiyorlardı. Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlileri karşısında bir hayli zorlanıyorlardı. Bu ise, bir takım kıskançlıklara ve neticede huzursuzluklara sebep oluyordu.
İşte bu sebeplerle, İmam- Hatip Okulu menşe’li kimseler tarafından, öncellikle Kur’ân Kursu menşe’li müftü, vâiz gibi üst düzey Din hizmetlilerine karşı bir mücâdele ve tasfiye hareketi başlatılmış oldu.
Zaman içinde bu mücadele ve tasfiye hareketine, bu Din hizmetlerlilerinin okuyup yetiştikleri Kur’ân Kursları ve çevrelerine karşı da girişildi.
Dolayısıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı kadrolarda vazife yapan bir takım Kur’ân Kursu mezunu Din hizmetlileri, (Müftülükten Vâiziliğe, hatta İmamlığa, bazıları da Müezzinliğe tenzil edilerek) çeşitli bahânelerle teker teker vazifeden uzaklaştırıldılar.
Dolayısıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı kadrolarda vazife yapan bir takım Kur’ân Kursu mezunu Din hizmetlileri, (Müftülükten Vâiziliğe, hatta İmamlığa, bazıları da Müezzinliğe tenzil edilerek) çeşitli bahânelerle teker teker vazifeden uzaklaştırıldılar.
Derken, bu mücâdelenin giderek daha da alevlenip kızıştığı ve tamamen çığırından çıktığı görüldü.
Zira, Diyanet kadrolarına hâkim İmam-Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyat Fakültesi mezunlarının; Diyanette muhtelif vazifelerde bulunan Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlilerine karşı giriştikleri tasfiye hareketini halk ve idare nazarında haklı gösterebilmek için bu kimseleri yaftalamak gerekiyordu.
Zira, Diyanet kadrolarına hâkim İmam-Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyat Fakültesi mezunlarının; Diyanette muhtelif vazifelerde bulunan Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlilerine karşı giriştikleri tasfiye hareketini halk ve idare nazarında haklı gösterebilmek için bu kimseleri yaftalamak gerekiyordu.
O gün için en geçerli yaftalar olan; Bunlar rejim aleyhtârı’dırlar, Atatürk düşmanı’dırlar, Tarikatcı’dırlar, Süleymancı’dırlar, Şeriatcı’dırlar, gibi yaftalarla Kur’ân Kursu menşe’li Din hizmetlilerini yaftalayıp, aleyhte kampanyalar başlatarak hücuma geçtikleri görüldü.
Aynı kişiler tarafından, mezkür şahıslar aleyhinde tanzim edilen ve resmî makamlara verilen raporlarda da son derece subjektif, afâkî ve o nisbette insafsız, ihtam, isnat, iftira, ve bühtanlara varan iddialara da yer verildiğini görüyörüz. Meselâ; “İnanacağımız Esaslar” başlığı altında tertiplenmiş, uydurma beyannamelerin; zina suçundan bir kaç defa mahkum olmuş bir imam’ın! isim ve imzasıyla; “Ben bir Süleymancı İdim” isimli bir kitab’ın bastırılıp Diyanet mensubu bir kısım Din adamları tarafından yurt içinde ve yurt dışında parasız olarak dağıtılması, bu kitabın resmî makam ve mercilere el altından binlerce adet postlanması, Hatta tâ Amerika, Kanada ve Avustralya’lara kadar götütülüp oralarda bedâva dağıtılması hep bu döneme rastlamaktadır.
Binâenaleyh, altını kalın çizgilerle çizerek belirtelim ki; Son asır Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir allâme ve ulûm-u bâtına’da zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olan Süleyman Himi Tunahan (k.s.) Hazretlerine izâfeten, O Zâtın talebe ve bağlıları hakkında kullanılan “SÜLEYMANCILIK” (!) ve “SÜLEYMANCILAR” (!) tabirleri kelimenin tam mânsıyla bir İTHAM’dır.
Binâenaleyh, altını kalın çizgilerle çizerek belirtelim ki; Son asır Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir allâme ve ulûm-u bâtına’da zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olan Süleyman Himi Tunahan (k.s.) Hazretlerine izâfeten, O Zâtın talebe ve bağlıları hakkında kullanılan “SÜLEYMANCILIK” (!) ve “SÜLEYMANCILAR” (!) tabirleri kelimenin tam mânsıyla bir İTHAM’dır.
İlk defa, 1967- 68 senelerinde Diyânet kadrolarına hâkim İmam- Hatip Okulu, İslâm Enstitüsü ve İlâhiyât Fakültesi mezunları tarafından kullanılmış olan bu işam, üzülerek ifade edelim ki, hâla resmî-gayriresmî ve bazı akademik çevrelerce, tabii ki bundan etkilenen medya ve ansikolpedilerce, aslı esâsı incelenmeden, ısrarla tekrarlanmakta ve bu hatâda ısrar edilmektedir..
Temennî ederiz ki, inşâAllah bundan sonra hiç olmaz sa resmî makamlar ile akademik çevreler bari, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerinin şahsiyeti, başlattığı ve talebelerinin devâm ettirdiği Kur’ân hizmetleri hakkında İslâm Ansiklopedisi gibi değerli bir temel eserde yer alan gerçek bilgileri kullanırlar.
Temennî ederiz ki, inşâAllah bundan sonra hiç olmaz sa resmî makamlar ile akademik çevreler bari, Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretlerinin şahsiyeti, başlattığı ve talebelerinin devâm ettirdiği Kur’ân hizmetleri hakkında İslâm Ansiklopedisi gibi değerli bir temel eserde yer alan gerçek bilgileri kullanırlar.
Kadir Mısıroğlu, Tarihten Günümüze Tahrif Hareketleri Cild III, S. 458 de, Eski Diyânet İşleri Başkanı Tayyar Altıkulaç’ın Süleyman Efendi hazretlerinin talebelerine karşı adâvetinin sebebi hakkında: “O’nun icrâatındaki asıl vahâmet akâiddeki sağlamlıkları ve Kur’ân-i Kerim öğretimindeki dâsitânî sebat ve gayretleri sebebiyle Süleyman Hilmi Tunahan hazretleri’nin talebelerine karşı güttüğü insaf dışı düşmanlıktır.” tesbitinde bulunur.
Bu tesbite aynen katıldığımızı ifade ettikten sonra, Süleyman Hilmi Tunahan hazretlerinin talebelerine karşı Diyânet İşleri Başkanlığı’nın kullandığı “SÜLEYMANCILIK”! İşâmı belgesini, saygıdeğer okuyucularımızın dikkatlerine arzetmekte fayda görmekteyiz.
Ankara’da görülmekte olan bir dâvâ sebebiyle, Diyânet İşleri Başkanlığı tarafından; Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi C. Savcılığına gönderilen 1 Mayıs 1985 tarih ve K/214-06/840 sayılı yazıda, “SÜLEYMANCILIK”(!), Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959) tarafından 1930’larda İstanbul’da kurulup; vefâtına kadar Süleyman Efendi’nin, vefatından sonra ise, damadı Kemal KAÇAR’ın (doğrusu KACAR’dır) yönetiminde, yurt çapında geniş halk kitlesi arasına yayılıp gelişmesine çalışılan, Dînî, siyasî ve ekonomik amaçlara yönelik kadrolaşma ve zümreleşmeye dayanan bir tarikattır. SÜLEYMANCILIĞIN (!) AMACI: “Çeşitli kaynaklardan elde eilen bilgi ve belgeler birleştirilip toptan değerlendirildiğinde, Süleymancılığın amacının, eğitim ve dernek faaliyetleri görüntüsü altında, halkın sempatisini ve ekonomik desteğini sağlayarak, hiyararşik bir disiplin içinde, tek merkezden yönetilen “Dinî karakterli bir kadrolaşma hareketi”ni gerçekleştirdikten sonra, kendi görüşlerine uygun bir yönetim kurmak üzere devletin temel düzenini değiştirmek olduğu söylenebilir” denilmektedir. Yine Diyânet İşleri Başkanlığı’nın ; 2. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi Başkanlığına gönderdiği 1/10/1981 tarih ve Ö/4-2-340 sayılı yazı; ile 6. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi Başkanlığına gönderdiği 2/10/1981 tarih ve Ö/4-2-341 sayılı yazı ve eklerinde de bu istikâmette görüş bildirmiştir. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ise, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesine gönderdiği 22 Nisan 1985 tarih ve 162685 sayılı yazı ekinde; “Süleymancılık” (!) ile alakalı olarak şöyle demektedir. “Devletin temel nizamlarını dinî esas ve inançlara uydurmayı amaçlayan, Süleymancılık tarîkatının esasları, küçük yaşta yurdumuza göçmen olarak gelen 1888 SİLİSTRE doğumlu Süleyman Hilmi TUNAHAN tarafından ortaya konmuştur”. İçileri Bakanlığı bu görüşünü bilhassa 12 Eylül 1980’den sonra, sivil ve askerî mahkemelerde görülmekte olan davalar sebebiyle tekrar etmiştir. Bunlardan bilhassa; Gölcük Donanma ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemsine gönderilen 19/1/ 1981 tarih ve 008529 sayılı; 2. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesine gönderilen 15/3/1981 tarih ve 001-31 sayılı; Antalya 1. Ağır Cezâ Mahkemesine gönderilen 19/7/1982 tarih ve 142953 sayılı; Bahçe C. Savcılığına gönderilen Kasım 1981 tarih ve 34041 sayılı yazıları ve eklerini burada zikretmek isteriz. Bu yazılarda da aynı görüş ve iddia ısrarla tekrar edilmektedir.
SÜLEYMANCILIK (!) İşAMLARINA EN GÜZEL CEVAP: KUR’ÂN HİZMETLERİ Hemen ifade etmek isteriz ki, gerek Diyânet İşleri Başkanlığı’na ve gerekse İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğüne ait bulunan bu görüş ve iddiaların gerçekle HİÇ BİR ALÂKA VE MÜNÂSEBETİ YOKTUR. Bunun en açık şekilde isbatı da, ilgili Devlet Güvenlik Mahkemesi, Ağır Cezâ ve Asliye Cezâ Mahkemeleri ile Sıkıyönetim Mahkemeleri, Yargıtay ve Askerî Yargıtay Mahkemeleri tarafından verilmiş bulunan BERÂET KARARLARI’dır. Şöyle ki; Diyanet İşleri Başkanlığı ve İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen yazılarla SÜLEYMANCILIK (!) mevzuunda görüş bildirilen ve yukarıda zikri geçen ilgili Devlet Güvenlik Mahkemesi, sivil mahkemeler ve Sıkıyönetim Mahkemeleri, yaptıkları geniş araştırma ve tahkikat neticesinde mezkür iddiaların GERÇEKLE HİÇ BİR İLGİSİNİN OLMADIĞINI TESBİT ETMİŞ VE BU HUSUSTAKİ BÜTÜN DAVÂLARI BERÂETLE NETİCELENDİRMİŞTİR. Böylece, bu iddiaların hiç bir esâsa dayanmadığı, asılsız olduğu, bir takım KİN, HUSÛMET VE GARAZ MAHSÛLÜ OLDUĞU 150’DEN FAZLA MAHKEME KARARI İLE ORTAYA ÇIKMIŞ BULUNMAKTADIR. DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE, HUKÛKA SAYGISI OLAN VE HUKÛKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KABUL EDEN KİMSELERE BUNDAN DAHA AÇIK VE NET, DAHA MUKNÎ HANGİ CEVAP OLABİLİR? Mahkemelerin verdiği berâet kararları, tarih ve sayıları ile tasdikli orjinal karar metinleri için,
ZARÛRİ BİR AÇIKLAMA: “SÜLEYMANCILIK (!) ile yaftalanan FEDARASYON VE DERNEKLER (İçel Eski Milletvekili Ali AK, Kartal Matbaası İstanbul 1987, Sayfa 27-29 ve 73-86’lara) bakılabilir.
ZARÛRİ BİR AÇIKLAMA: “SÜLEYMANCILIK (!) ile yaftalanan FEDARASYON VE DERNEKLER (İçel Eski Milletvekili Ali AK, Kartal Matbaası İstanbul 1987, Sayfa 27-29 ve 73-86’lara) bakılabilir.
Netice olarak; SÜLEYMANCILIK (!) SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) EFENDİ HAZRETLERİNE nisbetle O mübârek zâtın talebeleri hakkında UYDURULAN BİR İşAM VE ÇİRKİN BİR İFTİRÂNIN ADI’DIR. Hasımları tarafından ortaya atılan mahut işam ve iddialara karşı, arzedilen müdellel açıklama ve CEVAPLAR meyânında, kendisine uydurma “Süleymancılık Tarikatı”(!) nın kuruculuğu izâfe edilen Büyük Müceddid ve Mürşid-i Kâmil Süleyman Hilmi TUNAHAN (k.s.) Efendi Hazretlerinin küçük yaştan itibaren hârikûl’âdelikler ve tahsil dönemindeki üstün başarılarla dolu TERTEMİZ hayatı, hizmetleri ve talebelerinin fikrî yapıları, yaşayışları ve sadece ülke çapına değil, bütün dünya’ya yayılan, tarih’te emsalziz KUR’ÂN HİZMETLERİ en güzel cevab’tır.
DİYANET VAKFININ İSLÂM ANSİKLOPEDİSİNDE SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) HAZRETLERİ
TUNAHAN, Süleyman Hilmi(1888-1959) Son dönem din âlimi ve Nakşibendî-Müceddidî şeyhi.
Günümüzde Bulgaristan sınırları içinde bulunan Silistre’nin Hezargrad (Razgrad) kasabasının Ferhatlar köyünde doğdu.
Babası Silistre’de Hacı Ahmed Paşa Medresesi müderrislerinden Hocazâde Osman Fevzi Efendi, Dedesi Kaymak Hâfız diye bilinen Mahmud Efendi’dir.
Hocazâdeler diye tanınan ailesinin Fâtih Sultan Mehmed’in, kardeşiyle evlendirip Tuna bölgesine yönetici (Tuna hanı) olarak gönderdiği Hz. Peygamber neslinden Seyyid ıdris Bey’e dayandığı kabul edilir.
Babası Silistre’de Hacı Ahmed Paşa Medresesi müderrislerinden Hocazâde Osman Fevzi Efendi, Dedesi Kaymak Hâfız diye bilinen Mahmud Efendi’dir.
Hocazâdeler diye tanınan ailesinin Fâtih Sultan Mehmed’in, kardeşiyle evlendirip Tuna bölgesine yönetici (Tuna hanı) olarak gönderdiği Hz. Peygamber neslinden Seyyid ıdris Bey’e dayandığı kabul edilir.
Kendisi de Hocazâde lakabıyla anılan Süleyman Hilmi, sonradanTunahan soyadını almış, üç yaşında ölen oğlu Fâruk’tan dolayı Ebülfâruk künyesiyle tanınmıştır
1902’de Silistre Rüşdiye Mektebi’ni bitirdikten sonra Satırlı Medresesi’nde Arapça derslerini tamamladı.
1907’de İstanbul’a gidip Fâtih’te Hâfız Ahmed Paşa Medresesi’nde dersiâm Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’nin ders halkasına katıldı ve 1913′ te icâzet aldı.
1914’te açılan Dârü’l-hilâfeti’aliyye Medresesi’nin dört yıllık âlî kısmına önceki eğitiminden dolayı üçüncü sınıftan başlayarak 1916’da mezun oldu.
Aynı yılın 30 Eylülünde Medresetü’l-mütehassısîn’in tefsir-hadis bölümüne girdi ve Mayıs 1919’da burayı birinci dereceyle bitirdi.
19 Kasım 1918’de imtihanla kendisine İstanbul müderrisliği ruûsu verildi, aynı yıl dersiâm sıfatıyla 400 kuruş maaş tahsis edildi.
Süleyman Hilmi, vâizlik belgesi için Diyânet İşleri Reisliği’ne yazdığı 14 Nisan 1948 tarihli dilekçesinde Medresetü’l-kudât’tan mezun olduğunu belirtmiştir.
1921 tarihli özgeçmiş bilgilerinde bundan söz etmediğine göre burayı Medresetü’l-mütehassısîn’den sonra tamamlamış olmalıdır.
Medresetü’l-kudât’a giriş imtihanını da birincilikle kazandı.
1902’de Silistre Rüşdiye Mektebi’ni bitirdikten sonra Satırlı Medresesi’nde Arapça derslerini tamamladı.
1907’de İstanbul’a gidip Fâtih’te Hâfız Ahmed Paşa Medresesi’nde dersiâm Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’nin ders halkasına katıldı ve 1913′ te icâzet aldı.
1914’te açılan Dârü’l-hilâfeti’aliyye Medresesi’nin dört yıllık âlî kısmına önceki eğitiminden dolayı üçüncü sınıftan başlayarak 1916’da mezun oldu.
Aynı yılın 30 Eylülünde Medresetü’l-mütehassısîn’in tefsir-hadis bölümüne girdi ve Mayıs 1919’da burayı birinci dereceyle bitirdi.
19 Kasım 1918’de imtihanla kendisine İstanbul müderrisliği ruûsu verildi, aynı yıl dersiâm sıfatıyla 400 kuruş maaş tahsis edildi.
Süleyman Hilmi, vâizlik belgesi için Diyânet İşleri Reisliği’ne yazdığı 14 Nisan 1948 tarihli dilekçesinde Medresetü’l-kudât’tan mezun olduğunu belirtmiştir.
1921 tarihli özgeçmiş bilgilerinde bundan söz etmediğine göre burayı Medresetü’l-mütehassısîn’den sonra tamamlamış olmalıdır.
Medresetü’l-kudât’a giriş imtihanını da birincilikle kazandı.
Bunu bildirmek için babasına yazdığı mektuba onun verdiği cevapta kendisine, “Üç kadıdan ikisi cehennemde, biri cennettedir” hadisini hatırlatarak kadılık yapmasını onaylamadığını söylemiş, Süleyman Hilmi de cevabında niyetinin hâkimlik yapmak değil devrin bütün ilimlerini tahsil etmek olduğunu ifade etmiştir.
1920’de Bulgaristan tâbiiyetinden Osmanlı tâbiiyetine geçti.
1920’de Bulgaristan tâbiiyetinden Osmanlı tâbiiyetine geçti.
1922’de Dârü’l-hilâfeti’l-aliyye’nin birinci kısmı olan ıbtidâ-i Hâric Medresesi’nde Türkçe dersi, 1923′ te Arapça ve tekrar Türkçe dersi müderrisliğine getirildi.
3 Mart 1924’te yürürlüğe giren Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu gereği ıbtidâ-i Hâric Medresesi, ımam Mektebi’ne çevrilince burada yeterli eğitiminin verilemeyeceğini düşünerek müderrislikten istifa etti.
Bu kanunla medreselerin Maarif Vekâleti’ne devredilmesi ve on üç gün sonra da kapatılması üzerine 500’ü aşkın müderris açıkta kaldı ve Cem’iyyet-i Müderrisîn’de hararetli tartışmalar yaşandı.
Süleyman Efendi tartışmalar sırasında her müderrisin fahrî olarak öğrenci yetiştirmesini, bu şekilde ıslâm’ın ömrünün en az bir nesil daha uzayacağını,bunu yapmayanların dinen sorumlu olacaklarını belirtti.
3 Mart 1924’te yürürlüğe giren Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu gereği ıbtidâ-i Hâric Medresesi, ımam Mektebi’ne çevrilince burada yeterli eğitiminin verilemeyeceğini düşünerek müderrislikten istifa etti.
Bu kanunla medreselerin Maarif Vekâleti’ne devredilmesi ve on üç gün sonra da kapatılması üzerine 500’ü aşkın müderris açıkta kaldı ve Cem’iyyet-i Müderrisîn’de hararetli tartışmalar yaşandı.
Süleyman Efendi tartışmalar sırasında her müderrisin fahrî olarak öğrenci yetiştirmesini, bu şekilde ıslâm’ın ömrünün en az bir nesil daha uzayacağını,bunu yapmayanların dinen sorumlu olacaklarını belirtti.
Ardından müderrislerle birlikte Ankara’ya telgraf çekip ıslâmî ilimleri fahrî olarak okutmak istediklerini bildirdiler.
Ancak Ankara’dan “Memlekette Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu yürürlüktedir, hilâfına hareket şiddetli cezâyı müstelzimdir” şeklinde cevap geldi.
1928’deki harf inkilâbının ardından din eğitimi açısından şartlar daha da olumsuz bir mahiyet kazandı.
Ancak Ankara’dan “Memlekette Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu yürürlüktedir, hilâfına hareket şiddetli cezâyı müstelzimdir” şeklinde cevap geldi.
1928’deki harf inkilâbının ardından din eğitimi açısından şartlar daha da olumsuz bir mahiyet kazandı.
İlk zamanlar ders okutma imkânı çok kısıtlandı, ayrıca uzun süre talebe de bulunamadı. Talebeler dinî ilimleri tahsil etmekten çekiniyor, bir müddet devam ettikten sonra bırakıp gidiyordu.
O günlerde sürekli polis takibi altında tutulan Süleyman Efendi, 1930’da İstanbul’dan ayrılıp babasından kalan külliyetli mirasla Çatalca’nın Kabakça köyünde Hâlid Paşa Çiftliği’ni kiraladı ve zirâatla meşgul olmaya başladı.
O günlerde sürekli polis takibi altında tutulan Süleyman Efendi, 1930’da İstanbul’dan ayrılıp babasından kalan külliyetli mirasla Çatalca’nın Kabakça köyünde Hâlid Paşa Çiftliği’ni kiraladı ve zirâatla meşgul olmaya başladı.
Çiftlikte çalışan işçilerden bazılarını seçerek onlara birkaç yıl ders okuttu. Bu durum jandarma tarafından tesbit edilince başka yerlerde aynı şeyi yapmayı denediyse de çok sıkı takip edildiğinden bir sonuç elde edemedi.
Talebe bulamadığı dönemlerde iki kızını okutarak onlara icâzet verdi.
Diyanet ışleri Reisliği teşkilâtını düzenleyen 16 Kasım 1937 tarihli nizamnâmede dersiâmların vâizlik görevi alabilecekleri belirtilince Süleyman Efendi 4 şubat 1938 tarihinden itibaren vâizlik görevine başladı.
Talebe bulamadığı dönemlerde iki kızını okutarak onlara icâzet verdi.
Diyanet ışleri Reisliği teşkilâtını düzenleyen 16 Kasım 1937 tarihli nizamnâmede dersiâmların vâizlik görevi alabilecekleri belirtilince Süleyman Efendi 4 şubat 1938 tarihinden itibaren vâizlik görevine başladı.
İlk zamanlar Doğancılar, Aziz Mahmud Hüdâyi, Yağkapanı gibi İstanbul’un nisbeten küçük camilerinde vaaz etti; ardından şehzadebaşı, Süleymaniye, Sultan Ahmed, Beyazıt gibi camilerde yankı uyandıran vaazlarıyla çevresini genişletti.
Bu arada bazı cami odalarında ve evlerin bodrum katlarında ders halkaları oluşturdu.
Bunun üzerine karakola götürülüp ifadesi alındı; 1939’da Emniyet Müdürlüğü’nde “tabutluk” diye anılan nezâreşânede üç gün işkenceye tâbi tutuldu.
1943’te vâizlik belgesi ıçişleri Bakanlığı tarafından geri alındı.
1944’te tabutluklarda sekiz gün boyunca gördüğü işkenceden sonra kefâletle serbest bırakıldı.
1948’de vâizlik için yazdığı dilekçesine olumsuz cevap verildiyse de 24 Mart 1950 tarihinde bu izni aldı.
1957’de Bursa Ulucamii’nde Kütahya Tavşanlı’dan Âkif Efendi adlı bir şahsın taraftarları kılıçla ortaya atılıp “mehdîlik” gösterisi yapınca hiç ilgisi bulunmadığı halde Süleyman Efendi, Kütahya Emniyet Müdürlüğü’nde işkenceli sorgunun ardından tutuklandı.
Elli dokuz gün sonra idam talebiyle hâkim karşısına çıkarıldı. Ancak 29 Ağustos’ta kefâletle serbest bırakıldı ve 8 Kasım’da berâat etti.
Camilerdeki vaazlarıyla geniş halk kitleleri tarafından tanınan Süleyman Efendi,1950’deki iktidar değişikliğinin ardından meydana gelen kısmî özgürlükten yararlanarak din eğitimi faaliyetlerini yoğunlaştırdı.
Bunun üzerine karakola götürülüp ifadesi alındı; 1939’da Emniyet Müdürlüğü’nde “tabutluk” diye anılan nezâreşânede üç gün işkenceye tâbi tutuldu.
1943’te vâizlik belgesi ıçişleri Bakanlığı tarafından geri alındı.
1944’te tabutluklarda sekiz gün boyunca gördüğü işkenceden sonra kefâletle serbest bırakıldı.
1948’de vâizlik için yazdığı dilekçesine olumsuz cevap verildiyse de 24 Mart 1950 tarihinde bu izni aldı.
1957’de Bursa Ulucamii’nde Kütahya Tavşanlı’dan Âkif Efendi adlı bir şahsın taraftarları kılıçla ortaya atılıp “mehdîlik” gösterisi yapınca hiç ilgisi bulunmadığı halde Süleyman Efendi, Kütahya Emniyet Müdürlüğü’nde işkenceli sorgunun ardından tutuklandı.
Elli dokuz gün sonra idam talebiyle hâkim karşısına çıkarıldı. Ancak 29 Ağustos’ta kefâletle serbest bırakıldı ve 8 Kasım’da berâat etti.
Camilerdeki vaazlarıyla geniş halk kitleleri tarafından tanınan Süleyman Efendi,1950’deki iktidar değişikliğinin ardından meydana gelen kısmî özgürlükten yararlanarak din eğitimi faaliyetlerini yoğunlaştırdı.
Bu çerçevede 1951’de Konya Lezzet Lokantası’nın sahibi Mustafa Doğanbey’in Üsküdar Çamlıca’daki evinde yirmi beş civarında talebeyle ilk yatılı Kur’an Kursu’nu açtı.
Daha sonra kendi evinin müştemilâtında, Çamlıca ve çevresinde kiraladığı evlerde ders halkaları oluşturdu.
İstanbul’un Vefa semtindeki Taştekneler Camii’nde çevreden toplanan imam ve müezzinlere, Eyüp Topçular Camii’nin bitişiğindeki bir binada değişik yerlerden gelen talebelere ders verdi.
1956’da ders okuttuğu yerlere polis tarafından baskın düzenlenip Üsküdar Adliyesi’nde sorgulandıysa da ders gruplarını dağıtmadı.
Eskiden kalan hocalarla kendi yetiştirdiği talebelerden yararlanıp ders halkalarının sayısını arttırdı.
Başta Ramazan ayları olmak üzere talebeleri ülkenin çeşitli yerlerine gönderdi, oralarda Kur’an kursları açtırdı.
Talebelerini Diyanet ışleri Başkanlığı’nın yaptığı imtihanlara sokarak onların müftü, vâiz, imam ve Kur’an kursu hocası olmalarını sağladı.
Öte yandan 13 Ekim 1951 tarihinden itibaren açılmaya başlanan ımam- Hatip okullarında yeterli din eğitiminin verilemeyeceğini düşündüğünden bu okulların Diyânet İşleri Reisliği’ne bağlanması gerektiğini savundu ve talebelerini buralara göndermekten kaçındı.
Daha sonra kendi evinin müştemilâtında, Çamlıca ve çevresinde kiraladığı evlerde ders halkaları oluşturdu.
İstanbul’un Vefa semtindeki Taştekneler Camii’nde çevreden toplanan imam ve müezzinlere, Eyüp Topçular Camii’nin bitişiğindeki bir binada değişik yerlerden gelen talebelere ders verdi.
1956’da ders okuttuğu yerlere polis tarafından baskın düzenlenip Üsküdar Adliyesi’nde sorgulandıysa da ders gruplarını dağıtmadı.
Eskiden kalan hocalarla kendi yetiştirdiği talebelerden yararlanıp ders halkalarının sayısını arttırdı.
Başta Ramazan ayları olmak üzere talebeleri ülkenin çeşitli yerlerine gönderdi, oralarda Kur’an kursları açtırdı.
Talebelerini Diyanet ışleri Başkanlığı’nın yaptığı imtihanlara sokarak onların müftü, vâiz, imam ve Kur’an kursu hocası olmalarını sağladı.
Öte yandan 13 Ekim 1951 tarihinden itibaren açılmaya başlanan ımam- Hatip okullarında yeterli din eğitiminin verilemeyeceğini düşündüğünden bu okulların Diyânet İşleri Reisliği’ne bağlanması gerektiğini savundu ve talebelerini buralara göndermekten kaçındı.
Bu çerçevede kendisi ve daha sonra talebeleri İmam- Hatip okullarına karşı olumsuz tavırlarını uzun süre devam ettirdi.
16 Eylül 1959 tarihinde vefat eden Süleyman Efendi hükümetin izniyle Fâtih Camii hazîresine defnedilmek istendi, ancak olumlu cevap alınamayınca Karacaahmet Mezarlığı’nda gömüldü.
ılk gençlik yıllarında babasından Nakşibendiyye usulüyle tasavvuf eğitimi alan Süleyman Efendi, İstanbul’da Nakşibendiyye’nin Müceddidiyye koluna mensup Özbekistanlı şeyh Selâhaddin b. Mevlânâ Sirâceddin’in rehberliğinde Bursa Uludağ’da erbaîn çıkarmış ve seyrü sülûkünü tamamlamıştır.
16 Eylül 1959 tarihinde vefat eden Süleyman Efendi hükümetin izniyle Fâtih Camii hazîresine defnedilmek istendi, ancak olumlu cevap alınamayınca Karacaahmet Mezarlığı’nda gömüldü.
ılk gençlik yıllarında babasından Nakşibendiyye usulüyle tasavvuf eğitimi alan Süleyman Efendi, İstanbul’da Nakşibendiyye’nin Müceddidiyye koluna mensup Özbekistanlı şeyh Selâhaddin b. Mevlânâ Sirâceddin’in rehberliğinde Bursa Uludağ’da erbaîn çıkarmış ve seyrü sülûkünü tamamlamıştır.
Tarikat silsilesi Selâhaddin b. Mevlânâ Sirâceddin yoluyla ımâm-ı Rabbânî’ye varmaktadır.
Tasavvuf yolunda nefis terbiyesi için şeyhe râbıtanın önemini sıkça vurguladığı, varlık konusunda Müceddidiyye geleneğine uygun biçimde vahdet-i vücûda karşı vahdet-i şühûd anlayışını savunduğu kaydedilmektedir.
Onun üzerinde hassasiyetle durduğu bir başka husus, ımâm-ı Rabbânî’nin Ehl-i sünnet inancıyla tasavvufu mezcettiği eseri Mektûbât’ın okunması olmuştur.
Süleyman Efendi’nin, Kur’an’ın kısa sürede öğrenilmesini sağlamak üzere yazdığı “Kur’an Harf ve Harekeleri”: Kur’ân-ı Kerîmi En Kısa Zamanda Okumağı Öğreten Yepyeni Bir Tertip ve Usul adlı birkaç sayfalık elif cüzünün dışında basılmış bir eseri bulunmamaktadır.
Kendisi, kitap yazmak yerine mevcutları anlayıp anlatacak insan yetiştirmeyi tercih ettiğini belirtmiş, eski medrese öğretimini temel alarak öğrenci yetiştirmiş, öğrencileri de bir süre bu yolu izlemiştir.
Tasavvuf yolunda nefis terbiyesi için şeyhe râbıtanın önemini sıkça vurguladığı, varlık konusunda Müceddidiyye geleneğine uygun biçimde vahdet-i vücûda karşı vahdet-i şühûd anlayışını savunduğu kaydedilmektedir.
Onun üzerinde hassasiyetle durduğu bir başka husus, ımâm-ı Rabbânî’nin Ehl-i sünnet inancıyla tasavvufu mezcettiği eseri Mektûbât’ın okunması olmuştur.
Süleyman Efendi’nin, Kur’an’ın kısa sürede öğrenilmesini sağlamak üzere yazdığı “Kur’an Harf ve Harekeleri”: Kur’ân-ı Kerîmi En Kısa Zamanda Okumağı Öğreten Yepyeni Bir Tertip ve Usul adlı birkaç sayfalık elif cüzünün dışında basılmış bir eseri bulunmamaktadır.
Kendisi, kitap yazmak yerine mevcutları anlayıp anlatacak insan yetiştirmeyi tercih ettiğini belirtmiş, eski medrese öğretimini temel alarak öğrenci yetiştirmiş, öğrencileri de bir süre bu yolu izlemiştir.
Süleyman Hilmi Tunahan’la ilgili çalışmalardan bazıları şunlardır:
Mehmet Kahraman, Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Süleyman Hilmi Tunahan (mezuniyet tezi, 1992, Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi);
Mustafa Özdamar, Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan (İstanbul 1995);
Önser Yeğin, Süleyman Hilmi Tunahan (ks) ve Tasavvufî şahsiyeti (mezuniyet tezi, 1996, Dokuz Eylül Üniversitesi ılâhiyat Fakültesi);
Ahmed Akgündüz, Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan (İstanbul 1997);
Muhammed Osman Abdullah, eş-şeyh Süleymân HilmiTunahan (rahimehullâh) ve cühûdühû fi’d-da’veti’l-ıslâmiyye (yüksek lisans tezi, 2000, Sudan Ümmüderman ıslâm Üniversitesi Usûlüddîn Fakültesi).
Süleyman Hilmi hakkında 1997 yılında Antalya’da gerçekleştirilen paneldeki konuşmalar Çağımızı Aydınlatanlar II Süleyman Hilmi Tunahan başlığıyla yayımlanmıştır. (Ankara 1997).
BİBLİYOGRAFYA :
Sicil ve Hizmet Vesikası, DİB Arşivi, sicil nr. 23-
0383; BA, DH. EUM. ECB 23/33;
Hocazâde Ahmed Hilmi, Hadîkatü’l-evliyâ: Velîler Bahçesi, İstanbul 1979, s. 121-127, 148;
Necip Fazıl Kısakürek, Son Devrin Din Mazlumları, İstanbul 1978, s. 274-284;
Sadık Albayrak, Son Devir Osmanlı Ulemâsı, İstanbul 1981, V, 447; a.mlf.,
“Bir ınanç Abidesinin Çileli Öyküsü: Süleyman Efendi Gerçeği”,Yeni şafak, İstanbul 1-8 şubat 2001;
Vehbi Vakkasoğlu, Maneviyat Dünyamızda ız Bırakanlar, İstanbul 1987, s. 57-62;
Hasan Hüseyin Ceylan, Cumhuriyet Dönemi Din-Devlet ılişkileri, Ankara 1992, III, 189-196;
Mustafa Necati Bursalı, Yakın Tarihin Din Mazlumları, İstanbul 1996, s. 174-182;
Osman Bülent Manav – Seyfettin Kurt, “Süleyman Hilmi Tunahan”, Sahabe’den Günümüze Allah Dostları, İstanbul 1996, X, 43-58; a.mlf.ler v.dğr.,
“Süleyman Hilmi Silistrevî, Genç Akademi Süleyman Hilmi Tunahan özel sayısı, sayı. 27, İstanbul 1995.
Salim Aydüz, “Osmanlı Devletinde Küçük Gözlemevleri ‘Muvakkişaneler'”,Osmanlı, Ankara 1999, VIII, 673;
Mehmed Emre, Üstadım Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) ve Hâtıralarım, İstanbul 2000, s. 5-61;
M. Ali Kirman, Türkiye’de Yeni Bir Dinî Cemaat Olarak “Süleymancılık” (doktora tezi, 2000), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 48-59; Cerîde-I ılmiyye, sy. 41, İstanbul 1337, s. 1197;
“Büyük Müceddid ıçin Ne Dediler”, Ufuk: Haftalık Siyasî Gazete (Dizi-Röportaj; İstanbul 28 Aralık 1977- 15 Haziran 1979 tarihleri arasındaki sayılar);
Necdet Tosun, “Orta Asya Evliyasından Salâhaddin
Sâkıb bin Sirâcüddin”, Yüzakı, sy. 54, İstanbul 2009, s. 56-57;
“Süleyman Hilmi Tunahan”, Evliyalar Ansiklopedisi, İstanbul 1993, XI, 92-94;
Mübahat S. Kütükoğlu, “Dârü’l-hilâfeti’l-aliyye Medresesi”, DıA, VIII, 508;
Halis Ayhan, “ılâhiyat Fakültesi”, a.e., XXII, 70; a.mlf., “ımam-Hatip Lisesi”, a.e., XXII, 191;
Mustafa Çağrıcı, “Kur’an Kursu”, a.e., XXVI, 425; Ödemişli Merhum ZiyaSunguroğlu’nun Notları, (baskı yeri ve tarihi yok), tür.yer.
Mehmet Kahraman, Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Süleyman Hilmi Tunahan (mezuniyet tezi, 1992, Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi);
Mustafa Özdamar, Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan (İstanbul 1995);
Önser Yeğin, Süleyman Hilmi Tunahan (ks) ve Tasavvufî şahsiyeti (mezuniyet tezi, 1996, Dokuz Eylül Üniversitesi ılâhiyat Fakültesi);
Ahmed Akgündüz, Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan (İstanbul 1997);
Muhammed Osman Abdullah, eş-şeyh Süleymân HilmiTunahan (rahimehullâh) ve cühûdühû fi’d-da’veti’l-ıslâmiyye (yüksek lisans tezi, 2000, Sudan Ümmüderman ıslâm Üniversitesi Usûlüddîn Fakültesi).
Süleyman Hilmi hakkında 1997 yılında Antalya’da gerçekleştirilen paneldeki konuşmalar Çağımızı Aydınlatanlar II Süleyman Hilmi Tunahan başlığıyla yayımlanmıştır. (Ankara 1997).
BİBLİYOGRAFYA :
Sicil ve Hizmet Vesikası, DİB Arşivi, sicil nr. 23-
0383; BA, DH. EUM. ECB 23/33;
Hocazâde Ahmed Hilmi, Hadîkatü’l-evliyâ: Velîler Bahçesi, İstanbul 1979, s. 121-127, 148;
Necip Fazıl Kısakürek, Son Devrin Din Mazlumları, İstanbul 1978, s. 274-284;
Sadık Albayrak, Son Devir Osmanlı Ulemâsı, İstanbul 1981, V, 447; a.mlf.,
“Bir ınanç Abidesinin Çileli Öyküsü: Süleyman Efendi Gerçeği”,Yeni şafak, İstanbul 1-8 şubat 2001;
Vehbi Vakkasoğlu, Maneviyat Dünyamızda ız Bırakanlar, İstanbul 1987, s. 57-62;
Hasan Hüseyin Ceylan, Cumhuriyet Dönemi Din-Devlet ılişkileri, Ankara 1992, III, 189-196;
Mustafa Necati Bursalı, Yakın Tarihin Din Mazlumları, İstanbul 1996, s. 174-182;
Osman Bülent Manav – Seyfettin Kurt, “Süleyman Hilmi Tunahan”, Sahabe’den Günümüze Allah Dostları, İstanbul 1996, X, 43-58; a.mlf.ler v.dğr.,
“Süleyman Hilmi Silistrevî, Genç Akademi Süleyman Hilmi Tunahan özel sayısı, sayı. 27, İstanbul 1995.
Salim Aydüz, “Osmanlı Devletinde Küçük Gözlemevleri ‘Muvakkişaneler'”,Osmanlı, Ankara 1999, VIII, 673;
Mehmed Emre, Üstadım Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) ve Hâtıralarım, İstanbul 2000, s. 5-61;
M. Ali Kirman, Türkiye’de Yeni Bir Dinî Cemaat Olarak “Süleymancılık” (doktora tezi, 2000), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 48-59; Cerîde-I ılmiyye, sy. 41, İstanbul 1337, s. 1197;
“Büyük Müceddid ıçin Ne Dediler”, Ufuk: Haftalık Siyasî Gazete (Dizi-Röportaj; İstanbul 28 Aralık 1977- 15 Haziran 1979 tarihleri arasındaki sayılar);
Necdet Tosun, “Orta Asya Evliyasından Salâhaddin
Sâkıb bin Sirâcüddin”, Yüzakı, sy. 54, İstanbul 2009, s. 56-57;
“Süleyman Hilmi Tunahan”, Evliyalar Ansiklopedisi, İstanbul 1993, XI, 92-94;
Mübahat S. Kütükoğlu, “Dârü’l-hilâfeti’l-aliyye Medresesi”, DıA, VIII, 508;
Halis Ayhan, “ılâhiyat Fakültesi”, a.e., XXII, 70; a.mlf., “ımam-Hatip Lisesi”, a.e., XXII, 191;
Mustafa Çağrıcı, “Kur’an Kursu”, a.e., XXVI, 425; Ödemişli Merhum ZiyaSunguroğlu’nun Notları, (baskı yeri ve tarihi yok), tür.yer.
Süleyman Efendi Cemaati.
Süleyman HilmiTunahan’ın özellikle 1940’lı yıllarda İstanbul camilerinde yaptığı vaazlar ve zor şartlar altında oluşturduğu ders halkaları onun kamuoyunda geniş çapta tanınmasına, çevresinde Kur’an öğrenimi ekseninde bir cemaat teşekkül etmesine sebep olmuştur.
1950 öncesinde irşad faaliyetleri elverişsiz şartlar yüzünden yaygınlık kazanamamışsa da sonradan ortaya çıkan özgürlük ortamı cemaatin hızlı bir gelişme sürecine girmesini sağlamış, bu yıllarda talebeler ve Kur’an kursları aracılığıyla din eğitimi faaliyetleri ülkenin çeşitli bölgelerine yayılmıştır.
1951’de açılan, Süleyman Efendi’nin talebe göndermekten kaçındığı ımam-Hatip okullarının 1958’den itibaren mezun vererek hızlı bir gelişme kaydetmesi, mezunlarının müftülük, vâizlik, imamlık, müezzinlik ve Kur’an kursu hocalığı gibi hizmet kadrolarında görev alması, daha önce bu görevlerin bir kısmını üstlenen Süleyman Efendi cemaatiyle ımam-Hatip Okulu mezunları ve taraftarları arasında gerginlikler yaşanmasına yol açmıştır.
Bazı kesimler cemaat mensuplarını tanımlamak için onların hoşlanmadığı “Süleymancı” tabirini kullanmış, sonuçta din görevlileri arasında ımam-Hatipliler ve Süleymancılar şeklinde iki grup ortaya çıkmıştır.
Süleyman HilmiTunahan’ın özellikle 1940’lı yıllarda İstanbul camilerinde yaptığı vaazlar ve zor şartlar altında oluşturduğu ders halkaları onun kamuoyunda geniş çapta tanınmasına, çevresinde Kur’an öğrenimi ekseninde bir cemaat teşekkül etmesine sebep olmuştur.
1950 öncesinde irşad faaliyetleri elverişsiz şartlar yüzünden yaygınlık kazanamamışsa da sonradan ortaya çıkan özgürlük ortamı cemaatin hızlı bir gelişme sürecine girmesini sağlamış, bu yıllarda talebeler ve Kur’an kursları aracılığıyla din eğitimi faaliyetleri ülkenin çeşitli bölgelerine yayılmıştır.
1951’de açılan, Süleyman Efendi’nin talebe göndermekten kaçındığı ımam-Hatip okullarının 1958’den itibaren mezun vererek hızlı bir gelişme kaydetmesi, mezunlarının müftülük, vâizlik, imamlık, müezzinlik ve Kur’an kursu hocalığı gibi hizmet kadrolarında görev alması, daha önce bu görevlerin bir kısmını üstlenen Süleyman Efendi cemaatiyle ımam-Hatip Okulu mezunları ve taraftarları arasında gerginlikler yaşanmasına yol açmıştır.
Bazı kesimler cemaat mensuplarını tanımlamak için onların hoşlanmadığı “Süleymancı” tabirini kullanmış, sonuçta din görevlileri arasında ımam-Hatipliler ve Süleymancılar şeklinde iki grup ortaya çıkmıştır.
Bu süreçte taraflar birbirini incitici nitelemelerle anmış, yıpratıcı beyan ve iddialarda bulunmuştur.
Öte yandan 1965’te yürürlüğe giren 633 sayılı Diyanet ışleri Başkanlığı Teşkilât Kanunu’nda müezzinlik dışındaki din hizmetleri kadrolarına tayinde ımam-Hatip Okulu,Yüksek ıslâm Enstitüsü ve ılâhiyat Fakültesi’ni bitirme şartı getirilmiştir.
Bunun üzerine cemaat mensupları 1966 yılının Ocak ayında Kur’an Kursları Kurma, Koruma ve ıdame Ettirme Dernekleri Federasyonu’nu kurmuş ve Kur’an kurslarıyla ilgili daha sistemli bir çalışma süreci başlatmıştır.
Öte yandan 1965’te yürürlüğe giren 633 sayılı Diyanet ışleri Başkanlığı Teşkilât Kanunu’nda müezzinlik dışındaki din hizmetleri kadrolarına tayinde ımam-Hatip Okulu,Yüksek ıslâm Enstitüsü ve ılâhiyat Fakültesi’ni bitirme şartı getirilmiştir.
Bunun üzerine cemaat mensupları 1966 yılının Ocak ayında Kur’an Kursları Kurma, Koruma ve ıdame Ettirme Dernekleri Federasyonu’nu kurmuş ve Kur’an kurslarıyla ilgili daha sistemli bir çalışma süreci başlatmıştır.
17 Ekim 1971 tarihinde yayımlanan Kur’an Kursu Yönetmeliği gereği, Kur’an Kursu Yaptırma ve Yaşatma derneklerinin inşa ettirdiği Kur’an kursu binalarıyla yeni yaptıracakları binaların intifâ hakkının Diyanet ışleri Başkanlığı’na devredilmek istenmesi cemaat arasında yeni bir huzursuzluk doğurmuştur.
Bunun üzerine dernekler Kur’an kursuyla birlikte orta, lise ve yüksek öğretim kurumlarına devam eden öğrencilere yardım etmeyi amaç edinip adlarını Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Dernekleri şeklinde değiştirmiştir.
Bunun üzerine dernekler Kur’an kursuyla birlikte orta, lise ve yüksek öğretim kurumlarına devam eden öğrencilere yardım etmeyi amaç edinip adlarını Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Dernekleri şeklinde değiştirmiştir.
Federasyonun adı da 26 Nisan 1980 tarihinde Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Dernekleri Federasyonu olmuştur.
Böylece cemaat mensupları, 1971′ den sonra öğrenci yurtları inşa ederek Millî Eğitim Bakanlığı bünyesindeki öğrencilere hizmet veren bir konuma gelmiştir.
Süleyman Efendi cemaati 1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’den Batı Avrupa’ya çalışmaya giden, uzun süre dinî, sosyal ve kültürel ihtiyaçları ihmal edilen işçilerin dinî taleplerini karşılamak ve çocuklarına din eğitimi vermek amacıyla Avrupa’da faaliyet göstermeyi planlamış, ilk defa 1973’te Almanya’nın Köln şehrinde bir ıslâm kültür merkezi kurmuştur.
Daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yaydıkları bu merkezler için cami, kütüphane, toplantı salonları yaptırmış, camilerin yanında Kur’an kursları açmıştır.
12 Eylül 1980 ihtilâlinin özel şartları içinde bazı hukukî sorunlar yaşayan Süleyman Efendi cemaatinin faaliyetleri günümüzde; lise ve üniversite talebeleri için il, ilçe ve köylerde kütüphane, etüt salonları, bilgisayar odaları gibi çok amaçlı eğitim öğretim imkânları sunan talebe yurtları ve Diyanet ışleri Başkanlığı’na bağlı Kur’an kurslarıyla devam etmektedir.
Yurt dışındaki bazı ülkelerde de benzer faaliyetlerin yapıldığı belirtilmektedir.
Böylece cemaat mensupları, 1971′ den sonra öğrenci yurtları inşa ederek Millî Eğitim Bakanlığı bünyesindeki öğrencilere hizmet veren bir konuma gelmiştir.
Süleyman Efendi cemaati 1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’den Batı Avrupa’ya çalışmaya giden, uzun süre dinî, sosyal ve kültürel ihtiyaçları ihmal edilen işçilerin dinî taleplerini karşılamak ve çocuklarına din eğitimi vermek amacıyla Avrupa’da faaliyet göstermeyi planlamış, ilk defa 1973’te Almanya’nın Köln şehrinde bir ıslâm kültür merkezi kurmuştur.
Daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yaydıkları bu merkezler için cami, kütüphane, toplantı salonları yaptırmış, camilerin yanında Kur’an kursları açmıştır.
12 Eylül 1980 ihtilâlinin özel şartları içinde bazı hukukî sorunlar yaşayan Süleyman Efendi cemaatinin faaliyetleri günümüzde; lise ve üniversite talebeleri için il, ilçe ve köylerde kütüphane, etüt salonları, bilgisayar odaları gibi çok amaçlı eğitim öğretim imkânları sunan talebe yurtları ve Diyanet ışleri Başkanlığı’na bağlı Kur’an kurslarıyla devam etmektedir.
Yurt dışındaki bazı ülkelerde de benzer faaliyetlerin yapıldığı belirtilmektedir.
Cumhuriyet döneminin özel şartlarında diğer hareketler gibi Süleyman Efendi cemaati de sıkıntıların içinden geçerek varlığını sürdürmeye çalışmıştır.
Geçmiş dönemde ımam-Hatip okulları mensuplarıyla bir gerilim yaşanmışsa da zamanla dinî kesimler içinde uzlaşma kültürünün gelişmesinin yanı sıra Süleyman Efendi cemaati içindeki yeni kadroların da daha uzlaşmacı katkıları sayesinde cemaatle ımam-Hatipliler ve Diyanet mensupları arasındaki gerginlik önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.
Son yıllarda ımam-Hatip liseleri ve ılâhiyat fakültelerine giden öğrencilerin de cemaat yurtlarında barındıkları, bazı cemaat mensupları ve ileri gelenlerinin de kendi çocuklarını bu okullara gönderdikleri bilinmektedir.
BİBLİYOGRAFYA :
Hasan Küçük, Osmanlı Devletini Tarih Sahnesin Çıkaran Kuvvetlerden Biri: Tarikatlar veTürkler Üzerindeki Müsbet Tesirleri, İstanbul 1976, s. 250-251;
Hızır Yılmaz, “Süleymancılık (?)” Hakkında Bir ınceleme, Köln 1977;
Ali Ak, Zarûri Bir Açıklama: “Süleymancılık” (!) ile Yaftalanan Federasyon ve Dernekler: ışamlar-Cevaplar, İstanbul 1987; a.mlf.,
Süleymancılık Uydurması, İstanbul 1987; Ahmet Güner, Tarikatlar Ansiklopedisi, İstanbul 1991, s. 338-346;
Fulya Atacan, “Anadolu Gazetesi ve Süleymancılar”, Toplum bilim, sy. 2, İstanbul 1993, s. 135-152;
şaban Sitembölükbaşı, Türkiye’de ıslâm’ın Yeniden ınkişafı (1950-1960), Ankara 1995, s. 126-129;
M. Ali Kirman, Türkiye’de Yeni Bir Dinî Cemaat Olarak “Süleymancılık” (doktora tezi, 2000), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü;
Târık Abdülcelîl es-Seyyid, el-Hareketü’l-ıslâmiyye fî Türkiyye elmu£â½ıra, Kahire 2001, s. 212-258;
Mustafa Aydın, “Süleymancılık”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: ıslâmcılık (haz. Yasin Aktay), İstanbul 2004, s. 308-322; I.
Weismann, şe Naqshbandiyya: Orşodoxy and Activism in a Worldwide Sufi Tradition, London 2007, s. 159-160;
Ahmet Turan, “Süleymancılık”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ılâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 9, Samsun 1997, s. 35-39.
İSLAM ANSİKLOPEDİSİ C. 41, Sayfa 375-377
Reşat Öngören Şaban Sitembölükbaşı
Geçmiş dönemde ımam-Hatip okulları mensuplarıyla bir gerilim yaşanmışsa da zamanla dinî kesimler içinde uzlaşma kültürünün gelişmesinin yanı sıra Süleyman Efendi cemaati içindeki yeni kadroların da daha uzlaşmacı katkıları sayesinde cemaatle ımam-Hatipliler ve Diyanet mensupları arasındaki gerginlik önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.
Son yıllarda ımam-Hatip liseleri ve ılâhiyat fakültelerine giden öğrencilerin de cemaat yurtlarında barındıkları, bazı cemaat mensupları ve ileri gelenlerinin de kendi çocuklarını bu okullara gönderdikleri bilinmektedir.
BİBLİYOGRAFYA :
Hasan Küçük, Osmanlı Devletini Tarih Sahnesin Çıkaran Kuvvetlerden Biri: Tarikatlar veTürkler Üzerindeki Müsbet Tesirleri, İstanbul 1976, s. 250-251;
Hızır Yılmaz, “Süleymancılık (?)” Hakkında Bir ınceleme, Köln 1977;
Ali Ak, Zarûri Bir Açıklama: “Süleymancılık” (!) ile Yaftalanan Federasyon ve Dernekler: ışamlar-Cevaplar, İstanbul 1987; a.mlf.,
Süleymancılık Uydurması, İstanbul 1987; Ahmet Güner, Tarikatlar Ansiklopedisi, İstanbul 1991, s. 338-346;
Fulya Atacan, “Anadolu Gazetesi ve Süleymancılar”, Toplum bilim, sy. 2, İstanbul 1993, s. 135-152;
şaban Sitembölükbaşı, Türkiye’de ıslâm’ın Yeniden ınkişafı (1950-1960), Ankara 1995, s. 126-129;
M. Ali Kirman, Türkiye’de Yeni Bir Dinî Cemaat Olarak “Süleymancılık” (doktora tezi, 2000), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü;
Târık Abdülcelîl es-Seyyid, el-Hareketü’l-ıslâmiyye fî Türkiyye elmu£â½ıra, Kahire 2001, s. 212-258;
Mustafa Aydın, “Süleymancılık”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: ıslâmcılık (haz. Yasin Aktay), İstanbul 2004, s. 308-322; I.
Weismann, şe Naqshbandiyya: Orşodoxy and Activism in a Worldwide Sufi Tradition, London 2007, s. 159-160;
Ahmet Turan, “Süleymancılık”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ılâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 9, Samsun 1997, s. 35-39.
İSLAM ANSİKLOPEDİSİ C. 41, Sayfa 375-377
Reşat Öngören Şaban Sitembölükbaşı
TALEBESİ VE BAĞLISI OLMAYAN ÖNEMLİ DÂVÂ VE FİKİR ADAMLARININ DİLİNDEN SÜLEYMAN EFENDİ HAZRETLERİ
Süleyman Hilmi (Silistrevî) Tunahan (k.s.) Hazretleri, Osmanlı’nın son dönemiyle Cumhuriyetin ilk yılları (1888- 1959) arasında yaşamış; kendisini ümmet-i Muhammed’in mânen kurtuluşuna vakfetmiş ve bir ömür boyu bu uğurda mücâdele vermiş, çok büyük sıkıntılara ve takibatlara düçar olmuş, zahirî ve batınî ilimlerde yed-i tûla sahibi müstesna bir zât, bir Vâris-i Nebî’dir. Dînin garip dönemİnde, ömrünü ümmet-i Muhammed’in evlâdına İman, İslâm ve Ahlâkı Muhammedî’yi öğretme gayretine adamış, feyz-i İlâhî’yi, nûr-u İlâhî’yi aşılama dâvâsını üstlenmiş; Medreseleri kapatılmış, Ezanları susturulmuş, Dinleri unutturularak rûhundan, özünden koparılmaya çalışılan bir milletin maddî ve manevî ruh mimari olan ve “Hizmetler muvaffak olsun da, İsterse bizim yerimiz Caminin pabuçluğu olsun” diyen mütevâzî bir şahsiyettir. Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri, yakın bir zamanda yaşamasına rağmen maalesef pek çokları O muhterem zâtı lâyıkıyla tanıyamadı, bazıları da menfî düşünceli kimselerin maksatlı dedikodu ve iftiralarının neticesinde yanlış tanıdı. Biz sözü fazla uzatmadan, Muhterem okuyucularımızı Talebe ve bağlılarının dışında önemli dâvâ ve fikirr adamları Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi Hazretleri içinn ne dediler? başlığı altındaki mütevazî çalışma ile başbaşa bırakıyoruz.
Süleyman Hilmi (Silistrevî) Tunahan (k.s.) Hazretleri, Osmanlı’nın son dönemiyle Cumhuriyetin ilk yılları (1888- 1959) arasında yaşamış; kendisini ümmet-i Muhammed’in mânen kurtuluşuna vakfetmiş ve bir ömür boyu bu uğurda mücâdele vermiş, çok büyük sıkıntılara ve takibatlara düçar olmuş, zahirî ve batınî ilimlerde yed-i tûla sahibi müstesna bir zât, bir Vâris-i Nebî’dir. Dînin garip dönemİnde, ömrünü ümmet-i Muhammed’in evlâdına İman, İslâm ve Ahlâkı Muhammedî’yi öğretme gayretine adamış, feyz-i İlâhî’yi, nûr-u İlâhî’yi aşılama dâvâsını üstlenmiş; Medreseleri kapatılmış, Ezanları susturulmuş, Dinleri unutturularak rûhundan, özünden koparılmaya çalışılan bir milletin maddî ve manevî ruh mimari olan ve “Hizmetler muvaffak olsun da, İsterse bizim yerimiz Caminin pabuçluğu olsun” diyen mütevâzî bir şahsiyettir. Süleyman Efendi (k.s.) Hazretleri, yakın bir zamanda yaşamasına rağmen maalesef pek çokları O muhterem zâtı lâyıkıyla tanıyamadı, bazıları da menfî düşünceli kimselerin maksatlı dedikodu ve iftiralarının neticesinde yanlış tanıdı. Biz sözü fazla uzatmadan, Muhterem okuyucularımızı Talebe ve bağlılarının dışında önemli dâvâ ve fikirr adamları Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi Hazretleri içinn ne dediler? başlığı altındaki mütevazî çalışma ile başbaşa bırakıyoruz.
SÜLEYMAN EFENDİ BÜYÜK BİR MÜCÂDELE VE DAVA RÛHUNA SÂHİPTİ
Süleyman Efendinin en büyük hususiyetlerinden biri de şüphesiz ki Allah’ın kelâmı olan Kur’an-i Kerim’e ettiği hizmetlerdir. Allah demenin bile yasak edildiği o karanlık günlerde bu işi başarabilmek için insanda Uhud Dağı gibi yürek olması gerek. Büyük insanların çileleri de büyük olur. Süleyman Efendi de pek çok ezâlar, cefâlar çekmiştir. O, hiçbir zulüm ve cefâdan yılmadı. Kur’ân caddesinde ömür arabasını son nefesine kadar sürdü.” Süleyman Efendi büyük bir mücadele ve dava rûhuna sahipti. O’nu, muasırlarında nâdiren rastlanan bir aksiyon insanı olarak müşâhede ediyoruz. Hatta sadece kendilerine değil, ondan feyz almış, rahle-i tedrisinde bulunmuş nice talebelerinde dahi günümüzde ayni hasleti müşâhede ediyoruz. O’nun aksiyon cephesini ifade etmesi bakımından talebelerine söylediği şu sözleri burada aynen zikretmek istiyorum: “Biz, ömrümüzde bir defa olsun sırtımızı yaslayıp rahat oturmadık, huzur-u ılhî’de böyle bir kaydımız yoktur. Allah (c.c) ve Rasûlü buna şahittir. Aklınızı başınıza alın.” Buradan da anlaşıldığına göre Süleyman Efendi, gecesi ve gündüzüyle bütün ömrünü Ümmet-i Muhammed’e hizmet için tahsis etmiştir. O, “aklınızı başınıza alın” derken fani olan bu dünyada yapılacak en iyi işin Allah’ın Dinine ve kitabına hizmet olduğunu, ümmet-i Muhammed’i hidayete erdirmek olduğunu tembih etmekte ve bu uğurda da talebelerinin gece-gündüz çalışmalarını, zevk ü sefa peşinde koşmamalarını istemektedir. Mustafa Necati Bursalı Araştırmacı Yazar
Süleyman Efendinin en büyük hususiyetlerinden biri de şüphesiz ki Allah’ın kelâmı olan Kur’an-i Kerim’e ettiği hizmetlerdir. Allah demenin bile yasak edildiği o karanlık günlerde bu işi başarabilmek için insanda Uhud Dağı gibi yürek olması gerek. Büyük insanların çileleri de büyük olur. Süleyman Efendi de pek çok ezâlar, cefâlar çekmiştir. O, hiçbir zulüm ve cefâdan yılmadı. Kur’ân caddesinde ömür arabasını son nefesine kadar sürdü.” Süleyman Efendi büyük bir mücadele ve dava rûhuna sahipti. O’nu, muasırlarında nâdiren rastlanan bir aksiyon insanı olarak müşâhede ediyoruz. Hatta sadece kendilerine değil, ondan feyz almış, rahle-i tedrisinde bulunmuş nice talebelerinde dahi günümüzde ayni hasleti müşâhede ediyoruz. O’nun aksiyon cephesini ifade etmesi bakımından talebelerine söylediği şu sözleri burada aynen zikretmek istiyorum: “Biz, ömrümüzde bir defa olsun sırtımızı yaslayıp rahat oturmadık, huzur-u ılhî’de böyle bir kaydımız yoktur. Allah (c.c) ve Rasûlü buna şahittir. Aklınızı başınıza alın.” Buradan da anlaşıldığına göre Süleyman Efendi, gecesi ve gündüzüyle bütün ömrünü Ümmet-i Muhammed’e hizmet için tahsis etmiştir. O, “aklınızı başınıza alın” derken fani olan bu dünyada yapılacak en iyi işin Allah’ın Dinine ve kitabına hizmet olduğunu, ümmet-i Muhammed’i hidayete erdirmek olduğunu tembih etmekte ve bu uğurda da talebelerinin gece-gündüz çalışmalarını, zevk ü sefa peşinde koşmamalarını istemektedir. Mustafa Necati Bursalı Araştırmacı Yazar
SÜLEYMAN EFENDİ (K.S.) ve TALEBELERİ HAKKINDA BÜYÜK MUHARRİR SULTÂNÜŞ-ŞÜARA ÜSTAD NECİP FAZIL’IN TESBİTİ
“Süleyman Efendi, beni bu gençlerle temasa geçirmiş ve bahçemizde yattığı halde farkında olmadığımız bir hazinenin keşfi gibi, hayretle karşılık bir takdir duygusuna boğmuştur.
Evet, o zamana kadar cansız bir ezber zemini üzerinde öne arkaya sallantılı, papağanvârî bir tekrarlama işinden ibaret zannettiğim ve ıslâm’ın, fezâyı milyonlarca projektörle delici kainât görüşlerine yabancı saydığım Kur’ân kursları faaliyetini hayret ve saâdetle gördüm ki: Gökten necâset yağan bir devirde üzerlerine tek kir bulaşmamış, zekâ ve irfanları her inceliğe ulaşmış güdücüler elindedir. Ve bu genç güdücüler, mevki ve istikâmet tayini noktasından bütün dost ve düşman kutupları, doktorların sıhhat ve marazı tanıdıkları gibi teşhis ehliyetindedir.
Diyebilirim ki, Türkiye’de, Kur’ân kursları topluluğu ayarında vahdet, merkeziyet ve dâvâlarında salâbet belirtici ikinci bir teşekkül mevcut değildir. Bu topluluk, terbiyesini Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan’dan alanların veya alanlardan alanların tablolaştırdığı kadrodur ve bu tabloda şahıs, fikir, ilim, usul, her unsurun doğrudan doğruya bağlı olduğu tek mihrak, tek kelimeyle “Şeriat’tır. ışte bağlılıklarındaki kuvvete bu manâyı verdiğim, bütün gençliğe tavsiyem gibi, şeriatı bu manâda idealleştirmelerini ve şeriat aşkını bu manâda şuurlaştırmalarını beklediğim ve kendilerini yeni iman neslinin en saf ve en temiz damarlarından biri saydığım Kur’ân kursları topluluğuna yakınlığım buradan geliyor.
Herkes pireler gibi deliklerine saklanır ve ortaya çıkmazken tam 33 yıl bu davânın çilesini çekmiş ve büyük meselenin nirengi noktalarını göstermiş biri olarak kaydedeyim ki; Din öğreticiliği bahsinde Süleymancılar (!) diye yaftalanan topluluğa dil uzatanlar ve onları köstekleyenler hakikatten uzak, sadece çekememe duygusuna bağlı, nefsine emin olmama uhdesinden gelen tepkilerden ibarettir.
Bu da pek çoklarınca gayenin ıslâm değil, şahıs ve zümre hırsı olduğunun şaşmaz ifadesidir.
“Süleyman Efendi, beni bu gençlerle temasa geçirmiş ve bahçemizde yattığı halde farkında olmadığımız bir hazinenin keşfi gibi, hayretle karşılık bir takdir duygusuna boğmuştur.
Evet, o zamana kadar cansız bir ezber zemini üzerinde öne arkaya sallantılı, papağanvârî bir tekrarlama işinden ibaret zannettiğim ve ıslâm’ın, fezâyı milyonlarca projektörle delici kainât görüşlerine yabancı saydığım Kur’ân kursları faaliyetini hayret ve saâdetle gördüm ki: Gökten necâset yağan bir devirde üzerlerine tek kir bulaşmamış, zekâ ve irfanları her inceliğe ulaşmış güdücüler elindedir. Ve bu genç güdücüler, mevki ve istikâmet tayini noktasından bütün dost ve düşman kutupları, doktorların sıhhat ve marazı tanıdıkları gibi teşhis ehliyetindedir.
Diyebilirim ki, Türkiye’de, Kur’ân kursları topluluğu ayarında vahdet, merkeziyet ve dâvâlarında salâbet belirtici ikinci bir teşekkül mevcut değildir. Bu topluluk, terbiyesini Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan’dan alanların veya alanlardan alanların tablolaştırdığı kadrodur ve bu tabloda şahıs, fikir, ilim, usul, her unsurun doğrudan doğruya bağlı olduğu tek mihrak, tek kelimeyle “Şeriat’tır. ışte bağlılıklarındaki kuvvete bu manâyı verdiğim, bütün gençliğe tavsiyem gibi, şeriatı bu manâda idealleştirmelerini ve şeriat aşkını bu manâda şuurlaştırmalarını beklediğim ve kendilerini yeni iman neslinin en saf ve en temiz damarlarından biri saydığım Kur’ân kursları topluluğuna yakınlığım buradan geliyor.
Herkes pireler gibi deliklerine saklanır ve ortaya çıkmazken tam 33 yıl bu davânın çilesini çekmiş ve büyük meselenin nirengi noktalarını göstermiş biri olarak kaydedeyim ki; Din öğreticiliği bahsinde Süleymancılar (!) diye yaftalanan topluluğa dil uzatanlar ve onları köstekleyenler hakikatten uzak, sadece çekememe duygusuna bağlı, nefsine emin olmama uhdesinden gelen tepkilerden ibarettir.
Bu da pek çoklarınca gayenin ıslâm değil, şahıs ve zümre hırsı olduğunun şaşmaz ifadesidir.
TUNAHAN HAZRETLERİ ZAMANINDA HAKİKİ HÜVİYETİ İLE TANINMAYAN KADR-Ü KIYMETİ GEREKTİĞİ ŞEKİLDE BİLİNMEYEN ALLAH VELÎLERİNDEN İDİ
“Gök kubbenin (veyahut vücud kubbesinin) altında öyle kullarım vardır ki, onları benden başkası bilemez”. Hâkim olan Allah-ü Teâla böyle buyurdu. Cennet mekân Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri (k.s.) o bahtiyar Allah kullarından biri idi. Cenâb-ı Hak buyurdu: Gök kubbenin altında öyle kullarım vardır ki, yağmur onların yüzü suyu hürmetine yağar.
Nebat onların yüzü suyu hürmetine biter. Belâlar onların duâları sonucu ref’edilir. Ancak, mahlûk onlardan gâfildir. Onlar bir iş için bir yere gidince tanınmaz, reddedilirler. Ayrılınca unutulurlar… Tunahan Hazretleri (k.s.) zamanında hakiki hüvviyetiyle tanınmayan, şu halde kadr-ü kıymeti gerektiği şekilde bilinmeyen Allah velilerinden idi. Hak Teâla kitabında buyurdu: Onlar ki Allah’ın sevgili kullarıdır. Onlar için ne geçmişte hüzün ve ne de gelecekte korku vardır. Ve O (Tunahan Hazretleri (k.s.) geride bıraktıkları için mahzun olmayıp, istikbâle mâtuf korkusu da bulunmayanlardan… Şeriat sadece tarikat… Ve tarikat sadece şeriatın tatbiki… Şeriat öçülerinin dışında tarikat anlayışı olamaz.
Şeriattan bir santim ayrılan, tarikattan kilometrelerce sapmış demektir. Tarikat telakkisi aynı ile şeriat olan ve şer’i şeriften tek milim taviz vermeyen bir bâtın ulusu…. Tunahan Hazretleri budur…. Şeriat ilimlerinde ve batınî dahada uçucu (iki kanatlı- zülcenâhayn) olan O’nun hakkında iki yıl önce şöyle yazmıştık. EKMEL MÜRŞİD ALLAH RASÛLÜNÜN VÂRİSİ OLMAK HÜVİYETİYLE BİR KÂMİL MÜRŞİD….
Allah Rasûlünün hakikatını bugüne bağlayan uluların tasarrufu altında yetişmiş bir bâtın ulusu… Cemiyette en mükemmel nizamı te’sis için gönderilmiş Kur’ân’ı ve Kur’ân mahsûlü olan İslâm ilimlerini zâhirde de en mükemmel şekilde bilen ve yaşayan bir âmil âlim… Sünnet-i seniyyenin ihmal ve ihlâl edildiği bir zamanda eksiksiz bir Dînî salâbetle onu takviye eden bir yenileyici. Şu halde sırf bu himmetiyle ve yüzlerce şehid sevâbı almakta bulunan Mü’minlerin mürşidi… Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri (K.S.) budur… Altmışüçünden sonra yaşadığı yılları, Allah Rasûlünün altmışüçünde göçmüş olması realitesi karşısında terki edep kabul etmesi mi? Kur’ân emirlerini ihmal ve ihlâl edenlere tâbi olmuş kişileri, eksiksiz bir Dînî salâbetle gayrete davet edişi mi? Kur’ân ahkâmını ihyâ uğrunda çektiği ağır ibtilâlar mı? Bu ölçülerde İmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (k.s.) İmamı Azam Ebu Hanife Hazretlerine (r.a) kadar zahiri ve batınî mânasıyla İslâmı tecdid edenlerin değişmez hususiyetleridir. Allah Rasûlü (s.a.v.) ekmel mürşid halifeleri ve mirascıları kâmil mürşidlerin manevî derecelerini de tesbit etmiş değilmi idi? O en büyük buyurmuştu ki; Belâların en şiddetlisi enbiya üzerinedir. Sonra ise her kula maneviyâtı nisbetinde dağıtılmıştır.
Yani Hazreti Rasûl-u Âzam, mürselîn, enbiyâ, evliyâ, âmil, ulemâ ve diğerleri… Demek oluyor ki, Allah’ın kuluna verdiği ibtilâ, onun mâneviyâtı ölçüsündedir.Ve en ağır ibtilâyı da Allah’ın en sevgili kulları çekmişlerdir. Âdetullahdır bu… Önce ibtilâ artmaktadır. Sonra ise tahammülle birlikte mânevî derece… Bu mânevî yükselme- nihâyet- mânevî kurbiyet (Hakka mânevî yakınlık) halini almakta ve bu yakınlık da kuvvetlenmektedir. Velenebüvenneküm biş şey’in… sırrı… Fenâfişşeyhi’ yaşayan, Hazreti Rasûlü Âzam’ın (s.a.v.) hakikatında yok olan (fenâfirrasûl) sonra fenâfillah’ı da yaşayıp bakâbillah’a yükselen kâmil mürşid için ölüm düşünülebilir mi? Hem bakâbillah makamında bulunmak, hem ölüm? Bu, fikir tarihinin en büyük tezadı değil midir?
İşte hakikat bu olduğu içindir ki, Allah kitabında buyuruldu:
Onlar için ne (geçmişte) hüzün ve ne de (gelecekte) korku vardır. Ve hakikat şudur ki, Allah velîleri için ölüm fiîlininn isti’mali terk-i edeptir.
Onlar bir âlemden başka bir âleme intikal ederler.
Kendilerine tam ve kâmil mânâda teslim olanlara karşı himmet ve tasarrufları da elektriğin ziyâsından daha serî bulunduğundan, bu sırra vâkıf olanlar için ortada bir kayıp va ayrılık mevcut değildir.
Ve onyedi yıl sonra: Sünnet-i seniyyenin tam mânâsıyla yaşanmadığı bir cemiyet ve cemiyet fertlerinin kalplerinin tedaviye muhtaç bulunması realitesi karşısında, zahirî ve batınî mânâda numûne yine O… İster Allah Rasûlü (s.a.v.)’i kendinize numûne almışsınız yahut O’nun mirascısı kâmil mürşidi. Fark var mıdır?… Allah Rasûlünden sonra enbiyâ mevcut değildir. O’nun vârisleri vardır ve “Onlar- vazife bakımından- İsrâil oğullarının Peygamberleri gibidir” hakikat budur. Ondokuz yıl sonra da O kâmil mürşid zâhirî ve batınî hüviyeti ve zülcenâhayn (iki kanat sahibi) bulunma haliyle cemiyetimize ışık tutuyor. Yol gösteriyor. O’nun bu himmetine karşı gece kuşu misali inat ve israrla gözlerini kapamakta bulunanlara acımaya da değmez.
Nûra karşı kalb gözlerini açık tutmakta bulunanlar ise bahtiyarlardır. Vefâtının değil, fakat fânî âlemden ebedî âleme göç edişinin yirminci sene-i devriyesinde bu ifadeleri aynen tekrarladıktan sonra,
O, bir karanlık devirde- hiç yoktan- gayret ve himmetleriyle “Kur’ân tâlipleri ordusu” kurdu. Peki, O’nun bıraktığı ölçülmez sermaye ile ve geçen yirmi yıl zarfında hangi mesafe alınmıştır? Her nefsin kendisini sigaya çekmesinin tam zamanıdır. Kemal Nail Anlar Ufuk, 20 Eylül 1978
SÜLYEMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) HAKKINDA İLGİNÇ BİR TELEFON GÖRÜŞMESİ
Merkezi New York’ta bulunan Amerika Müslümanlar Birliği’nin “Geleneksel Türk Büyüklerini Anma” programları çerçevesinde konuşmacı olarak Amerika’ya davet edilen Osmanlı Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Ahmed Akgündüz Hoca’nın 18 Ekim 1997 tarihinde Amerika Müslümanlar Birliği Konferans salonunda verdiği” ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA SİLİSTRELİ SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.)” konulu konferans’ta anlattığı, aynı zamanda konferansın özeti olarak Amerika Müslümanlar Birliği’nin yayın organı Fetih dergisinin Eylül 1997 ve 57. sayısında yayınlanan makalesinde bahsettiği ilginç bir telefon görüşmesini muhterem okuyucularımıza duyurmak istiyoruz. Prof. Dr. Ahmed Akgündüz Hoca anlatıyor. 1993 yılının Eylül ayı öncesinde bana TGRT den bir teklif geldi. “İz Bırakanlar” isimli programda Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazreleri anlatılacaktı ve ilk defa televiz-yon ekranlarında, hakkında bir asra yakındır dedikodular yapılan ve sanki devlet ve cumhuriyet düşmanı imiş gibi gösterilen bu büyük Mürşid’in hayat hikâyesinden bazı sahneler aktarılacak: Sağlam kaynakların, bilim adamlarının ve talebelerinin diliyle O’nun hayat hikâyesinin bilinmeyen noktaları anlatılmaya çalışılacaktı. Çok kıymetli araştırmacı Vehbi Vakkasoğlu, yıllar önce Tercüman Gazetesi’nde aynı ad altında yine Bediüzzaman ve Süleyman Efendi gibi zatları tefrika halinde millete anlatmaya çalışmış ve o gün için her çevreden büyük bir takdir toplamıştı. İşte TGRT de aynı ananayi sürdürerek bu sefer aynı konuları televizyon ekranlarına aktarmak istiyordu ve sıra Süleyman Hilmi Tunahan Efendi’ye gelmişti. Birincisi; “kişi bilmediğinin düşmanıdır” kaidesince bu zamana kadar Süleyman efendi ve talebeleri hakkında söylenen ve yazılanların çoğunun yalan yanlış şeyler olduğunu, Süleymancılık diye bir mezheb, hatta bir Tarikat, hâşâ bir din olmadığını ve bu zâtın Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir âlim ve ulûm-ı bâtınada zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olduğunu ifade etmeye çalıştım. İkincisisi; 1950 öncesi Türkiye’de siyasî olduğu kadar fikrî manada da muhalefeti kimsenin yapmadığını ve dolayısıyla bu dönemin Türkiye Cumhuriyeti açısından tam bir siyasî, ilmî ve fikrî istibdad devri olduğunu ifade ettikten sonra şunu belirttim. Evet bütün bunlar doğrudur, ancak bunun bir istisnâsı vardır. Zira siyasî olmasa da, Dinî, fikrî ve ilmî sahada Bediuzzaman ve Süleyman Efendi Hazrtelerinin tam bir muhalefet yaptıklarını ve işte bugün onların o gün için muhalefette bulunan fikirlerinin bugün ilmî ve fikrî alanlarda hâkim ve muktedir hale geldiğini ifade ettim. İşte bu iki mânâyı ifâde eden TGRT ‘deki program büyük bir yankı uyandırmış ve gelen fazla talep üzerine program ikinci defa yayınlanmıştı.
Ben de o sırada Bilecik İktisadi ve İdari İlimler Fakültesi Dekanı idim. İşte bu ikinci yayının hemen ertesinde özel kalem-deki arkadaşımız, Ankara’dan makam ve rütbe sahibi birisinin benimle görüşmek istediğini söyleyerek telefonu bağladı. Telefondaki ses ile aramızda geçen bu konuşma şu anda kaleme aldığım araştırmanın yazılış sebebini teşkil etti.
Şöyle ki;
Telefondaki ses: Prof. Dr. Ahmet Akgündüz siz misiniz?
Akgündüz: Evet, buyurun.
Telefondaki ses:Yani Bilecik İktisat Fakültesi Dekanı olan Ahmed Akgündüz..
Akgündüz: Evet benim, doğru söylüyorum. Telefondaki ses: Akşamleyin bir televizyon kanalında o cahil (!) adam hakkında meşiyeler düzen sen misin?
Akgündüz: Kimi kastediyorsunuz?
Telefondaki ses: Tabii ki, Süleyman Efendi diye övdüğün o câhil ve devlet düşmanı adamı.
Akgündüz: Efendim, yanlış bir şey mi söyledim. Neden böyle söylüyorsunuz?
Ben arşiv vesîkaları ve doğru kaynaklara dayanarak konuştum. Eğer elinizde onun câhil ve cumhuriyet düşmanı olduğunu ispat eden belge varsa, onları bize ulaştırır ve yetkinizi de kullanarak devletin televizyonlarında imkân temin ederseniz, onun câhil ve millet düşmanı olduğunu anlatmaya da hazırım. Telefondaki ses: İlkokul mezunu olmayan ve kendini ayrı bir dinin Peygamberi gibi gören bir adam hakkında belgeye ne gerek var? Herhalde üniversite mezunu ve ilim sahibidir demeyeceksiniz.
Akgündüz: Efendim ben size aydın ve kültürlü adamın kim olduğunu sorabilir miyim?
Telefondaki ses: Üniversite mezunu, okumuş, görmüş insan demek tabii ki..
Akgündüz: Pekii, eğer bir insan ilahiyat fakültesini bitirse ve hatta o sahada doktora yapsa ve mezun olsa böyle bir insana din konusunda aydın ve kültürlü bir insan diyebilir miyiz?
Telefondaki ses: Elbette.. Bunun böyle olduğunu mu söyleyeceksin Allah aşkına!
Akgündüz: Muhterem efendim, Siz Osmanlı devletinin son zamanlarında bugünkü İlâhiyat Fakültesini karşılayan Dâr-ül Hilâfet’il Âliye medresesinin bulunduğunu, câhil dediğiniz bu insanın adı geçen okulun Tefsir Ve Hadis bölümünden birincilikle mezun olduğunu ve hatta Medresetü’l Mütehassisîn yani Yüksek Lisans ve Doktora kısmını da başarıyla tamamlayarak öğretim üyeliği yapabilecek duruma geldiğini ve resmi makamlardan diploma aldığını biliyor musunuz?
Telefondaki ses: Hayır olamaz, nasıl olur?
Akgündüz: Ama elimdeki Osmanlı arşiv belgeleri böyle diyor.
Ayrıca Hukuk Fakültesini bitiren bir insan sizin yanınızda câhil midir? Yoksa aydın ve kültürlü biri midir?
Telefondaki ses: Elbette ki aydın ve kültürlü bir insandır.
Akgündüz: Bu câhil dediğiniz insanın aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Medreset’ül Kuzât adıyla faaliyet gösterirken yüksek derece ile mezun olmuş birisi olduğunu da biliyor musunuz?
Telefondaki ses: Hayır bilmiyorum..
Akgündüz: Arşiv belgeleri bunu da ispat ediyor. Biz hangisine inanacağız?
Bütün bunları dinleyen telefondaki etkili ve yetkili şahıs, son noktayı şöyle koyuyordu: “Ahmed Bey! Biz bunların hiçbirisini bilmiyor ve bu insanlara câhil diyoruz. Halbuki bizler zır câhilmişiz, fakat farkında değiliz. Ne olur, bu bilgileri sağlam kaynaklara inerek ortaya koyun ve bizi doğru bilgilendirin.” dedi ve telefonu kapattı.
“Gök kubbenin (veyahut vücud kubbesinin) altında öyle kullarım vardır ki, onları benden başkası bilemez”. Hâkim olan Allah-ü Teâla böyle buyurdu. Cennet mekân Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri (k.s.) o bahtiyar Allah kullarından biri idi. Cenâb-ı Hak buyurdu: Gök kubbenin altında öyle kullarım vardır ki, yağmur onların yüzü suyu hürmetine yağar.
Nebat onların yüzü suyu hürmetine biter. Belâlar onların duâları sonucu ref’edilir. Ancak, mahlûk onlardan gâfildir. Onlar bir iş için bir yere gidince tanınmaz, reddedilirler. Ayrılınca unutulurlar… Tunahan Hazretleri (k.s.) zamanında hakiki hüvviyetiyle tanınmayan, şu halde kadr-ü kıymeti gerektiği şekilde bilinmeyen Allah velilerinden idi. Hak Teâla kitabında buyurdu: Onlar ki Allah’ın sevgili kullarıdır. Onlar için ne geçmişte hüzün ve ne de gelecekte korku vardır. Ve O (Tunahan Hazretleri (k.s.) geride bıraktıkları için mahzun olmayıp, istikbâle mâtuf korkusu da bulunmayanlardan… Şeriat sadece tarikat… Ve tarikat sadece şeriatın tatbiki… Şeriat öçülerinin dışında tarikat anlayışı olamaz.
Şeriattan bir santim ayrılan, tarikattan kilometrelerce sapmış demektir. Tarikat telakkisi aynı ile şeriat olan ve şer’i şeriften tek milim taviz vermeyen bir bâtın ulusu…. Tunahan Hazretleri budur…. Şeriat ilimlerinde ve batınî dahada uçucu (iki kanatlı- zülcenâhayn) olan O’nun hakkında iki yıl önce şöyle yazmıştık. EKMEL MÜRŞİD ALLAH RASÛLÜNÜN VÂRİSİ OLMAK HÜVİYETİYLE BİR KÂMİL MÜRŞİD….
Allah Rasûlünün hakikatını bugüne bağlayan uluların tasarrufu altında yetişmiş bir bâtın ulusu… Cemiyette en mükemmel nizamı te’sis için gönderilmiş Kur’ân’ı ve Kur’ân mahsûlü olan İslâm ilimlerini zâhirde de en mükemmel şekilde bilen ve yaşayan bir âmil âlim… Sünnet-i seniyyenin ihmal ve ihlâl edildiği bir zamanda eksiksiz bir Dînî salâbetle onu takviye eden bir yenileyici. Şu halde sırf bu himmetiyle ve yüzlerce şehid sevâbı almakta bulunan Mü’minlerin mürşidi… Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri (K.S.) budur… Altmışüçünden sonra yaşadığı yılları, Allah Rasûlünün altmışüçünde göçmüş olması realitesi karşısında terki edep kabul etmesi mi? Kur’ân emirlerini ihmal ve ihlâl edenlere tâbi olmuş kişileri, eksiksiz bir Dînî salâbetle gayrete davet edişi mi? Kur’ân ahkâmını ihyâ uğrunda çektiği ağır ibtilâlar mı? Bu ölçülerde İmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (k.s.) İmamı Azam Ebu Hanife Hazretlerine (r.a) kadar zahiri ve batınî mânasıyla İslâmı tecdid edenlerin değişmez hususiyetleridir. Allah Rasûlü (s.a.v.) ekmel mürşid halifeleri ve mirascıları kâmil mürşidlerin manevî derecelerini de tesbit etmiş değilmi idi? O en büyük buyurmuştu ki; Belâların en şiddetlisi enbiya üzerinedir. Sonra ise her kula maneviyâtı nisbetinde dağıtılmıştır.
Yani Hazreti Rasûl-u Âzam, mürselîn, enbiyâ, evliyâ, âmil, ulemâ ve diğerleri… Demek oluyor ki, Allah’ın kuluna verdiği ibtilâ, onun mâneviyâtı ölçüsündedir.Ve en ağır ibtilâyı da Allah’ın en sevgili kulları çekmişlerdir. Âdetullahdır bu… Önce ibtilâ artmaktadır. Sonra ise tahammülle birlikte mânevî derece… Bu mânevî yükselme- nihâyet- mânevî kurbiyet (Hakka mânevî yakınlık) halini almakta ve bu yakınlık da kuvvetlenmektedir. Velenebüvenneküm biş şey’in… sırrı… Fenâfişşeyhi’ yaşayan, Hazreti Rasûlü Âzam’ın (s.a.v.) hakikatında yok olan (fenâfirrasûl) sonra fenâfillah’ı da yaşayıp bakâbillah’a yükselen kâmil mürşid için ölüm düşünülebilir mi? Hem bakâbillah makamında bulunmak, hem ölüm? Bu, fikir tarihinin en büyük tezadı değil midir?
İşte hakikat bu olduğu içindir ki, Allah kitabında buyuruldu:
Onlar için ne (geçmişte) hüzün ve ne de (gelecekte) korku vardır. Ve hakikat şudur ki, Allah velîleri için ölüm fiîlininn isti’mali terk-i edeptir.
Onlar bir âlemden başka bir âleme intikal ederler.
Kendilerine tam ve kâmil mânâda teslim olanlara karşı himmet ve tasarrufları da elektriğin ziyâsından daha serî bulunduğundan, bu sırra vâkıf olanlar için ortada bir kayıp va ayrılık mevcut değildir.
Ve onyedi yıl sonra: Sünnet-i seniyyenin tam mânâsıyla yaşanmadığı bir cemiyet ve cemiyet fertlerinin kalplerinin tedaviye muhtaç bulunması realitesi karşısında, zahirî ve batınî mânâda numûne yine O… İster Allah Rasûlü (s.a.v.)’i kendinize numûne almışsınız yahut O’nun mirascısı kâmil mürşidi. Fark var mıdır?… Allah Rasûlünden sonra enbiyâ mevcut değildir. O’nun vârisleri vardır ve “Onlar- vazife bakımından- İsrâil oğullarının Peygamberleri gibidir” hakikat budur. Ondokuz yıl sonra da O kâmil mürşid zâhirî ve batınî hüviyeti ve zülcenâhayn (iki kanat sahibi) bulunma haliyle cemiyetimize ışık tutuyor. Yol gösteriyor. O’nun bu himmetine karşı gece kuşu misali inat ve israrla gözlerini kapamakta bulunanlara acımaya da değmez.
Nûra karşı kalb gözlerini açık tutmakta bulunanlar ise bahtiyarlardır. Vefâtının değil, fakat fânî âlemden ebedî âleme göç edişinin yirminci sene-i devriyesinde bu ifadeleri aynen tekrarladıktan sonra,
O, bir karanlık devirde- hiç yoktan- gayret ve himmetleriyle “Kur’ân tâlipleri ordusu” kurdu. Peki, O’nun bıraktığı ölçülmez sermaye ile ve geçen yirmi yıl zarfında hangi mesafe alınmıştır? Her nefsin kendisini sigaya çekmesinin tam zamanıdır. Kemal Nail Anlar Ufuk, 20 Eylül 1978
SÜLYEMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.) HAKKINDA İLGİNÇ BİR TELEFON GÖRÜŞMESİ
Merkezi New York’ta bulunan Amerika Müslümanlar Birliği’nin “Geleneksel Türk Büyüklerini Anma” programları çerçevesinde konuşmacı olarak Amerika’ya davet edilen Osmanlı Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Ahmed Akgündüz Hoca’nın 18 Ekim 1997 tarihinde Amerika Müslümanlar Birliği Konferans salonunda verdiği” ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA SİLİSTRELİ SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN (K.S.)” konulu konferans’ta anlattığı, aynı zamanda konferansın özeti olarak Amerika Müslümanlar Birliği’nin yayın organı Fetih dergisinin Eylül 1997 ve 57. sayısında yayınlanan makalesinde bahsettiği ilginç bir telefon görüşmesini muhterem okuyucularımıza duyurmak istiyoruz. Prof. Dr. Ahmed Akgündüz Hoca anlatıyor. 1993 yılının Eylül ayı öncesinde bana TGRT den bir teklif geldi. “İz Bırakanlar” isimli programda Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazreleri anlatılacaktı ve ilk defa televiz-yon ekranlarında, hakkında bir asra yakındır dedikodular yapılan ve sanki devlet ve cumhuriyet düşmanı imiş gibi gösterilen bu büyük Mürşid’in hayat hikâyesinden bazı sahneler aktarılacak: Sağlam kaynakların, bilim adamlarının ve talebelerinin diliyle O’nun hayat hikâyesinin bilinmeyen noktaları anlatılmaya çalışılacaktı. Çok kıymetli araştırmacı Vehbi Vakkasoğlu, yıllar önce Tercüman Gazetesi’nde aynı ad altında yine Bediüzzaman ve Süleyman Efendi gibi zatları tefrika halinde millete anlatmaya çalışmış ve o gün için her çevreden büyük bir takdir toplamıştı. İşte TGRT de aynı ananayi sürdürerek bu sefer aynı konuları televizyon ekranlarına aktarmak istiyordu ve sıra Süleyman Hilmi Tunahan Efendi’ye gelmişti. Birincisi; “kişi bilmediğinin düşmanıdır” kaidesince bu zamana kadar Süleyman efendi ve talebeleri hakkında söylenen ve yazılanların çoğunun yalan yanlış şeyler olduğunu, Süleymancılık diye bir mezheb, hatta bir Tarikat, hâşâ bir din olmadığını ve bu zâtın Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir âlim ve ulûm-ı bâtınada zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olduğunu ifade etmeye çalıştım. İkincisisi; 1950 öncesi Türkiye’de siyasî olduğu kadar fikrî manada da muhalefeti kimsenin yapmadığını ve dolayısıyla bu dönemin Türkiye Cumhuriyeti açısından tam bir siyasî, ilmî ve fikrî istibdad devri olduğunu ifade ettikten sonra şunu belirttim. Evet bütün bunlar doğrudur, ancak bunun bir istisnâsı vardır. Zira siyasî olmasa da, Dinî, fikrî ve ilmî sahada Bediuzzaman ve Süleyman Efendi Hazrtelerinin tam bir muhalefet yaptıklarını ve işte bugün onların o gün için muhalefette bulunan fikirlerinin bugün ilmî ve fikrî alanlarda hâkim ve muktedir hale geldiğini ifade ettim. İşte bu iki mânâyı ifâde eden TGRT ‘deki program büyük bir yankı uyandırmış ve gelen fazla talep üzerine program ikinci defa yayınlanmıştı.
Ben de o sırada Bilecik İktisadi ve İdari İlimler Fakültesi Dekanı idim. İşte bu ikinci yayının hemen ertesinde özel kalem-deki arkadaşımız, Ankara’dan makam ve rütbe sahibi birisinin benimle görüşmek istediğini söyleyerek telefonu bağladı. Telefondaki ses ile aramızda geçen bu konuşma şu anda kaleme aldığım araştırmanın yazılış sebebini teşkil etti.
Şöyle ki;
Telefondaki ses: Prof. Dr. Ahmet Akgündüz siz misiniz?
Akgündüz: Evet, buyurun.
Telefondaki ses:Yani Bilecik İktisat Fakültesi Dekanı olan Ahmed Akgündüz..
Akgündüz: Evet benim, doğru söylüyorum. Telefondaki ses: Akşamleyin bir televizyon kanalında o cahil (!) adam hakkında meşiyeler düzen sen misin?
Akgündüz: Kimi kastediyorsunuz?
Telefondaki ses: Tabii ki, Süleyman Efendi diye övdüğün o câhil ve devlet düşmanı adamı.
Akgündüz: Efendim, yanlış bir şey mi söyledim. Neden böyle söylüyorsunuz?
Ben arşiv vesîkaları ve doğru kaynaklara dayanarak konuştum. Eğer elinizde onun câhil ve cumhuriyet düşmanı olduğunu ispat eden belge varsa, onları bize ulaştırır ve yetkinizi de kullanarak devletin televizyonlarında imkân temin ederseniz, onun câhil ve millet düşmanı olduğunu anlatmaya da hazırım. Telefondaki ses: İlkokul mezunu olmayan ve kendini ayrı bir dinin Peygamberi gibi gören bir adam hakkında belgeye ne gerek var? Herhalde üniversite mezunu ve ilim sahibidir demeyeceksiniz.
Akgündüz: Efendim ben size aydın ve kültürlü adamın kim olduğunu sorabilir miyim?
Telefondaki ses: Üniversite mezunu, okumuş, görmüş insan demek tabii ki..
Akgündüz: Pekii, eğer bir insan ilahiyat fakültesini bitirse ve hatta o sahada doktora yapsa ve mezun olsa böyle bir insana din konusunda aydın ve kültürlü bir insan diyebilir miyiz?
Telefondaki ses: Elbette.. Bunun böyle olduğunu mu söyleyeceksin Allah aşkına!
Akgündüz: Muhterem efendim, Siz Osmanlı devletinin son zamanlarında bugünkü İlâhiyat Fakültesini karşılayan Dâr-ül Hilâfet’il Âliye medresesinin bulunduğunu, câhil dediğiniz bu insanın adı geçen okulun Tefsir Ve Hadis bölümünden birincilikle mezun olduğunu ve hatta Medresetü’l Mütehassisîn yani Yüksek Lisans ve Doktora kısmını da başarıyla tamamlayarak öğretim üyeliği yapabilecek duruma geldiğini ve resmi makamlardan diploma aldığını biliyor musunuz?
Telefondaki ses: Hayır olamaz, nasıl olur?
Akgündüz: Ama elimdeki Osmanlı arşiv belgeleri böyle diyor.
Ayrıca Hukuk Fakültesini bitiren bir insan sizin yanınızda câhil midir? Yoksa aydın ve kültürlü biri midir?
Telefondaki ses: Elbette ki aydın ve kültürlü bir insandır.
Akgündüz: Bu câhil dediğiniz insanın aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Medreset’ül Kuzât adıyla faaliyet gösterirken yüksek derece ile mezun olmuş birisi olduğunu da biliyor musunuz?
Telefondaki ses: Hayır bilmiyorum..
Akgündüz: Arşiv belgeleri bunu da ispat ediyor. Biz hangisine inanacağız?
Bütün bunları dinleyen telefondaki etkili ve yetkili şahıs, son noktayı şöyle koyuyordu: “Ahmed Bey! Biz bunların hiçbirisini bilmiyor ve bu insanlara câhil diyoruz. Halbuki bizler zır câhilmişiz, fakat farkında değiliz. Ne olur, bu bilgileri sağlam kaynaklara inerek ortaya koyun ve bizi doğru bilgilendirin.” dedi ve telefonu kapattı.
YAŞADIĞI ZAMANDA KIYMETİ TAKDİR EDİLEMEYEN BÜYÜK İNSAN SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
Tarih bize gösteriyor ki, başta Peygamberler ve onların gerçek mirasçıları olan Din âlimleri olmak üzere, insanlık âlemi, büyük insanların kıymetlerini zamanlarında tam takdir edememişlerdir. Sonradan ise, bu takdir edememenin cezâsını, hem muâsırı olan insanlar ve hem de onların nesilleri çekmişlerdir.
Hemen hemen bütün Peygamberler, bu hükmümüze müşahhas birer misal olarak verilebileceği gibi, İmam-ı A’zam ve Ahmed bin Hanbel gibi İslam âlimleri de, bu acı hükmü te’yid eden canlı misallerdendir.
Tesbitlerimize göre, asrında tam anlaşılamayan şahsiyetlerin bu asrımızdaki misallerinden biri de Süleyman Efendi Hazretleridir. Maalesef, tıpkı Bediüzzamanda olduğu gibi, devletimizin istihbârât kaynakları, resmî kurumların hazırladıkları raporlar ve tabii ki, bunlardan etkilenen medya ve ansiklopediler, bu büyük İslâm âlimi hakkında yalan yanlış şeylerle doludur.
Süleyman Efendi ve talebeleri hakkında söylenen ve yazılanların çoğunun yalan yanlış şeyler olduğunu; Süleymancılık diye bir mezhep veya Din olmadığını ve bu zatın Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir âllâme ve ulûm-ı bâtınada zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olduğunu araştırmalarımız ve belgeler ortaya koymuş bulunmaktadır. Prof. Dr. Ahmed AKGÜNDÜZ Osmanlı Araştırmaları Vakfı Başkanı
Bu ibretli telefon görüşmesi, aydın geçinen bazı kişilerin Din, Dinî meseleler ve Din büyükleri hakkında aslında ne kadar şartlanmış ve câhil olduklarına enfes bir misâldir.
“Aydınımızın bir utanç vesikası” da diyebileceğimiz bu görüşmeyi sizlerle paylaşırken, Ebul Faruk Süleyman Hilmi Tunahan’a bir kere daha, binler rahmet diliyoruz.. (KaddesAllahü sirrahül azîz)
Tarih bize gösteriyor ki, başta Peygamberler ve onların gerçek mirasçıları olan Din âlimleri olmak üzere, insanlık âlemi, büyük insanların kıymetlerini zamanlarında tam takdir edememişlerdir. Sonradan ise, bu takdir edememenin cezâsını, hem muâsırı olan insanlar ve hem de onların nesilleri çekmişlerdir.
Hemen hemen bütün Peygamberler, bu hükmümüze müşahhas birer misal olarak verilebileceği gibi, İmam-ı A’zam ve Ahmed bin Hanbel gibi İslam âlimleri de, bu acı hükmü te’yid eden canlı misallerdendir.
Tesbitlerimize göre, asrında tam anlaşılamayan şahsiyetlerin bu asrımızdaki misallerinden biri de Süleyman Efendi Hazretleridir. Maalesef, tıpkı Bediüzzamanda olduğu gibi, devletimizin istihbârât kaynakları, resmî kurumların hazırladıkları raporlar ve tabii ki, bunlardan etkilenen medya ve ansiklopediler, bu büyük İslâm âlimi hakkında yalan yanlış şeylerle doludur.
Süleyman Efendi ve talebeleri hakkında söylenen ve yazılanların çoğunun yalan yanlış şeyler olduğunu; Süleymancılık diye bir mezhep veya Din olmadığını ve bu zatın Osmanlı Medreselerinde yetişmiş büyük bir âllâme ve ulûm-ı bâtınada zirveye ulaşmış bir Mürşid-i Kâmil olduğunu araştırmalarımız ve belgeler ortaya koymuş bulunmaktadır. Prof. Dr. Ahmed AKGÜNDÜZ Osmanlı Araştırmaları Vakfı Başkanı
Bu ibretli telefon görüşmesi, aydın geçinen bazı kişilerin Din, Dinî meseleler ve Din büyükleri hakkında aslında ne kadar şartlanmış ve câhil olduklarına enfes bir misâldir.
“Aydınımızın bir utanç vesikası” da diyebileceğimiz bu görüşmeyi sizlerle paylaşırken, Ebul Faruk Süleyman Hilmi Tunahan’a bir kere daha, binler rahmet diliyoruz.. (KaddesAllahü sirrahül azîz)
SÜLEYMAN EFENDİ İSLÂM DİNİNİN ŞEREFİNİ CAMİNİN MİNARESİ GİBİ YÜKSELTTİ
Bizim bugün başlıca vazifemiz; îmânı muhâfazaya çalışmaktır. Bunu yapıyoruz. Biz tedris yapmıyoruz. ıslâm’ın esâsı, maddî ve mânevî kurtuluşun kaynağı olan Kur’ân-ı Kerim’in okutulup, öğretilmesi ve yalnız Türkiye’ye değil, bu yolla bütün dünyaya yayılması işini, birâderim Süleyman Efendi ve O’nun tesis eylediği Kur’an Kursları yapıyor… Hem de çok kısa zamanda yapıyorlar. Eskiden 10-15 senede öğrenilen ıslâmî ilimleri, şimdi Kur’Ân Kursları 1-2 senede öğretiyor. Âlim yetiştiriyorlar, fakîh yetiştiriyorlar. Bu hâl, mu’cize-i Kur’âniye’dir.” Ben Süleyman Efendi’yi görmemişem. Fakat mânen tanırım. Ulemâ-i sû, ıslâm dininin şerefini ayak altına düşürdüler. Fakat o bunu minarenin şerefesi gibi yükseltti. O’nu ve talebelerini okuduğum evrâdın sevâbına ortak kılıyorum.” Bedî-üzzaman Said Nursî. SÜLEYMAN EFENDİ MÜBÂREK VELÎ BİR ZATTI, MÜHİM HİZMETLER İFÂ ETTİ Bedî-üzzaman Said Nursî’nin talebelerinden Mustafa Sungur Bey şöyle bir hâtıra nakletmektedir: “16 Eylül 1959 tarihiydi. Bedî-üzzaman Hazretleri âniden şiddetle rahatsız oldu. Bu rahatsızlığı üç gün devâm etti. Gazete okumadığından ve radyo dinlemediğinden hâl-i âlemden (memleket ve dünya’da neler olup bittiğinden) haberi yoktu. Üç gün sonra İstanbul’dan Rüşdü Bey isimli bir talebesi geldi. Onu görünce hemen ahvâl-i âlemden ve İstanbul’da ne olup bittiğinden sordu. O da “Üstadım, Süleyman Efendi vefat etti” deyince, üstad birden kalkarak “Kardeşim, şeyh Süleyman mı? şeyh Süleyman mı?” diyerek dikkatle sordu. “Evet üstadım, şeyh Süleyman” deyince Bediüzzaman şöyle dedi: “Kardeşim ne zaman vefat etti?” Bu soruya verilen cevap bizi daha da hayrete düşürmüştü. Zira tam vefat ettiği saat Bediüzzaman hastalanmış ve bu mânevî elemi hissetmişti. Bediüzzaman, devamla: “Kardeşim, Allah rahmet eylesin, Allah rahmet eylesin, mübârek velî bir zâttı, mühim hizmetler ifâ etti. Allah rahmet eylesin.” Arşiv belgeleri ışığında Süleyman Hilmi Tunahan Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları EŞÜNE ENDER RASTLANIR, YORULMA BİLMEYEN BİR MÜCÂDELE İNSANI SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
Silistre’de soylu bir ailenin çocuğu.. Hoca oğlu hoca.. Rûhî zenginliğini İstanbul âfâkının irfânıyla kıvâmına getirince, ciddî bir vefâ hissiyle maskat-i re’si olan beldeyi müderrislikle kucaklar. O’nunla alâkalı derin bir beklenti içinde bulunan aile fertleri, etrafını saran talebe, dost ve kardeşlerinin sadâkat ve vefâsında o’nun misyonunu ve yarınlarını görür, talihlerine tebessümler yağdırırlar. Süleyman Efendi, aksiyonu önde, eşine ender rastlanır, yorulma bilmeyen bir mücâhede insanıdır. Hayatı boyunca, ehl-i sünnet ve’l-cemaat düşüncesinin sâdık ve kararlı bir müdâfii olarak yaşamış.. Dinî duygu ve Dinî düşüncenin üst üste sarsıntılar yasadığı bir dönemde “saş-ı mücâdele” demiş; Dinî düşünce ve tarih şuûrunu bir kanaviçe gibi kullanarak, rûhumuzun dantelini örmüş.. Bir baştan bir başa ülkenin her yanında açtığı kurslar, yurtlar ve pansiyonlarla gönüllerimize varlığımızın esaslarını duyurmaya çalışmış.. Ruhların ve ruhânilerin tayerân ettiği âleme yürüyeceği âna kadar da, bu misyonunu edâdan geri durmamıştır.. Ben, şu birkaç satırla bu büyük hareket adamını anlatma iddiasında değilim; olamam da. Bu kadar az bir zaman içinde, Edirne’den Ardahan’a kadar, ülkenin her yanını, hem de engellemelere rağmen, ilim ve irfanla bezeyen bir rûh ve mânâ insanını anlatmak, değil birkaç paragrafla, mücellitleri bile aşan bir mevzudur. M. Fetullah Gülen (Ruhumuzun Heykelini Dikerken adlı eserinden) Aleyhissalâtü vesselâm’dan sonra, aksiyoner olarak gördüğüm bir-iki şahıs var, bir tanesi de Tuna boylu SÜLEYMAN HİLMİ EFENDİDİR Fetullah Gülen Hocaefendi ızmir’de 1970’li yıllarda yaptığı bir sohbetinde bir soru münasebetiyle Süleyman Efendi’den şöyle bahseder. Benim bildiğim bir şey var, Türkiye’nin en ücrâ yerlerine, en ücrâ köylerine, dere dibindeki nahiyelerine, beldelerine, karyelerine kadar bu memleketin karanlık gecesinde bir tek şafağın çakmadığı günlerde, Süleyman Efendi merhumun talebeleri gitti, Kur’ân Kursu açtı, vatan evladına Kur’ân öğrettiler. ımam hatip yoktu, enstitü de yoktu, başka Dinî müessese de yoktu, ılahiyât da bir tane adam çıkarmıyordu. Müftü oldu, vâiz oldu, imam oldu, Kur’ân Kursu muallimi oldu bu işin bir yönüydü, böyle bir sâ’yi hafife almak bir mü’min için câiz değildir.. Ama sen daha makul, daha sistemli, devrin dönen çarklarına daha muvâfık bir hizmet şekli biliyorsan, çık Allah rızâsı için hizmet et, seni de ileride gelecek nesiller hizmetinle alkışlasın, duâlarıyla yâd etsinler. Fakat hizmet etmiş, görünüşü itibarıyla büyük işler yapmış kimselerin tâ’n ve teşnîini açık-kapalı ifade ve işmam eder şeylerden içtinap etmek lazım. Husûsiyle büyük hayırlara medâr olmuş kimseleri yapacağımız şey, sadece hayırla yâd etmektir, içimizi aşamıyorsak en azından hayırla yâd etmektir. Sâniyen, benim hayrânı olduğum bir husus var, bunu da belki elli defa nakletmişim. ınsanlık tarihinde diyorum, Aleyhissalatü vesselamdan sonra, aksiyoner olarak gördüğüm bir-iki şahıs var, bir tanesi de Tuna boylu Süleyman Hilmi Efendidir. M. Feşullah Gülen (ızmir’de 1970’li yıllarda yaptığı bir sohbetinden) SÜLEYMAN EFENDİ DAHA NE YAPSIN Kİ? Bu zat daha ne yapsın ki? Almanya’da ve yurtta her vilâyette bu kadar Kur’ân kursları var. Her çocuğu Kur’ân’a bağladı. Arapça’yı sevdirdi. Tedrisâtı sevdirdi. Bu kadar insanın kalbini Kur’ân’a bağlamak Hilmi Tunahan’a nasip oldu. Allah ondan râzı olsun. (Mehmed Kırkıncı Aksiyon Dergisi, Sayı 37) SÜLEYMAN EFENDİ ALLAH’IN HUSÛSÎ İNÂYET VE İHSANINA MAZHAR BİR DERSİÂMDIR
Mehmed Kırkıncı Hoca, dersiamlardan Dursun efendi’nin Süleyman Efendi hakkındaki bir sözünü de şöyle anlatmaktadır: 1970’li yıllarda dersiâmlardan ve Mahmud Efendi’nin hocası olan Of’lu Hacı Dursun Efendi, Erzurum’daki Kümbet Medresemizi ziyaret etmişti. Her yönüyle büyük bir âlim olan Dursun Efendi’ye herkesi sordum ve o da anlattı. Mesele Silistre’li Süleyman Efendi’ye gelince aynen şu cümleleri söyledi: Süleyman Efendi de dersiâmdır; ancak o Allah’ın husûsî bir inâyet ve ihsânına mazhardır ve akranlarından farklı bir sîmadır. Başından beri onun böyle olduğunu hissediyorduk. Of’lu Hacı Dursun Efendi (Prof. Dr. Ahmed Akgündüz (Arş. Bel. Iş. Süleyman Hilmi Tunahan, Osav yay.)
Bizim bugün başlıca vazifemiz; îmânı muhâfazaya çalışmaktır. Bunu yapıyoruz. Biz tedris yapmıyoruz. ıslâm’ın esâsı, maddî ve mânevî kurtuluşun kaynağı olan Kur’ân-ı Kerim’in okutulup, öğretilmesi ve yalnız Türkiye’ye değil, bu yolla bütün dünyaya yayılması işini, birâderim Süleyman Efendi ve O’nun tesis eylediği Kur’an Kursları yapıyor… Hem de çok kısa zamanda yapıyorlar. Eskiden 10-15 senede öğrenilen ıslâmî ilimleri, şimdi Kur’Ân Kursları 1-2 senede öğretiyor. Âlim yetiştiriyorlar, fakîh yetiştiriyorlar. Bu hâl, mu’cize-i Kur’âniye’dir.” Ben Süleyman Efendi’yi görmemişem. Fakat mânen tanırım. Ulemâ-i sû, ıslâm dininin şerefini ayak altına düşürdüler. Fakat o bunu minarenin şerefesi gibi yükseltti. O’nu ve talebelerini okuduğum evrâdın sevâbına ortak kılıyorum.” Bedî-üzzaman Said Nursî. SÜLEYMAN EFENDİ MÜBÂREK VELÎ BİR ZATTI, MÜHİM HİZMETLER İFÂ ETTİ Bedî-üzzaman Said Nursî’nin talebelerinden Mustafa Sungur Bey şöyle bir hâtıra nakletmektedir: “16 Eylül 1959 tarihiydi. Bedî-üzzaman Hazretleri âniden şiddetle rahatsız oldu. Bu rahatsızlığı üç gün devâm etti. Gazete okumadığından ve radyo dinlemediğinden hâl-i âlemden (memleket ve dünya’da neler olup bittiğinden) haberi yoktu. Üç gün sonra İstanbul’dan Rüşdü Bey isimli bir talebesi geldi. Onu görünce hemen ahvâl-i âlemden ve İstanbul’da ne olup bittiğinden sordu. O da “Üstadım, Süleyman Efendi vefat etti” deyince, üstad birden kalkarak “Kardeşim, şeyh Süleyman mı? şeyh Süleyman mı?” diyerek dikkatle sordu. “Evet üstadım, şeyh Süleyman” deyince Bediüzzaman şöyle dedi: “Kardeşim ne zaman vefat etti?” Bu soruya verilen cevap bizi daha da hayrete düşürmüştü. Zira tam vefat ettiği saat Bediüzzaman hastalanmış ve bu mânevî elemi hissetmişti. Bediüzzaman, devamla: “Kardeşim, Allah rahmet eylesin, Allah rahmet eylesin, mübârek velî bir zâttı, mühim hizmetler ifâ etti. Allah rahmet eylesin.” Arşiv belgeleri ışığında Süleyman Hilmi Tunahan Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları EŞÜNE ENDER RASTLANIR, YORULMA BİLMEYEN BİR MÜCÂDELE İNSANI SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
Silistre’de soylu bir ailenin çocuğu.. Hoca oğlu hoca.. Rûhî zenginliğini İstanbul âfâkının irfânıyla kıvâmına getirince, ciddî bir vefâ hissiyle maskat-i re’si olan beldeyi müderrislikle kucaklar. O’nunla alâkalı derin bir beklenti içinde bulunan aile fertleri, etrafını saran talebe, dost ve kardeşlerinin sadâkat ve vefâsında o’nun misyonunu ve yarınlarını görür, talihlerine tebessümler yağdırırlar. Süleyman Efendi, aksiyonu önde, eşine ender rastlanır, yorulma bilmeyen bir mücâhede insanıdır. Hayatı boyunca, ehl-i sünnet ve’l-cemaat düşüncesinin sâdık ve kararlı bir müdâfii olarak yaşamış.. Dinî duygu ve Dinî düşüncenin üst üste sarsıntılar yasadığı bir dönemde “saş-ı mücâdele” demiş; Dinî düşünce ve tarih şuûrunu bir kanaviçe gibi kullanarak, rûhumuzun dantelini örmüş.. Bir baştan bir başa ülkenin her yanında açtığı kurslar, yurtlar ve pansiyonlarla gönüllerimize varlığımızın esaslarını duyurmaya çalışmış.. Ruhların ve ruhânilerin tayerân ettiği âleme yürüyeceği âna kadar da, bu misyonunu edâdan geri durmamıştır.. Ben, şu birkaç satırla bu büyük hareket adamını anlatma iddiasında değilim; olamam da. Bu kadar az bir zaman içinde, Edirne’den Ardahan’a kadar, ülkenin her yanını, hem de engellemelere rağmen, ilim ve irfanla bezeyen bir rûh ve mânâ insanını anlatmak, değil birkaç paragrafla, mücellitleri bile aşan bir mevzudur. M. Fetullah Gülen (Ruhumuzun Heykelini Dikerken adlı eserinden) Aleyhissalâtü vesselâm’dan sonra, aksiyoner olarak gördüğüm bir-iki şahıs var, bir tanesi de Tuna boylu SÜLEYMAN HİLMİ EFENDİDİR Fetullah Gülen Hocaefendi ızmir’de 1970’li yıllarda yaptığı bir sohbetinde bir soru münasebetiyle Süleyman Efendi’den şöyle bahseder. Benim bildiğim bir şey var, Türkiye’nin en ücrâ yerlerine, en ücrâ köylerine, dere dibindeki nahiyelerine, beldelerine, karyelerine kadar bu memleketin karanlık gecesinde bir tek şafağın çakmadığı günlerde, Süleyman Efendi merhumun talebeleri gitti, Kur’ân Kursu açtı, vatan evladına Kur’ân öğrettiler. ımam hatip yoktu, enstitü de yoktu, başka Dinî müessese de yoktu, ılahiyât da bir tane adam çıkarmıyordu. Müftü oldu, vâiz oldu, imam oldu, Kur’ân Kursu muallimi oldu bu işin bir yönüydü, böyle bir sâ’yi hafife almak bir mü’min için câiz değildir.. Ama sen daha makul, daha sistemli, devrin dönen çarklarına daha muvâfık bir hizmet şekli biliyorsan, çık Allah rızâsı için hizmet et, seni de ileride gelecek nesiller hizmetinle alkışlasın, duâlarıyla yâd etsinler. Fakat hizmet etmiş, görünüşü itibarıyla büyük işler yapmış kimselerin tâ’n ve teşnîini açık-kapalı ifade ve işmam eder şeylerden içtinap etmek lazım. Husûsiyle büyük hayırlara medâr olmuş kimseleri yapacağımız şey, sadece hayırla yâd etmektir, içimizi aşamıyorsak en azından hayırla yâd etmektir. Sâniyen, benim hayrânı olduğum bir husus var, bunu da belki elli defa nakletmişim. ınsanlık tarihinde diyorum, Aleyhissalatü vesselamdan sonra, aksiyoner olarak gördüğüm bir-iki şahıs var, bir tanesi de Tuna boylu Süleyman Hilmi Efendidir. M. Feşullah Gülen (ızmir’de 1970’li yıllarda yaptığı bir sohbetinden) SÜLEYMAN EFENDİ DAHA NE YAPSIN Kİ? Bu zat daha ne yapsın ki? Almanya’da ve yurtta her vilâyette bu kadar Kur’ân kursları var. Her çocuğu Kur’ân’a bağladı. Arapça’yı sevdirdi. Tedrisâtı sevdirdi. Bu kadar insanın kalbini Kur’ân’a bağlamak Hilmi Tunahan’a nasip oldu. Allah ondan râzı olsun. (Mehmed Kırkıncı Aksiyon Dergisi, Sayı 37) SÜLEYMAN EFENDİ ALLAH’IN HUSÛSÎ İNÂYET VE İHSANINA MAZHAR BİR DERSİÂMDIR
Mehmed Kırkıncı Hoca, dersiamlardan Dursun efendi’nin Süleyman Efendi hakkındaki bir sözünü de şöyle anlatmaktadır: 1970’li yıllarda dersiâmlardan ve Mahmud Efendi’nin hocası olan Of’lu Hacı Dursun Efendi, Erzurum’daki Kümbet Medresemizi ziyaret etmişti. Her yönüyle büyük bir âlim olan Dursun Efendi’ye herkesi sordum ve o da anlattı. Mesele Silistre’li Süleyman Efendi’ye gelince aynen şu cümleleri söyledi: Süleyman Efendi de dersiâmdır; ancak o Allah’ın husûsî bir inâyet ve ihsânına mazhardır ve akranlarından farklı bir sîmadır. Başından beri onun böyle olduğunu hissediyorduk. Of’lu Hacı Dursun Efendi (Prof. Dr. Ahmed Akgündüz (Arş. Bel. Iş. Süleyman Hilmi Tunahan, Osav yay.)
ZULÜM, BASKI VE İŞKENCE SENELERİNDE YALNIZCA ALLAH’IN RIZASI İÇİN ORTAYA ÇIKAN BİR İSLÂM KAHRAMANI SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
Cumhuriyet döneminin ilk döneminde, İslâm demenin, Kur’ân demenin, yasak olduğu bir dönemde. Allahü ekber diyenlerin tutuklandığı. Kur’ân okutanların canîlerin dahi uğramadığı saldırıya maruz kaldığı bir zulüm sürecinde. Herkesin gizliden gizliye insanlara gidişâtın nereye doğru gittiğini soramadığı bir zaman diliminde. Cenâze namazını kıldıracak imam bulunmadığından cenazelerin köyden köye götürüldüğü, İman ehlinin sayısının elle sayılabildiği istibdat zamanında. Herkesin çocuklarını Kur’ân yerine modern müzik öğretilmesi gereğine inanmaya başladığı karanlık sürecinde. İşte bu zulüm, baskı işkence senelerinde, yalnızca Allah’ın rızası için ortaya çıkan üç beş kişiden birisi Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri olmuştur. Fatih Emin Milli Gazete, 4 haziran 1993
Cumhuriyet döneminin ilk döneminde, İslâm demenin, Kur’ân demenin, yasak olduğu bir dönemde. Allahü ekber diyenlerin tutuklandığı. Kur’ân okutanların canîlerin dahi uğramadığı saldırıya maruz kaldığı bir zulüm sürecinde. Herkesin gizliden gizliye insanlara gidişâtın nereye doğru gittiğini soramadığı bir zaman diliminde. Cenâze namazını kıldıracak imam bulunmadığından cenazelerin köyden köye götürüldüğü, İman ehlinin sayısının elle sayılabildiği istibdat zamanında. Herkesin çocuklarını Kur’ân yerine modern müzik öğretilmesi gereğine inanmaya başladığı karanlık sürecinde. İşte bu zulüm, baskı işkence senelerinde, yalnızca Allah’ın rızası için ortaya çıkan üç beş kişiden birisi Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri olmuştur. Fatih Emin Milli Gazete, 4 haziran 1993
SÜLEYMAN EFENDİ BİZE MÜSLÜMAN OLDUĞUMUZU SÖYLEYEN İSLÂM BÜYÜKLERİNDENDİR.
Süleymaniye Camii’nde üç kişi ile namaz kıldığım devirlerde bir de baktık ki genç vâizler kürsüye çıktı. Âyet ve hadis okuduktan sonra doyurucu konuşuyorlardı. İlk defa bu tip konuşmalarla karşılaştık. Hemen kürsülerin dibinde yerimizi aldık. İslâmiyetin ictimâî hayat bakan yönlerini dile getiren bu şahıslar Süleyman Efendi’nin talebesi imiş. Ders gördüğü yerlere gittim. Sirkeci ile Unkapanı arasında bir demir mağazasında, demirlerin üzerinde çocuklar ders görüyordu. Meyhanelerin kapısı ardına kadar açıkken, bunların kapısı kapalı idi. İslâmiyet gizli gizli öğreniliyor, birşeyler öğrenen, hemen kürsüye fırlayıp halkı irşad ediyordu. Evet demokrasi vardı amma, İslâmiyeti öğrenenler gizli çalışıyordu. Beslenmeleri, giyinmeleri, her şeyleri fakirane idi. Bu imkansızlıklar içinde Müslüman halkın gönlünü feşetmek, imanını kurtarmak, onları ibâdete sevk etmek büyük başarı idi. Süleyman Efendi de herkes gibi insan dı amma, herkes evlerde Allah diyemezken, O, Camilerde talebeleri vasıtasıyla haykırıyordu. “Ey insanlar siz Müslüman’sınız, İslâm’a tâbî olun.” Süleyman Efendi, bize Müslüman olduğumuzu söyleyen İslam büyüklerindendir. Onlar vâsıtasıyla Müslüman olduğumuzu hatırladık veya Müslüman olduk.
Meyhânelerden, kumarhânelerden, barlardan adam çekti, camilere gönderdi. Batakhânelerin önüne geçti. Malıyla, canıyla, ilmiyle seferber oldu, çocuklarını kurtarıp kurslara sevk etti, Müslüman çocuklarına İslâmiyeti öğretti. Bugün Süleyman Efendi’ye ve talebelerine hücum etmek ” Neden camileri doldurdunuz? Neden Dindar veya Müslümanlar oldunuz? demektir. Ey Müslümanlar Dininize sâhip çıkın!” Hekimoğlu İsmail Zaman, 17 Mart 1988 SON
Süleymaniye Camii’nde üç kişi ile namaz kıldığım devirlerde bir de baktık ki genç vâizler kürsüye çıktı. Âyet ve hadis okuduktan sonra doyurucu konuşuyorlardı. İlk defa bu tip konuşmalarla karşılaştık. Hemen kürsülerin dibinde yerimizi aldık. İslâmiyetin ictimâî hayat bakan yönlerini dile getiren bu şahıslar Süleyman Efendi’nin talebesi imiş. Ders gördüğü yerlere gittim. Sirkeci ile Unkapanı arasında bir demir mağazasında, demirlerin üzerinde çocuklar ders görüyordu. Meyhanelerin kapısı ardına kadar açıkken, bunların kapısı kapalı idi. İslâmiyet gizli gizli öğreniliyor, birşeyler öğrenen, hemen kürsüye fırlayıp halkı irşad ediyordu. Evet demokrasi vardı amma, İslâmiyeti öğrenenler gizli çalışıyordu. Beslenmeleri, giyinmeleri, her şeyleri fakirane idi. Bu imkansızlıklar içinde Müslüman halkın gönlünü feşetmek, imanını kurtarmak, onları ibâdete sevk etmek büyük başarı idi. Süleyman Efendi de herkes gibi insan dı amma, herkes evlerde Allah diyemezken, O, Camilerde talebeleri vasıtasıyla haykırıyordu. “Ey insanlar siz Müslüman’sınız, İslâm’a tâbî olun.” Süleyman Efendi, bize Müslüman olduğumuzu söyleyen İslam büyüklerindendir. Onlar vâsıtasıyla Müslüman olduğumuzu hatırladık veya Müslüman olduk.
Meyhânelerden, kumarhânelerden, barlardan adam çekti, camilere gönderdi. Batakhânelerin önüne geçti. Malıyla, canıyla, ilmiyle seferber oldu, çocuklarını kurtarıp kurslara sevk etti, Müslüman çocuklarına İslâmiyeti öğretti. Bugün Süleyman Efendi’ye ve talebelerine hücum etmek ” Neden camileri doldurdunuz? Neden Dindar veya Müslümanlar oldunuz? demektir. Ey Müslümanlar Dininize sâhip çıkın!” Hekimoğlu İsmail Zaman, 17 Mart 1988 SON
DEVRİN BÜYÜK DİN ÂLİMLERİNDEN YÜZBİNLERCE İNSANIN HİDÂYETİNE VESİLE OLAN SİLİSTRELİ SÜLEYMAN EFENDİ
Yıl 1957, Bursa’nın Ulu Camii’nde bir komedya ter-tiplenir. Düzmece bir Mehdilik hadisesi çıkarılır. Aynen Menemen’de olduğu gibi bir dolap döndürülmekte, Müslümanlar ezilmek istenmektedir. Ertesi günü leş kargası küfür gazeteleri kapkara manşetlerle feryâdı basarlar: İRTİCÂ!… Şu mâhut 31 Mart vak’asından beri belli aralıklarla oynanan iğrenç bir oyundur bu. Müslümanları sindirmek, küfür saltanatının devamını sağlamak, Lozan ruhunu korumak için… Ulu Cami’deki düzmece komplonun ardından bir Müslüman avı başlar. Bu tam bir devlet törörüdür. Bu arada Süleyman Efendi’nin evine ve damadı Kemal Kacar Beyin yazıhanesine de baskın tertiplenir. Her ikisi de Emniyet Müdürlüğü’ne götürülür ve oradan muhafazalı olarak Kütahya’ya yollanırlar. Necip Fazıl’ın kaleminden. “Süleyman Efendi, Kütahya Emniyet Müdürlüğü’nde… Bütün bir gün ve gece orada bekletiliyor. Sabaha kadar, bu yetmişine merdiven dayamış ihtiyar zât’a, tokat, edilmedik cefâ bırakılmıyor…” Evet son devrin büyük Din âlimlerinden, İslâmî devamlılık şuurunun önderlerinden, yüzbinlerce insanın hidâyetine vesîle olan Nakşî şeyhlerinden Silistreli Süleyman Efendi, yakın tarihimizde işte böyle işkencelere ma’ruz bırakılmıştı. Suçu mu?.. Çok büyüktü. Çünkü O İslâm için, iman, Kur’ân, şer’i şerif, sünnet-i seniyye, ümmet-i necîbe için çalışan bir Hak eriydi. Tür milletini iğrenç ve menfur bir masonluk diktatörlüğü altında idare etmek isteyen ateizm mürtecileri bu yüzden O’na ve O’nun paralelinde olanlara düşmandılar. M.?Şevket EYGİ Zaman, 6 Mart 1988
Yıl 1957, Bursa’nın Ulu Camii’nde bir komedya ter-tiplenir. Düzmece bir Mehdilik hadisesi çıkarılır. Aynen Menemen’de olduğu gibi bir dolap döndürülmekte, Müslümanlar ezilmek istenmektedir. Ertesi günü leş kargası küfür gazeteleri kapkara manşetlerle feryâdı basarlar: İRTİCÂ!… Şu mâhut 31 Mart vak’asından beri belli aralıklarla oynanan iğrenç bir oyundur bu. Müslümanları sindirmek, küfür saltanatının devamını sağlamak, Lozan ruhunu korumak için… Ulu Cami’deki düzmece komplonun ardından bir Müslüman avı başlar. Bu tam bir devlet törörüdür. Bu arada Süleyman Efendi’nin evine ve damadı Kemal Kacar Beyin yazıhanesine de baskın tertiplenir. Her ikisi de Emniyet Müdürlüğü’ne götürülür ve oradan muhafazalı olarak Kütahya’ya yollanırlar. Necip Fazıl’ın kaleminden. “Süleyman Efendi, Kütahya Emniyet Müdürlüğü’nde… Bütün bir gün ve gece orada bekletiliyor. Sabaha kadar, bu yetmişine merdiven dayamış ihtiyar zât’a, tokat, edilmedik cefâ bırakılmıyor…” Evet son devrin büyük Din âlimlerinden, İslâmî devamlılık şuurunun önderlerinden, yüzbinlerce insanın hidâyetine vesîle olan Nakşî şeyhlerinden Silistreli Süleyman Efendi, yakın tarihimizde işte böyle işkencelere ma’ruz bırakılmıştı. Suçu mu?.. Çok büyüktü. Çünkü O İslâm için, iman, Kur’ân, şer’i şerif, sünnet-i seniyye, ümmet-i necîbe için çalışan bir Hak eriydi. Tür milletini iğrenç ve menfur bir masonluk diktatörlüğü altında idare etmek isteyen ateizm mürtecileri bu yüzden O’na ve O’nun paralelinde olanlara düşmandılar. M.?Şevket EYGİ Zaman, 6 Mart 1988
SÜLEYMAN EFENDİ, BAŞLATTIĞI KUR’ÂN EĞİTİMİYLE ÜLKEMİZİN MANEVÎ HAYATINDA CANLI BİR İZ BIRAKTI
Vefâtından sonra da, “SÜLEYMANCILIK” adı altında esrârengiz bir cereyan açmış olmakla suçlanan Süleyman Efendi hakkında, birçok yayın yapılmıştır.
Ancak, bunların büyük bir bölümü gerçeği yansıtmaktan uzak olmuştur.
En ciddî Türkçe Ansiklopedi sayılan Meydan Laroussa bile, bu konuda yanlışlıklarla dolu bilgiler vermiştir. Sağken mahkûm edilemeyen bir maneviyât büyüğü, adetâ öldükten sonra mahkûm edilmeye çalışılmıştır. Süleyman Efendi’nin yolunun ne olduğu? sorusuna hep muğlak ve hep esrârengiz senaryolar yakıştırılmıştır. Oysa ki, Süleyman Efendi’nin yolu hakkında en yakınlarının verdiği bilgiler şöyledir: 1) Süleyman Efendi, İslâm’ın nâçiz bir hizmetkârıdır. hayatını Kur’ân öğretimine vakfetmiş, Kur’ânı bilen ve yaşayan öğrenciler yetiştirmeye gayret etmiştir.
Öğrencileri de O’nun İslâmî çizgisini devam ettirme gayretindedirler. 2) Süleyman Efendi ve talebeleri itikatta ve amelde Sünnî’dirler. Amelde büyük ekseriyetle hanefî mezhebine, itikatta İmam Mansur Maturûdî Hazretlerine mensupturlar. Şu halde Süleyman Efendi ayrı bir mezheb teşkili için yola çıkmamıştır. Yolu da farklı bir mezheb olma iddiasında değildir. 3) Süleyman Efendi, kendisine bağlı olanların bütün hareketlerinden de anlaşılacağı üzere Nakşî idi. Nakşîliğin en büyük mümessili olan İmamı Rabbanî Hazretlerine bağlı ve O’nun yolunda irşâd’a izinliydi. Şu halde, “Süleymancılık” diye Süleyman Efendi’nin icâd ettiği, kendine göre esasların vazettiği bir tarikat da mevcut değildir. 4) Meydan Larousse’de şu ifadeler yer alıyor: “Nakşibendi tarıkatının bütün düşünce ve inançlarını olduğu gibi benimseyen Süleymancılık’ın esâsı ibadettir. Bu tarikata göre bütün gerçeklerin kaynağı Kur’ân’dır. İnsan her davranışında Kur’ân hükümlerine, Sünnî inançlarına bağlı kalmalıdır”. Süleyman Efendi’nin talebeleri, bu cümleleri hakikatin ifadesi olarak değerlendiriyorlar. Süleyman Efendi; başlattığı Kur’ân eğitimiyle şüphe-siz bir çığır açtı. O çığıra sahip çıkacak öğrenciler yetiştirdi. Ülkemizin manevî hayatında canlı bir iz bıraktı. Bunlar milletimizin gönül dünyasını zenginleştiren izlerdir. Vehbi Vakkasoğlu Tercüman, 11 Aralık 1986
Vefâtından sonra da, “SÜLEYMANCILIK” adı altında esrârengiz bir cereyan açmış olmakla suçlanan Süleyman Efendi hakkında, birçok yayın yapılmıştır.
Ancak, bunların büyük bir bölümü gerçeği yansıtmaktan uzak olmuştur.
En ciddî Türkçe Ansiklopedi sayılan Meydan Laroussa bile, bu konuda yanlışlıklarla dolu bilgiler vermiştir. Sağken mahkûm edilemeyen bir maneviyât büyüğü, adetâ öldükten sonra mahkûm edilmeye çalışılmıştır. Süleyman Efendi’nin yolunun ne olduğu? sorusuna hep muğlak ve hep esrârengiz senaryolar yakıştırılmıştır. Oysa ki, Süleyman Efendi’nin yolu hakkında en yakınlarının verdiği bilgiler şöyledir: 1) Süleyman Efendi, İslâm’ın nâçiz bir hizmetkârıdır. hayatını Kur’ân öğretimine vakfetmiş, Kur’ânı bilen ve yaşayan öğrenciler yetiştirmeye gayret etmiştir.
Öğrencileri de O’nun İslâmî çizgisini devam ettirme gayretindedirler. 2) Süleyman Efendi ve talebeleri itikatta ve amelde Sünnî’dirler. Amelde büyük ekseriyetle hanefî mezhebine, itikatta İmam Mansur Maturûdî Hazretlerine mensupturlar. Şu halde Süleyman Efendi ayrı bir mezheb teşkili için yola çıkmamıştır. Yolu da farklı bir mezheb olma iddiasında değildir. 3) Süleyman Efendi, kendisine bağlı olanların bütün hareketlerinden de anlaşılacağı üzere Nakşî idi. Nakşîliğin en büyük mümessili olan İmamı Rabbanî Hazretlerine bağlı ve O’nun yolunda irşâd’a izinliydi. Şu halde, “Süleymancılık” diye Süleyman Efendi’nin icâd ettiği, kendine göre esasların vazettiği bir tarikat da mevcut değildir. 4) Meydan Larousse’de şu ifadeler yer alıyor: “Nakşibendi tarıkatının bütün düşünce ve inançlarını olduğu gibi benimseyen Süleymancılık’ın esâsı ibadettir. Bu tarikata göre bütün gerçeklerin kaynağı Kur’ân’dır. İnsan her davranışında Kur’ân hükümlerine, Sünnî inançlarına bağlı kalmalıdır”. Süleyman Efendi’nin talebeleri, bu cümleleri hakikatin ifadesi olarak değerlendiriyorlar. Süleyman Efendi; başlattığı Kur’ân eğitimiyle şüphe-siz bir çığır açtı. O çığıra sahip çıkacak öğrenciler yetiştirdi. Ülkemizin manevî hayatında canlı bir iz bıraktı. Bunlar milletimizin gönül dünyasını zenginleştiren izlerdir. Vehbi Vakkasoğlu Tercüman, 11 Aralık 1986
RAHMETLİ SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN EVLÂD-I FÂTİHÂN YURDUNDAN ÇIKIP MUHTEŞEM GÖREVLE İSTANBUL’A GELMİŞTİR
Süleyman Hilmi Tunahan; O bir “Evlâd-ı Fâtihân” idi. Yani Fâtihler’in, Balkanlar’a İslâm’ın güneşini taşıyan mücâhidlerin torunuydu. Adı ile, Çanakkale Boğazı’nı bir sal üzerinde ilk defa geçerek bu topraklara adımını atan Süleyman Paşa arasındaki benzerlik, müstesnâ ve hayranlık uyandıran tevâfuktur.
Ve daha hayret veren tevâfuk karşısında ise insanın nutku tutuluyor. Süleyman Paşa ve beraberinde sala binip karşıya geçen 40 mücâhid, asırlar önce küffâra karşı, Allah’ın kitabını koyunlarına koymuş, tebliğ heyecânı ile yola çıkmışlardı. Bir gün, gittikleri yerde gürül gürül iman ırmakları oluşacağını bilmiyorlardı.
Ve hâlâ o iman ırmağının asırlar sonra tekrar Anadolu’ya dönüp, çoraklaştırılmak istenen gönüllere tekrar Kur’ânın şifâsını taşıyacağını hiç tahmin etmemişlerdi. Rahmetli Süleyman Hilmi Tunahan, takdiri İlâhî o ki, bu muhteşem görevle, Evlâd-ı Fâtihân yurdundan çıkıp İstanbul’a geldi. Lâik, hatta dinsiz zihniyetin pençesine düşmüş atayurduna Allah’ın Kitâbının sımsıcak güneşini taşıdı.
Değil Kur’ân, İslâm, Necip Fazıl merhûmun ifadesiyle, “ALLAH demenin bile yasaklandığı” devirde, sabırla genişleyen halkalar halinde, bütün yurdda Kur’ân’a dönüş hareketini başlattı. Tek tâlihsizliği, ya da Rabbımız’ın dikkat ve firâsetimizi sınadığı husus ise, yine bir Süleyman ile sokaktaki halkımızın zihninde oluşan kargaşa idi. Egemen lâik güçlerin desteğinde iktidarı ele geçiren bir ….. Süleyman’ın şöhreti ile, bu büyük âlimin bağlılarına ve-rilen ad zaman zaman karıştırıldı. “Süleymancılar” ibaresi kimileri tarafından ….. Süleyman’ın peşinden gidenler şeklinde analşıldı. Ama, ….. …….. geçip gitti; Allah’ın güneşi gönülleri her türlü gölgelemeye rağmen ısıtmaya devam etti ve edecek. “Süleymancılar” O büyük velî’den feyz alanlar, O’nu hiç görmemiş nesiller halinde Üstad’dan aldıkları tebliğ metodunu, Anadolu’nun her köşesinde nakış nakış devam ettiriyorlar. Artık, bu hareket tepeden inmeci, zorba, batıcı, köksüz ve taklitci eğitim sisteminin karşısında varılacak tek TERCİH haline geldi. Bu hareketi, İmam-Hatip liseleri ile çatıştırmak tegâhları da sonuç vermedi. Yep yeni bir nesil, büyük Velîlerimizin ruhlarını şâd ederek geliyor. Allah’tan O’na rahmet diliyorum. Fâtiha…. Yılmaz Yalçıner Cuma Dergisi, 24- 30 Eylül 1993
Süleyman Hilmi Tunahan; O bir “Evlâd-ı Fâtihân” idi. Yani Fâtihler’in, Balkanlar’a İslâm’ın güneşini taşıyan mücâhidlerin torunuydu. Adı ile, Çanakkale Boğazı’nı bir sal üzerinde ilk defa geçerek bu topraklara adımını atan Süleyman Paşa arasındaki benzerlik, müstesnâ ve hayranlık uyandıran tevâfuktur.
Ve daha hayret veren tevâfuk karşısında ise insanın nutku tutuluyor. Süleyman Paşa ve beraberinde sala binip karşıya geçen 40 mücâhid, asırlar önce küffâra karşı, Allah’ın kitabını koyunlarına koymuş, tebliğ heyecânı ile yola çıkmışlardı. Bir gün, gittikleri yerde gürül gürül iman ırmakları oluşacağını bilmiyorlardı.
Ve hâlâ o iman ırmağının asırlar sonra tekrar Anadolu’ya dönüp, çoraklaştırılmak istenen gönüllere tekrar Kur’ânın şifâsını taşıyacağını hiç tahmin etmemişlerdi. Rahmetli Süleyman Hilmi Tunahan, takdiri İlâhî o ki, bu muhteşem görevle, Evlâd-ı Fâtihân yurdundan çıkıp İstanbul’a geldi. Lâik, hatta dinsiz zihniyetin pençesine düşmüş atayurduna Allah’ın Kitâbının sımsıcak güneşini taşıdı.
Değil Kur’ân, İslâm, Necip Fazıl merhûmun ifadesiyle, “ALLAH demenin bile yasaklandığı” devirde, sabırla genişleyen halkalar halinde, bütün yurdda Kur’ân’a dönüş hareketini başlattı. Tek tâlihsizliği, ya da Rabbımız’ın dikkat ve firâsetimizi sınadığı husus ise, yine bir Süleyman ile sokaktaki halkımızın zihninde oluşan kargaşa idi. Egemen lâik güçlerin desteğinde iktidarı ele geçiren bir ….. Süleyman’ın şöhreti ile, bu büyük âlimin bağlılarına ve-rilen ad zaman zaman karıştırıldı. “Süleymancılar” ibaresi kimileri tarafından ….. Süleyman’ın peşinden gidenler şeklinde analşıldı. Ama, ….. …….. geçip gitti; Allah’ın güneşi gönülleri her türlü gölgelemeye rağmen ısıtmaya devam etti ve edecek. “Süleymancılar” O büyük velî’den feyz alanlar, O’nu hiç görmemiş nesiller halinde Üstad’dan aldıkları tebliğ metodunu, Anadolu’nun her köşesinde nakış nakış devam ettiriyorlar. Artık, bu hareket tepeden inmeci, zorba, batıcı, köksüz ve taklitci eğitim sisteminin karşısında varılacak tek TERCİH haline geldi. Bu hareketi, İmam-Hatip liseleri ile çatıştırmak tegâhları da sonuç vermedi. Yep yeni bir nesil, büyük Velîlerimizin ruhlarını şâd ederek geliyor. Allah’tan O’na rahmet diliyorum. Fâtiha…. Yılmaz Yalçıner Cuma Dergisi, 24- 30 Eylül 1993
SÜLEYMAN EFENDİ RAHMETLİ, KUR’ÂN-I KERİM’İN KESE KAĞIDI YAPILDIĞI BİR DEVİRDE ORTAYA ATILIP KUR’ÂN-I KERİM ÖĞRETİLMESİ ÇALIŞMALARINI BAŞLATMIŞTIR
Müslümanların akla hayâle gelmedik zulüm gördükleri, Kur’ân-ı Kerim’in kese kağıdı yapıldığı, Camilerin satıldığı, Hocaların Jandarma dipçiği ile süründürüldüğü bir devirde Süleyman Efendi rahmetli ortaya atılmış ve bilindiği gibi, hâlâ devam edegelen şekilde Kur’ân-ı Kerim öğretilmesi çalışmalarını başlatmıştır. Görevini çok ağır şartlar altında yapabilmiş bir BATİYAR’dır. Süleyman Efendi, mücâdeleyi yapmasaydı bugün Kur’ân-ı Kerim’i ve İslâmiyet’i öğrenmiş insan sayısı bu kadar olamazdı. Hizmeti ÇOK BÜYÜK’tür. Mustafa Müftüoğlu Cuma Dergisi, 24-30 Eylül 1993
Müslümanların akla hayâle gelmedik zulüm gördükleri, Kur’ân-ı Kerim’in kese kağıdı yapıldığı, Camilerin satıldığı, Hocaların Jandarma dipçiği ile süründürüldüğü bir devirde Süleyman Efendi rahmetli ortaya atılmış ve bilindiği gibi, hâlâ devam edegelen şekilde Kur’ân-ı Kerim öğretilmesi çalışmalarını başlatmıştır. Görevini çok ağır şartlar altında yapabilmiş bir BATİYAR’dır. Süleyman Efendi, mücâdeleyi yapmasaydı bugün Kur’ân-ı Kerim’i ve İslâmiyet’i öğrenmiş insan sayısı bu kadar olamazdı. Hizmeti ÇOK BÜYÜK’tür. Mustafa Müftüoğlu Cuma Dergisi, 24-30 Eylül 1993
SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN HAZRETLERİ GÜNÜMÜZDEKİ MÜSLÜMAN BİLİNÇLENMESİNE KAYNAKLIK ETMİŞTİR
Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca Müslüman olduğunu korkusuzca haykıran ve bu uğurda mücâdele eden bütün insanlar zulüm görmüşlerdir. Rejim bu insanların hayatlarının hemen bütün kesiminde ya işkenceye tabi tutmuş, ya takip ettirmiş, ya da çevrelerini toplumdan soyutlatmaya çalışmıştır. Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri de Kur’ân öğretmenin ve öğrenmenin yasak olduğu, Cami’lere hayvan bağlandığı ve Cami’lerin içine kilise şekli verilmeye çalışıldığı bir dönemde kimsenin cesâret edemediği bir kutlu dâvâ’ya el atmış, memleket evlatlarının Kur’ân-ı öğrenmeleri ve öğretmeleri ile kurduğu ilim yuvalarında Kur’ân’ın öğretilmesini sağlamış, günümüzdeki Müslüman bilinçlenmesine kaynaklık etmiştir. Süleyman Efendi de bu gayretleri sırasında işkence ile karşılaşmış, hapis yatmış ve çeşitli zorluklara düçâr olmuştur. Ancak O, hiç bir zaman geri adım atmamıştır. Süleyman Efendi’nin talebeleri O’nun bıraktığı yerden hizmetlerine devam etmişlerdir.
Günümüzde kısaca “Süleymancılar” diye bilinen cemaatta faaliyetlerini sürdürmektedirler. Netice olarak “Süleymancılar”, Süleyman Hilmi Tunahan Hazretlerinin hizmetlerini günümüzde sürdüren, Ehl-i Sünnet vel Cemaat’e mensup insanlardır. Rejimin saldırılarına uğraması olmak bir yana, bazı kendini bilmez Müslüman geçinen insanlar tarafından cemaata saldırıda bulunulması üzüntü verici.
Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca Müslüman olduğunu korkusuzca haykıran ve bu uğurda mücâdele eden bütün insanlar zulüm görmüşlerdir. Rejim bu insanların hayatlarının hemen bütün kesiminde ya işkenceye tabi tutmuş, ya takip ettirmiş, ya da çevrelerini toplumdan soyutlatmaya çalışmıştır. Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri de Kur’ân öğretmenin ve öğrenmenin yasak olduğu, Cami’lere hayvan bağlandığı ve Cami’lerin içine kilise şekli verilmeye çalışıldığı bir dönemde kimsenin cesâret edemediği bir kutlu dâvâ’ya el atmış, memleket evlatlarının Kur’ân-ı öğrenmeleri ve öğretmeleri ile kurduğu ilim yuvalarında Kur’ân’ın öğretilmesini sağlamış, günümüzdeki Müslüman bilinçlenmesine kaynaklık etmiştir. Süleyman Efendi de bu gayretleri sırasında işkence ile karşılaşmış, hapis yatmış ve çeşitli zorluklara düçâr olmuştur. Ancak O, hiç bir zaman geri adım atmamıştır. Süleyman Efendi’nin talebeleri O’nun bıraktığı yerden hizmetlerine devam etmişlerdir.
Günümüzde kısaca “Süleymancılar” diye bilinen cemaatta faaliyetlerini sürdürmektedirler. Netice olarak “Süleymancılar”, Süleyman Hilmi Tunahan Hazretlerinin hizmetlerini günümüzde sürdüren, Ehl-i Sünnet vel Cemaat’e mensup insanlardır. Rejimin saldırılarına uğraması olmak bir yana, bazı kendini bilmez Müslüman geçinen insanlar tarafından cemaata saldırıda bulunulması üzüntü verici.
Cemaatın topluma kazandırdığı genç Müslümanların sayısı ve fonksiyonları göz önüne alındığında “Süleymancılar’a” yapılan haksız iftiraların mesnetsizlikleri ortaya çıkıyor. Kudret Yaşar Cuma Dergisi; 24-30 Eylül 1993
TEK PARTİLİ VE ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE ZULÜMSÜZ BİR ÂNI OLMAYAN, OSMANLI MEDRESELERİNDE YETİŞMİŞ ENDER ÂLİMLERDEN BİRİ: SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
Süleyman Efendi (r.a.) son devirde Osmanlı Medreselerinde yetişmiş ender âlimlerden biridir. hayatını kaynağında inceleyenlerden biri, belki de ilkiyim. Çünkü, Osmanlı’nın en yüksel ilim dairelerinden olan Dâr’ul Hilâfeti Ali Medresesi ve Süleymaniye’deki notlarını bile araştırdım. Dînî ilimlerdeki notları hep yüksek ve birincilikle okulları bitirmiş. Ben bunları mahzenlerden çıkardım. Bu bakımdan hayattayken yetişmesem bile kendisini çok iyi tanıyorum. Eğer T.C.’nin inkilapları ile başlayan dinsizlik cereyânı karşısında Din için bir nebze çalışanlar varsa, bunların başında gelir.
Kur’ân okumayı bırakın, evde saklanmasının dahi yasak olduğu bir devirde Kur’ân ve Kur’ânî ilimleri yaşayan, yaşatan ve yaygınlaştıran bir kimsedir. Şayet Dînî eğitim ve öğretimde etkili olmasaydı elli senedir üzerinde bu kadar durulmazdı.
Bu O’nun gücünü ve etkinliğini gösterir. Tek parti ve çok partili dönemde zulümsüz bir ânı yoktur. Mahkemesiz günleri geçmedi.
Tek parti döneminde köşeye sıkıştırılmak istendi, am O her türlü çileye göğüs ge-rerek Kur’ân’a tâlip olmuştur.
Kendisinden sonra gelen talebeleri, mîrâsını yaygınlaştırdılar ve bugün güçlü bir potansiyele sâhiptirler. Bu da büyüklüğünün diğer göstergesi.
Bunun nedeni, şer’î ilimler ile tasavvufî ilimleri birlikte etkinliğe kavuşturma mücâdelesi vermesidir. Bundan dolayı, Süleyman Efendi Rahmet-i Rahmân’a kavuştu, ancak mîrâsına sâhip çıkan talebeleri de çok önemli vazifeler ifâ edeceklerdir.
Sadık Albayrak
Cuma Dergisi, 24-30 Eylül 1993
Süleyman Efendi (r.a.) son devirde Osmanlı Medreselerinde yetişmiş ender âlimlerden biridir. hayatını kaynağında inceleyenlerden biri, belki de ilkiyim. Çünkü, Osmanlı’nın en yüksel ilim dairelerinden olan Dâr’ul Hilâfeti Ali Medresesi ve Süleymaniye’deki notlarını bile araştırdım. Dînî ilimlerdeki notları hep yüksek ve birincilikle okulları bitirmiş. Ben bunları mahzenlerden çıkardım. Bu bakımdan hayattayken yetişmesem bile kendisini çok iyi tanıyorum. Eğer T.C.’nin inkilapları ile başlayan dinsizlik cereyânı karşısında Din için bir nebze çalışanlar varsa, bunların başında gelir.
Kur’ân okumayı bırakın, evde saklanmasının dahi yasak olduğu bir devirde Kur’ân ve Kur’ânî ilimleri yaşayan, yaşatan ve yaygınlaştıran bir kimsedir. Şayet Dînî eğitim ve öğretimde etkili olmasaydı elli senedir üzerinde bu kadar durulmazdı.
Bu O’nun gücünü ve etkinliğini gösterir. Tek parti ve çok partili dönemde zulümsüz bir ânı yoktur. Mahkemesiz günleri geçmedi.
Tek parti döneminde köşeye sıkıştırılmak istendi, am O her türlü çileye göğüs ge-rerek Kur’ân’a tâlip olmuştur.
Kendisinden sonra gelen talebeleri, mîrâsını yaygınlaştırdılar ve bugün güçlü bir potansiyele sâhiptirler. Bu da büyüklüğünün diğer göstergesi.
Bunun nedeni, şer’î ilimler ile tasavvufî ilimleri birlikte etkinliğe kavuşturma mücâdelesi vermesidir. Bundan dolayı, Süleyman Efendi Rahmet-i Rahmân’a kavuştu, ancak mîrâsına sâhip çıkan talebeleri de çok önemli vazifeler ifâ edeceklerdir.
Sadık Albayrak
Cuma Dergisi, 24-30 Eylül 1993
YASAKLANAN KUR’ÂN-I DİLDEN DİLE TAŞIDI… GÖNÜL DOSTU, KUR’ÂN HÂDİMİ, YİĞİT İNSAN SÜLEYMAN EFENDİ. Cuma Dergisi Sayı 164, 24-30 Eylül 1993 Kapak HAZRET-İ MÜRŞİD Öğrendi.. Öğretti İlm-i İlâhî Âlim, Mücâhid, Vallahi, Billahi Sünnet ehli gönüllere tâc Sultan, Nur Mürşid Süleyman Hilmi Tunahan. Ömrünce yalnız Allah, Resul, Kur’ân Aşkıyle ve ilmiyle kalbi vuran, Sünnet ehli gönüllere tâc Sultan, Nur Mürşid Süleyman Hilmi Tunahan. İzzet Melih Korkut (Necip Fazıl’ın arkadaşı) Lubeck, Almanya 1977
TÜRK İNSANININ MANEVÎ HAYATININ KARANLIK VE SANCILI DÖNEMLERİNİ AYDINLATAN KAHRAMAN İNSANLARDAN SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
1940′ ları takip eden yıllar Türkiye’nin sancılı yıllarıydı, zor yıllarıydı. Türkiye tek parti döneminden geliyordu. O tek parti o yıllarda, 40’ları takip eden yıllarda hâla devam ediyordu. Bu dönemler Türk insanının sancılı dönemleridir. Bu sancı sadece ekonomik ve sosyal alanlarda değil, her alanda Türk insanını âdetâ kuşatmıştı. Bunlardan biriside onun mânevî hayatı idi. Tek parti idaresi ve onun sorumluları insanlarımızın mânevî hayatı üzerinde büyük bir baskı yapıyorlardı. Bu sancı ve baskı zaman zaman büyük boyutlara ulaşıyor ve bir zulüm şeklinde tecelli ediyordu. Nitekim benim çocukluğum Ankara’da geçmiştir. Ankara’da belki merkezi hükümet olması, ülkenin baş şehri olması sebebi ile bu gayrî medenî davranışlar ve devletin insanlarımız üzerinde kabul edilemez baskısı çok fazla tezâhür ediyor denemez. Fakat hemence Ankara’nın dışından itibaren ülkemizde bu baskı her türlü çirkinliği ile ortaya çıkmıştır. Bunlardan bir tanesi de Dinî hayat üzerinde yapılan baskıydı Evet, camiler açıktı, fakat Dinî eğitim, Dini yayma, Kur’ân-ı Kerimi öğretme yasak derecesine getirilmiş bir tatbikatla karşı karşıyaydı. Kısacası insanlar, Türk vatandaşları kendi öz Dinlerini öğrenmede, bir takım kendisini idare eden, ekol durumuna geçmiş insanların baskısıyla karşı karşıyaydı.
1940′ ları takip eden yıllar Türkiye’nin sancılı yıllarıydı, zor yıllarıydı. Türkiye tek parti döneminden geliyordu. O tek parti o yıllarda, 40’ları takip eden yıllarda hâla devam ediyordu. Bu dönemler Türk insanının sancılı dönemleridir. Bu sancı sadece ekonomik ve sosyal alanlarda değil, her alanda Türk insanını âdetâ kuşatmıştı. Bunlardan biriside onun mânevî hayatı idi. Tek parti idaresi ve onun sorumluları insanlarımızın mânevî hayatı üzerinde büyük bir baskı yapıyorlardı. Bu sancı ve baskı zaman zaman büyük boyutlara ulaşıyor ve bir zulüm şeklinde tecelli ediyordu. Nitekim benim çocukluğum Ankara’da geçmiştir. Ankara’da belki merkezi hükümet olması, ülkenin baş şehri olması sebebi ile bu gayrî medenî davranışlar ve devletin insanlarımız üzerinde kabul edilemez baskısı çok fazla tezâhür ediyor denemez. Fakat hemence Ankara’nın dışından itibaren ülkemizde bu baskı her türlü çirkinliği ile ortaya çıkmıştır. Bunlardan bir tanesi de Dinî hayat üzerinde yapılan baskıydı Evet, camiler açıktı, fakat Dinî eğitim, Dini yayma, Kur’ân-ı Kerimi öğretme yasak derecesine getirilmiş bir tatbikatla karşı karşıyaydı. Kısacası insanlar, Türk vatandaşları kendi öz Dinlerini öğrenmede, bir takım kendisini idare eden, ekol durumuna geçmiş insanların baskısıyla karşı karşıyaydı.
Kur’ân-ı Kerim öğretmek için bir araya gelen insanları yetkililer, polisi, jandarması alıp götürüyor ve bunlar icabında mahkemelere sevk ediliyorlardı. İşte böyle bir karanlık dönemi, hafif alacakaranlık hale getiren insanlar çıktı. Bu insanlar klasik manada Osmanlı kültürü içersinde yetişmiş ve yine o kültürün yerinde bir tabiri ile ulemâdan yani okumuş, yazmış akı karadan, karayı aktan ayırt eden iman ve bilgi sahibi insanlardır. Bir cümle ile Din ulularıydı. Bu Din uluları aynı zamanda bugün de farklı olarak hatları karekterleri itibariyle kahraman insanlardır. Neden kahraman insanlardır? Çünkü karşılarında devlet gücünü buluyorlar ve o devlet gücü ile uğraşmak, devlet gücü ile mücadele etmek zorunda kalıyorlardı. Bu mücadele onları zaman zaman hapishanelere sevk ediyordu, evet! kelimeyi yanlış kullanmıyorum hapishanelere. Bu insanlar tutuluyor ve çoğuda yaşlı başlı insanlar ve tek suçları da İslâmı yaymak, gençlere yeni yetişenlere Kur’ân-ı Kerimi, evet! kendi Dinlerini, kitaplarını öğretmekden ibaret olan bu Din uluları yakalanıyor, mücrimler gibi mahkemelere sevk ediliyor, falanca filanca kanun maddesi uyarınca ki, bu maddelerde çoğu zaman yabancı ülkelerden yalan yalnış tercüme edilmiş maddelerdi. Bu maddelere göre muhâkeme ediliyor ve hapishanelere konuyordu. Ülke bunlar ile çalkalanıyor, gazeteler bunları yazıyor ve bir sosyal çalkalanma ortaya çıkıyor. Bir bölücülük bizatihi devlet bölücülük yapıyor, devletle milleti ayırd ediyorlar. İşte bu kahramanlardan biriside SüLEYMAN HİLMİ TUNAHAN EFENDİ HAZRETLERİDİR . Ki, kendisi talebelerine Kur’ân-ı Kerimi öğretiyor ve bu talebelerde öğrendikleri Kur’ân -ı Kerimi, Dinî bilgileri Türk halkına öğretmek için ülkenin dört bir yanına yayılıyorlardı. Şimdi sohbeti dinleyenlerin çoğu anlamakta ve idrak etmekte güçlük çekiyor. Bu bir suç olabilir mi? Benim çocukluğumda, gençliğimde, hatta çok yakın zamanlara göre bu bir SUÇ idi! İnanamıyorsunuz! bu bir suç idi! Bu insanlar, bu zulüm ve baskıya dayandılar, göğüslerini gerdiler ve İslâm ışığını söndürtmediler. Devletin yaptığı bu yıkıcılık, tahribât karşısında bu insanlar Türk milletinin, şu Anadolu ve Rumeli üzerinde yaşıyan milyonlarca kardeşimizi bir arada tutan manevî bağları kuvvetlendiriyorlardı. O geçiş döneminin bir faykırığı gibi ülkenin tamamen tahrip etmesini ve halkı devleti ile tamamen ayrılmasını önleyen bu Din uluları olmuştur ve Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleride bu Din ulularından şüphesiz birisidir ve elbette en önde gelen, hizmet yapan bir kişi olmuştur.
Allah rahmet eylesin ve diğerlerinin hepsinin ruhları cennette olsun Bugün O’nun yetiştirdiği talebelerinin ve O’nun yolunu devam ettirenlerin kurdukları yurtlar Avrupa ayarında. Hatta Avrupadaki talebe yurtlarından daha iyi şartlarda. Ben Avrupa talebe yurtlarında da kalmış, okumuş bir insan, orayı ve burayı bilen bir insanım. Bu talebe yurtlarındaki rahatlık, imkan, yemek, te-mizlik, disiplin v.s. O kadar ileri bir derecededir ki o günleri görmüş insanların Süleyman Efendi Hazrelerinin talebelerinin böyle yerler kuracağı ve yeni neslin böyle güzel imkanlar içerisinde yetiştirileceğini söyleselerdi inanmakta güçlük çekilirdi. Ama yeterki insan hulûsi kalple bir iman yolunun hizmetçisi olsun, hizmetkârı olsun ve buna sadâkatla bütün bir kalbî bağlılık ile, ferâğatla, tam bir selâbetle devam etsin. Allahü teâla verir,vermiştir. Bugünkü talebeler bütün bunları unutmamalıdırlar. İçinde yaşadığı şartların, imkanların genişliğinin mükemmelliğini idrak etmelidirler. Ve bu günki Türk toplumuna karşı borçluluklarını, hizmet verme gerekliliğini bütün ruhlarında hissetmeliler. Ülkemizin birliği, bütünlüğü, yükselmesi ve İslâmın nürunun pırıl pırıl aydınlığının ülkemiz ve ülkemiz dışında parlamasını kendilerininde bir vazifesi olduğunu, bu yolda hizmet etmelerinin gerektiğine inansın ve idrak etsinler. Borçlarını ancak böyle ödeyeceklerİne kânîyİm. Ve şartlar 40’ların hatta 50’lerin şartları değildir. Türkiye bugün hür bir hava içersindedir. Devlet millet ilişkileri fevkalâde medenî normal bir zemine gelmiştir. O dönemin çilesini çekenler, şimdik rahmete kavuşmuşlardır. Hepsinin rûhu şâd olsun ve mekânları cennet olsun. Prof. Dr. Nezat Yalçıntaş Fetih, Sayı: 37, Eylül 1994 NY USA TGRT, 16 Eylül 1994 İz Bırakanlar Programı
SÜLEYMAN EFENDİ HAZRETLERİNİN ŞAHSİYETİ
O’nun emeli Kur’ân ilimlerini öğretmek ve yaymanın yanında, Kur’ân ahkâmını da yaşatmaktı. “Benim evlatlarım, İslâm’ın şerefini yaşayarak gösterecekler” diyerek, onların İslâm’ı özümsemelerini ve yaşayış tarzlarına sindirmelerini arzu ederdi. Etrafını ışık saçıp kendisini tüketen mum gibi değil, hem etrafını aydınlatan, aynı zamanda da kendi aydınlığını muhafaza eden ışık misali idi. Hayatla ilgili hususları öğrenmekle kalmayıp, aynı zamanda harfiyyen tatbik edilmesini de isterdi.
O’nun emeli Kur’ân ilimlerini öğretmek ve yaymanın yanında, Kur’ân ahkâmını da yaşatmaktı. “Benim evlatlarım, İslâm’ın şerefini yaşayarak gösterecekler” diyerek, onların İslâm’ı özümsemelerini ve yaşayış tarzlarına sindirmelerini arzu ederdi. Etrafını ışık saçıp kendisini tüketen mum gibi değil, hem etrafını aydınlatan, aynı zamanda da kendi aydınlığını muhafaza eden ışık misali idi. Hayatla ilgili hususları öğrenmekle kalmayıp, aynı zamanda harfiyyen tatbik edilmesini de isterdi.
Kendisi bizzat yaşayarak MUHAMMEDÎ bir hayatın nasıl olması gerektiğini talebelerine gösterir, onların da gittikleri yerde, sadece “KÂL / söz” yoluyla değil, “HÂL” yoluyla da irşadda bulunmalarını ister ve tenbihlerdi. Ders için zaman ve mekân seçmezdi. Ders yeri ne kadar uzak olursa olsun, dersini aksatmazdı. Kısıklı’dan Topçular’a dört ayrı vasıtayla ulaşabilmesine rağmen hiç yüksünmeden gidip gelmişti. Uyku ve ihtiyaçları dışındaki bütün vakitlerini bu uğurda harcar, hatta az uyumalarına rağmen “Allah bizi az uyku ile kandırsa da keşke daha çok ders okusak” diyerek günün tamamını değerlendirmek isterdi. Günümüzde, kendilerinin vazifesi ve irşâd salâhiyeti, tamâmiyle ve kemâliyle devam etmektedir. Talebeleri de Üstazlarının himmet ve teveccühleri ile, hiç bir yanlışa sapmaya meydan vermeksizin, o’nun bizzat yaşarak gösterdiği “Ehl-i Sünnet” çizgisinde hizmetlerini sürdürmektedirler. Bugün, ülkenin her ilinde, ilçesinde, köyünde ve hatta sadece Türkiye’de değil, dünyanın dörtbir yanında, günbegün inkişâf etmektedir. O’nun evlatlarına emânet ettiği dâvâ’yı, kendilerinin bir sözü ile hatırlatalım. “Bu vazifeleri siz devâm ettireceksiniz. Buna mecbursunuz. Bunu yapmadığınız takdirde şu on parmağımı mahşerde yakanızda bulacaksınız. En nâmüsâit zamanlarda dahi talebe okutmaya devam edeceksiniz. Dağ başında olsanız elinize bir kişi geçse ona Kur’ân’ı ve Dîni öğreteceksiniz”. Uzun sözün kısası, “Kâmil” bir Mürşid ve eksiksiz bir âlim olmanın yanında, muhterem ve muhteşem bir “insan”dı… Sahabeden Günümüze Allah Dostları Bir heyet: Cild 9: S 78-81
TÜRKİYE’NİN İLK ÖZEL ÜNİVERSİTESİ VE SÜLEYMAN EFENDİ
Fâtih Sultan Mehmed’in Tuna Hanlığı ile ödüllendirdiği büyük bir aileden gelen Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan, 1888’de Silistre’de dünyaya gelmiştir. Silistre’de ve İstanbul’da, bir hizmet adamı için gerekli olan ilimleri tahsil ettikten yani o devrin üniversitesinden mezun olduktan sonra, medreselerde yıllarca müderrislik, bugünkü anlamda profesörlük etmiştir. Daha sonraları, kaderin kavranmaz-yorumsuz akışı içinde- İstanbul’u merkez alarak Türkiye’yi Kur’an Kursları ile donatmaya başlamıştır.
Fâtih Sultan Mehmed’in Tuna Hanlığı ile ödüllendirdiği büyük bir aileden gelen Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan, 1888’de Silistre’de dünyaya gelmiştir. Silistre’de ve İstanbul’da, bir hizmet adamı için gerekli olan ilimleri tahsil ettikten yani o devrin üniversitesinden mezun olduktan sonra, medreselerde yıllarca müderrislik, bugünkü anlamda profesörlük etmiştir. Daha sonraları, kaderin kavranmaz-yorumsuz akışı içinde- İstanbul’u merkez alarak Türkiye’yi Kur’an Kursları ile donatmaya başlamıştır.
Adları Kur’ân Kursu olan bu medreseler, Anadolu’da orta, İstanbul’da yüksek öğrenim veren, çok şubeli bir özel okul, hatta üniversiteydi bence. Şartları gere gere açılmış, yasağa rağmen eğitim-öğretim yapmış potansiyel üniversite! İstanbul’daki “Tekâmül Kursları” Üstaz Süleyman Efendi’nin bu faaliyetlerine bir çekirdek üniversite özelliği kazandırıyordu bence. Kendi kursları için Câmiul Efdal- Efdal Üniversitesi- tabirini de bizzat kendis kullanmıştı zâten Süleyman Efendi. İster katılın, ister katılmayın, ister muvâfık olun, ister muhâlif. Türkiye’de Dînin rafa kaldırıldığı, hatta zindanlara tıkıldığı dönemlerde, yasağa rağmen Din adamı yetiştiren ilk özel okullar topluluğu olması bakımından, Türk toplumunda önemli bir yeri vardı bu kursların. Adları ve statüleri – yapılanma biçimleri – ne olursa olsun, bir tür özel üniversite niteliği taşıyordu bu kurslar. Din ile devletin birbirinden koparıldığı noktada yer almaları ve yasağa rağmen hayâtiyet kazanmaları, bir tür fütûhattı. Türkiye’nin bu ilk özel üniversitesinin başında, Kurucusu ve Rektörü sıfatıyla Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan’ın bulunması ve O’nun İmâm-ı Rabbânî kanalından feyz alan bir Nakşibendi Şeyhi olması da ayrı bir anlam taşıyordu. Vaktiyle “Dârul Fiten”de olmanın kaçınılmazlıkları içinde, Süleyman Efendi’ye bağlı bu özel okullarla, devlete bağlı tüzel okullar ve diğer bazı cemaatler arasında, gerekli, gereksiz bir dünya sürtüşme oldu. Hâlâ da oluyor zaman zaman. Ebul Fiten olan mühletli şeytanı söndürmek kolay olmuyor. Ama çok şükür ki eski şiddetini kaybetti o tartışmalar. Hatta bitti bile denilebilir. Şeytan sönercesine zayıfladı yani bu bapta. Çok cılız da olsa bazı yerlerde devam eden ufak tefek sürtüşmeler, taşra dedikoduculuğundan öte geçmiyor hamd olsun… 16 Eylül 1959’da 71 yaşında irtihâl-i dâri bekâ eden Süleyman Efendi’nin Karacaahmet’deki rûhâniyet merkezi, daha bir şendir şimdilerde bence, bundan, bu yumuşamadan, bu “tavr-ı leyyin”den dolayı. İnsanlar ve hele hele Müslümanlar arasındaki fitneler, halki ıyâlullah kabul eden Allah dostlarını çooook derinden üzer. Vaktiyle ne olduysa olmuş, kimin hangi kesimin ictihâdı daha isâbetliyse onu Allah biliyor. Vaktiyle olup bitenleri ve şimdilerde olmaya devam edenleri, “İnnemel a’mâlü binniyât” çerçevesinde ele alırsak, insafımız artar. İnsafın artması basîretin açılmasına vesîle olur. “Her şey niyete bağlı”. Niyetlerin neticelere çok büyük tesirleri vardır. İyi niyet esastır dâimâ…Niyetlerin iyileşmesi insafın artması, insafın artması basîretin açılması, basîretin açılması da ufukların genişlemesi ile sonuçlanır. “Hayrul umûr evsatuhâ” – herşeyin hayırlısı, ortası – noktasına bu ufuklarda ulaşabiliriz ancak. Bu nükteyi anlayana, Anlayıp ta dinleyene, Allah deyip inleyene, Selâm olsun! selâm olsun!… Mustafa Özdamar Selimiye 1995 Hâdimül Kur’ân Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan
İSLÂM’I MODERNLEŞTİRMEKTEN ÇOK KORUMAYI ÖNEMSEYEN ULEMÂNIN MUHÂFAZAKAR BİR MENSÛBU SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN
İslâm’ı modernleştirmekten çok “korumayı” önemseyen ulemanın muhafazakar bir mensubu olan Nakşibendi şeyhi Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959), Türkiye’de, dört milyon izleyicisiyle en büyük ikinci ıslâmi hareketin manevî lideri ve kurucusuydu. Süleymancılar, Tunahan’ın izleyicileri, Tunahan kültü etrafında mezhep benzeri bir kimlik ve üyelerini sekula-rizm, siyasî ıslamcılık, ıslâmın şii ve Vehhabî yorumları ile tüketim kültürünün zehirleyici fikirlerinden koruyacak bir normlar dizisi geliştirdiler. Bu hareketin ana hedefi, Müslümanları ıslâm’ın “Sünni-Hanefi-Osmanlı” versiyonuna uygun olarak kontrol edip disiplin altına almak için vâizler “eğitmek”tir.
İslâm’ı modernleştirmekten çok “korumayı” önemseyen ulemanın muhafazakar bir mensubu olan Nakşibendi şeyhi Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959), Türkiye’de, dört milyon izleyicisiyle en büyük ikinci ıslâmi hareketin manevî lideri ve kurucusuydu. Süleymancılar, Tunahan’ın izleyicileri, Tunahan kültü etrafında mezhep benzeri bir kimlik ve üyelerini sekula-rizm, siyasî ıslamcılık, ıslâmın şii ve Vehhabî yorumları ile tüketim kültürünün zehirleyici fikirlerinden koruyacak bir normlar dizisi geliştirdiler. Bu hareketin ana hedefi, Müslümanları ıslâm’ın “Sünni-Hanefi-Osmanlı” versiyonuna uygun olarak kontrol edip disiplin altına almak için vâizler “eğitmek”tir.
Kemalist dönemde Din eğitimi için en büyük çabayı Tunahan ortaya koymuştur. ıslâm’ın metinsel kaynaklarına dönüşe çağıran halk katındaki bir harekete öncülük etmiştir. Resmî tacize rağmen, öğrencilerine Kur’ân okumayı öğretme şeklindeki Dinî misyonundan hiçbir zaman geri durmadı. Evini bir Kur’ân kursuna döndürdü ve izleyicilerinin de aynı şeyi yapmasını istedi. Türk devleti bu hareketlerin faaliyetlerini sürekli olarak gözetim altında tuttu ve “korku ve müsamaha” siyaseti izledi.
Mesela, Tunahan 1939, 1944 ve 1957’de üç defa tutuklandı. Birincisinde üç gün cezaevinde kalırken, ikinci tutuklanışında bu süre sekiz gün oldu. ıkisi de beraetle sonuçlandı. Üçüncü tutuklanma en kötü deneyim oldu. 1957’de Bursa’daki tarihi Ulu Camide meydana gelen bir olay sırasında tutuklandı. Bu olay, bir adamın kendisini Mehdi ilan edip hükümeti devirme çağrısında bulunmasıydı. Tunahan bu olayı tasarlamakla suçlandı ve birkaç ay cezaevinde kaldı. Bu sırada 69 yaşlarında olmasına rağmen, polis tarafından kendisine eziyet edildi. Cezaevinden çıkışından birkaç ay sonra, 16 Eylül 1959’da, vefat etti. Damadı Kemal Kacar (1917-2000) hareketin örgütsel (manevî değil) lideri olarak O’nun yerine geçti. Erbakan’ın siyasî ıslâm’ının sözünü sakınmayan bir muhâlifi olan Kacar, Kütahya’dan (1965-1973) ve İstanbul’dan (1977-1980) AP milletvekili olarak parlamentoya seçildi ve Kur’ân Kurslarının yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadı…
Kacar’ın vefâtından sonra, cemâatin yeni lideri Tunahan’ın torunu Arif Ahmet Denizolgun olmuştur. Islamic Political Identity in Turkey : Suleymancis OXFORD UNIVERSITY PRESS 2003 Dr. M. Hakan Yavuz, University of UTAH U.S.A. İSTİFADE EDİLEN ESER VE KAYNAKLAR AK Ali, Zarûrî Bir Açıklama: “Süleymancılıkla Yaftalanan Federasyon ve Dernekler” Kral Matbaası İstanbul 1987 AK Ali, “Süleymancılık Uydurması” Kral Matbaası. İstanbul 1987 AKGÜNDÜZ Ahmet, 1997, Tabular Yıkılıyor II, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul. AKGÜNDÜZ Ahmet, 1997, Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul. AKGÜNDÜZ Ahmet, Fetih Dergisi Sayı 57, 1997 NY USA ALBAYRAK Sadık, 2001, “Bir İnanç Abidesinin Çileli Öyküsü:Süleyman Efendi Gerçeği”, Yeni Şafak 1-8 Şubat 2001. ALGAR Hamid, şe Naqshbandi Order In Republican TURKEY, Islamic World Report Vol,4, 1996 ALBAYRAK Sadık, Cuma Dergisi 24-30 Eylül 1993 ANLAR Kemal Nail, Ufuk 20 Eylül 1978 ANA BRİTANNİCA, Süleymancılık Maddesi. ARIKAN?Mustafa, Büyük Müceddid İçin Ne Dediler? Ufuk Mecmuası, Kasım 1978 İstanbul AYDIN?Mustafa, Modern Turkiyede Siyasi Düşünce: İSLAMCILIK: Bir Cumhuriyet Dönemi Gerçeği Olarak SÜLEYMANCILIK. İletişim Yayıncılık İstanbul 2004 BAŞER Alev Erkilet, 1999, Ortodoğuda Modernleşme ve İslâmi Hareketler, Yöneliş Yayınları, İstanbul. BURSALI Mustafa Necati, Alemlere Rahmet Hazreti Muhammed Aleyhisselamın Hayatı DARVISH? Huda, Al Islamiyyun Ve Türkiye al Ilmâniyyah, Dâru-l Âfak Al Arabiyyah, Mısır 1998 EREN Ali, Vefâtının 40. yılında Süleyman Hilmi Tunahan (Kuddise Sirruh) Hazretleri, Akit Yayınları 1999 EVLİYÂLAR?Ansiklopedisi, Cild 10, İhlâs Gazetecilik Holding A.Ş İstanbul 1992 EYGİ Mehmet Şevket, Zaman Gazetesi 6 Mart 1988 EMİN?Fatih, Milli Gazete 4 Haziran 1993 HEKİMOĞLU?İsmail, Zaman Gazetesi 17 Mart 1988 FETİH, Dînî, İlmî ve Kültürel Aylık Dergi Fetih Hayra Hizmet Vakfı Yayınları New York USA Sayı, 37,47,57 GENÇ AKADEMİ- Aylık Haber Yorum Araştırma Dergisi, (Süleyman Efendi ve Talebelerinin Fikri Yapısı Özel Sayısı, Kasım- Aralık 1995, GÜÇLÜ Salih, Büyük Müceddid İçin Ne Dediler? Ufuk Mecmuası, İstanbul 1978 GÜLEN?M. Fetullah, Ruhumuzun Heykelini Dikerken GÜVENÇ Bozkurt, 1984, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi. ILICAK?Nazlı, Tercüman 9 Aralık 1989
İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, TD Vakfı, Cild 41 KISAKÜREK Necip Fazıl, 1990, Son Devrin Din Mazlumları, Büyük Doğu Yayınları (10.B), İstanbul. KISAKÜREK Necip Fazıl, : Mukaddes Hayattan Levhalar LAROUSSE ?MEYDAN: SÜLEYMANCILIK Maddesi MARDİN Şerif, 1995, Türkiye’de Din ve Siyaset, Makaleler 3 (4.B), İstanbul, İletişim Yayınları. KİRMAN M. Ali, 2000, Türkiye’de Bir Yeni Dini Cemaat Örneği Olarak Süleymancılık, Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, TD Vakfı, Cild 41 KISAKÜREK Necip Fazıl, 1990, Son Devrin Din Mazlumları, Büyük Doğu Yayınları (10.B), İstanbul. KISAKÜREK Necip Fazıl, : Mukaddes Hayattan Levhalar LAROUSSE ?MEYDAN: SÜLEYMANCILIK Maddesi MARDİN Şerif, 1995, Türkiye’de Din ve Siyaset, Makaleler 3 (4.B), İstanbul, İletişim Yayınları. KİRMAN M. Ali, 2000, Türkiye’de Bir Yeni Dini Cemaat Örneği Olarak Süleymancılık, Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
KIRKINCI Mehmed, Aksiyon Dergisi Sayı 37 MISIROÜLU Kadir, Tarihten Günümüze Tahrif Hareketleri III İstanbul, 2012
MÜFTÜOĞLU Mustafa, Cuma Dergisi Eylül 1993 NURSİ Said Bediuzzaman, Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1997. ÖZDAMAR Mustafa, Hâdimül Kur’ân Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan, Selimiye 1995 SATAR Burhan, Fetih Dergisi Sayı 57, 1997 NY,SAHÂBEDEN Günümüze Allah Dostları, Heyet.C.9 SİLSİLE-İ SÂDÂTIN 33. ve Son Halkası Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Fazilet Neşriyat SUNGUROĞLU?Ziya, Sohbet Notları UFUK? Haftalık Siyasi Gazete: Özel Sayı, 27 Eylül 1978 İstanbul VAKKASOĞLU Vehbi, “Maneviyât Dünyamızda İz Bırakanlar” İstanbul, Cihan Yayınları.1987 http://www.tunahan.org. ( Web Sitesi) Yılmaz Hızır, SÜLEYMANCILIK! Hakkında bir İnceleme Köln 1977 YALÇINER Yılmaz, Cuma Dergisi 24-30 Eylül 1993 YALÇINTAŞ Nevzat, Fetih Dergisi Sayı 34, 1994 YAŞAR Kudret, Cuma Dergisi 24-30 Eylül 1993 YAVUZ?Hakan, Islamic Political Identity in Turkey: SULEYMANCIS: OXFORD UNIVERSITY?Press 2003 University of UTAH, U.S.A.
33 – EBU’L FARUK SÜLEYMAN HİLMİ SİLİSTREVİ (K.S.)
MÜFTÜOĞLU Mustafa, Cuma Dergisi Eylül 1993 NURSİ Said Bediuzzaman, Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1997. ÖZDAMAR Mustafa, Hâdimül Kur’ân Üstaz Süleyman Hilmi Tunahan, Selimiye 1995 SATAR Burhan, Fetih Dergisi Sayı 57, 1997 NY,SAHÂBEDEN Günümüze Allah Dostları, Heyet.C.9 SİLSİLE-İ SÂDÂTIN 33. ve Son Halkası Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Fazilet Neşriyat SUNGUROĞLU?Ziya, Sohbet Notları UFUK? Haftalık Siyasi Gazete: Özel Sayı, 27 Eylül 1978 İstanbul VAKKASOĞLU Vehbi, “Maneviyât Dünyamızda İz Bırakanlar” İstanbul, Cihan Yayınları.1987 http://www.tunahan.org. ( Web Sitesi) Yılmaz Hızır, SÜLEYMANCILIK! Hakkında bir İnceleme Köln 1977 YALÇINER Yılmaz, Cuma Dergisi 24-30 Eylül 1993 YALÇINTAŞ Nevzat, Fetih Dergisi Sayı 34, 1994 YAŞAR Kudret, Cuma Dergisi 24-30 Eylül 1993 YAVUZ?Hakan, Islamic Political Identity in Turkey: SULEYMANCIS: OXFORD UNIVERSITY?Press 2003 University of UTAH, U.S.A.
33 – EBU’L FARUK SÜLEYMAN HİLMİ SİLİSTREVİ (K.S.)
Ezelî takdir olarak seyyidler zincirinin 33’üncü halkası kendilerinin nasibi olduğundan, bâtınları da ilâhî füyüzât ile alâkalanarak seyyitler zincirinin 32’inci halkası ve bu zincirin 9’uncu büyük rütbesi Selahüddin İbn-i Mevlânâ Sürâcüddin (k.s.) Hazretlerinden seyr-i sûlûklerini tamamladılar.
Kendilerine vâki tecelliyâtın büyüklüğünden dolayı, Salâhü’d-dîn İbn-i Mevlânâ Sürâcüddin Hazretleri tarafından Müceddid-i Elf-i Sânî İmam-ı Rabbanî Ahmed Fârukî-i Serhendî Hazretlerinin nisbet-i rûhaniyesine teslim edildiler.
Bu sûretle seyyidler zincirinin 33’üncü ve sonuncu halkasını teşkil ederek, dünyanın şu son zamanlarında ilâhî feyzden nasipleri bulunan insanları yüksek himmetleriyle dalâl çukurundan, iman ve ihlas sahasına çekip çıkardılar, halen de çıkarmaktadırlar.
Ebu’l-Fârûk Süleyman Hilmi Silistrevî (k.s.) Hazretleri, (H.1306) M. 1888 yılında Silistrenin Ferhatlar köyünde doğdu. 16 Eylül 1959’da (H.1379) İstanbul’da irtihal buyurdular. (Kaddesallahu Sirrahü’l-Eazz) Ancak, tasarruf ve irşâdları, yukarıda da zikri geçtiği gibi halen devam etmektedir.
Süleyman Efendi (Kuddise Sirruh) tahsili esnasında yüksek zekâ, çalışkanlık ve takvâsı ile talebeler arasında temayüz ederek hocalarının dikkat nazarlarını çektiler.
İlim tahsili hususunda irâdelerini o derece zorladılar ki, mübarek burunlarından, okuduğu kitapların sahifeleri üzerine, zaman zaman kan damladığı olurdu.
Yine bu hususta uyku ile akıllara durgunluk verecek şekilde mücadele ederek ilim tahsiline devam ederek derslerini tamamlamıştır. Kış günlerinde ise, pencerelerinden uzanarak aldıkları bir parça karı avuçları içinde sıkar ve enseleri ile gömleklerinin yakaları arasına koyarlardı. Enselerindeki kar topunun vücut hararetlerinde yavaş yavaş erimesi neticesi, sırtlarından aşağı inen ince su yolu, dâima uyanık bulunmalarını te’min ederdi. Bütün bunlarla Süleyman Efendi Hazretleri (k.s.) evlatlarına, ilim tahsilinin zor olduğunu, ancak her türlü müşkilâta göğüs gererek ilim tahsiline gayret etmenin lüzumunu, muhteşem bir misal halinde anlatmak isterlerdi.
Bilâhare o zamanın tabiri ile dersiâm olarak yetişmek, yani ihtisasını (doktorasını yapmak üzere Süleymâniye Camii Medreseleri’nde “Medresetü’l-Mütehassisîn” ‘in tefsîr ve hadîs kısmına gidip oradan da birincilikle mezun oldular.
Medrese-i Süleymâniye’ye girmeden önce Medresetü’l-Kuzat (kaadî yetiştiren mektep) ‘in de giriş imtihanlarını birincilikle kazandılar, fakat bunu büyük bir sevinçle pederine bildirdiği zaman O’ndan aldığı telgraf şu oldu:
— Süleyman ben seni cehenneme göndermek için İstanbul’a göndermedim.
Pederleri bu telgraf ile kendisine, Peygamber Efendimizin; “Üç kadîden ikisi cehennemde birisi cennettedir.” meâlindeki hadîs-i şeriflerini hatırlatmış oluyordu. Süleyman Efendi (k.s.) pederine verdiği cevapla, kendisinin asla kaadîlik (hâkimlik) mesleğine sülûk etmeye niyetli olmadığını, maksadının devrinin bütün zâhirî din ilimleri sahasında kemâle ermek olduğunu bildirdi ve Medrese-i Süleymâniye’nin, tefsîr ve hadîs kısmından diplomasını alıp dersiâm olduğu gibi, Medresetü’l-Kuzât’tan da diplomasını iyi derece ile alıp kaadîlik rütbesine ulaştılar. Böylece devrinin aklî ve naklî ilimlerinden de en yüksek dereceyi ihraz etmiş bulundular.
Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri Ceddi, İdris Bey’e dayanan şerefli ve soylu bir âiledendir. İdris Bey, Fatih Sultan Mehmed Han tara-fından, Tuna Han’ı nasbedilmiş ve üstelik kendisine kız kardeşi tecviz edilmiş bir zât idi.
Süleyman Efendinin (k.s.) dedeleri (Kaymak Hâfız) namıyla mâruf bir zât olup 110 yaşına doğru vefat buyurmuşlardır. Muhterem Pederleri Osman Efendi ise, tahsilini İstanbul’da tamamlamış ve Silistre’nin Satırlı Medresesi’nde yıllarca müderrislik etmiş mâruf bir zattır.
Süleyman Efendi (k.s.) ilk tahsilini Satırlı Medresesi’nde ve Silistre Rüştiyesi’nde yaptı. Daha sonra tahsilini tamamlamak üzere pederleri tarafından İstanbul’a gönderildi. Pederleri kendisini İstanbul’a gönde-rirken:
— Oğlum! Usûl-ü Fıkıh ilmine iyi çalışırsan dininde kuvvetli olursun. Mantık ilmine iyi çalışırsan ilminde kuvvetli olursun, diye tavsiyede bu-lundu.
İstanbul’da Fâtih Dersiâmlarından ve devrin meşhur âlimlerinden Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’nin ders halkasına oturan Süleyman Efendi (k.s.) ondan da birincilikle icâzet aldılar.
Ebu’l-Fâruk Süleyman Hilmi Silistrevî Hazretleri’nin bâtın ilmi ile alâ-kalı olarak, damadı ve bağlısı muhterem Kemal Kacar tarafından (Son Devrin Din Mazlumları) isimli kitap için Necip Fâzıl Kısakürek’e verilen notlardan bir bölümü ehemmiyetine binâen okuyucularımızın ittilâına arzediyoruz.
“Süleyman Efendi’nin bâtın ilmine, yani tasavvuftaki mânevî cephe-sine gelince; Şüphesiz bu husus ehline mâlûmdur. Zâhirî akıl ve zekâ ile idrâki mümkün olamaz. Öyle ki, bir insan müslüman olabilir, tahsilli ve akıllı olabilir, hatta iç hayatı münkir olmaz da; yine tasavvuf ve irşada ehil bir zât ile karşılaştığı halde o zât, ilâhî irâde ile kendisini ona bildirmez ise, dünyalar bir araya gelse O’nun feyzlerinden haberdar olamazlar. Bizim ise kendisinin mânevî cephesi üzerinde zerrece tereddüdümüz yoktur. Biz bu noktayı ” İlm–el–yakîn” biliyoruz.
Kendisinin tasarrufunu ve ruh melekeleri üzerindeki te’sirini, öz ruhumuzda ve vücûdumuzda hissetmiş enfüsî ve kevnî kerâmetlerinin üstün irşad hârikalarını fiil halinde ve hakkıyle müşahede etmiş bulunuyoruz. Allah’ın bu husustaki inâyet ve lütfuna mazhar olduğumuza, kendilerinin kâmil ve mükemmel mürşid olduğuna, ” Silsile-i Sâdâd: Büyükler zinciri” kolunun 32’inci ferdi, Salâhüddîn İbni Mevlânâ Sürâcüddin Hazretleri’nin cismânî nisbet,İmam-ı Rabbânî Hazretleri’nin de rûhânî nisbetle varisleri bulunduğuna imanımız tamdır.”
Kendisinin bu cephesini anlamayanların, anlamakta acz gösterenlerin, hiç olmazsa aksini iddiâ etmemelerini ve kendisinde bir mürşid hali görmediklerini söylemekten çekinmelerini, dünya ve âhiret yıkımına uğramamaları bakımından tavsiye ederiz.”
Efendi Hazretleri’nin muhterem babası, Müderris Osman Efendi henüz evlenmeden önce bir gece mânâ aleminde şöyle bir şey gördü:
“Göğsünden bir ışık parçası koparak yükselmeye başladı. Bu ışık parçası, yükseldi, yükseldi, yükseldi… Tâ ki, bütün dünyayı ve belki de dünyaları aydınlatana kadar…”
“Göğsünden bir ışık parçası koparak yükselmeye başladı. Bu ışık parçası, yükseldi, yükseldi, yükseldi… Tâ ki, bütün dünyayı ve belki de dünyaları aydınlatana kadar…”
Bu gördüğü rüya Müderris Osman Efendi’ye çok tesir etti. Bunu kendi sulbünden hayırlı bir evlat olarak yorumladı.
Aradan bir müddet geçti; Osman Efendi, Hatice hanım’la dünya evine girdi. Allah, kendisine, dört erkek evlât bahşetti. O da bunlara, sırasıyla, Fehim, Süleyman Hilmi, İbrahim ve Halil isimlerini verdi. Çocuklar büyüyor, Osman Efendi de, rüyada kendisine işaret edilenin hangisi olduğunu anlayabilmek için onların hâl ve tavırlarını dikkatle takip ediyordu. Neticede bu dikkatini Süleyman Efendi üstünde yoğunlaştırdı. Artık onu yakından takip ediyor ve onun yetişmesi için daha fazla gayret gösteriyor ve yanından hiç ayırmıyordu. Nereye giderse yanında götürüyordu.
Bir gün birlikte giderlerken, bir manda yavrusunun, körpe bir fidana sürtünmekte ve onu hırpalamakta olduğunu gördüler. Osman Efendi bu kıymetli oğluna:
— “Süleyman, koş oğlum! O manda yavrusunu fidanın yanından kov” dedi. O da hemen gidip, manda yavrusunu fidandan uzaklaştırdı. Bunun üzerine Osman Efendi oğluna:
—”Oğlum, unutma! Ağzı dili olmayan canlılara yapılan iyilik de bir sadakadır” buyurdu.
Osman Efendi, bu kıymetli oğlunu Satırlı Medresesi’ndeki tahsilini tamamladıktan sonra Silistre Rüşdiyesi’ne verdi. Silistre Rüşdiyesinden mezun olduktan sonra da dini ilimlerin ve hilafetin merkezi İstanbul’a gönderdi. Giderken kendisine pek çok nasihat ve tenbihlerde bulundu.
Efendi Hazretleri İstanbul’da ilim tahsilinde iken birgün ağır şekilde hastalandı ve yatağa düştü. Hastalığı öyle ağırdı ki, hayatından ümidini kesti…O bu halde iken, üstazı Buhâra meşayıhından Nakşıbendî Şeyhi Salahuddin İbn-i Mevlana Süracüddin Hazretleri (k.s.) kendisini ziyarete geldi. Hayattan ümidini kesen Süleyman Efendi’nin gözlerinden inci gibi yaşlar süzülüyordu. Bunun üzerine üstazı:
—”Evladım, hiç üzülme! Bu hastalıktan iyileşeceksin, okuyup büyük adam olacaksın ve çok itibar göreceksin. Hatta sen, kaptanı gayri müslim olan bir gemiye binecek olsan, o dahi sana saygı gösterecek…” diye iltifatlarda bulundu.
Efendi Hazretleri, İstanbulda o zamanın en büyük dersiamlarından Büyük lakabı ile bilinen Bafralı Hamdi Efendinin ders halkasına girdi. Buradaki tahsil hayatı da çok başarılı geçti. Medrese muhitlerinde kendisi hakkında:
—” Yetişirse iyi bir âlim olacak” diye konuşuluyordu.
Efendi Hazretleri İstanbul’daki tahsili sırasında, bir yılda veya iki yılda bir ancak izine gidebiliyordu.
1916 senesinde Bafralı Hamdi Efendi’den birincilikle icazetnâmesini aldı. Bu sırada 28 yaşında idi.
İlmî kariyerine son noktayı koyabilmek ve dersiâm olabilmek için, Süleymaniye Medreselerinden Medresetü’l-Mütehassisîn’in “Tefsir ve Hadis” kısmına kaydoldu. Aynı yıllarda Medresetü’l-Kuzat’ın, yani Kadılık Mektebi’nin imtihanına girdi ve burayı da birincilikle kazandı.
Medrestü’l-Kuzat’tan iyi derece ile, Medresetü’l-Mütehassisin’in Tefsir ve Hadis bölümünden ise, 1919 yılında birincilikle mezun oldu.
Böylece, bir taraftan “İslam Hukukçusu” diğer taraftan “Dersiâm” olmuş oluyordu. O zamanın ilim muhitinde dersiâm, umumi müderris, yani icâzetnâme verebilen alim demekti ve bu ilmî en yüksek rütbe idi.
Bu senelerde ise Osmanlı Devleti son anlarını yaşıyordu. Birinci dünya harbinden mağlub olarak çıkmış, memleketin her tarafı Avrupalı istilacılar tarafında istila edilmişti. Ardından İstiklal harbi başlamış, neti-cede İslam halifeliğinin merkezi olan Osmanlı devleti yıkılmış halifelik kaldırılmış, yerine Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştu. Yeni devletin yeni yeni kanunları da oldu. Bunlardan biri de Tevhid-i Tedrisat Kanunu idi.
Bu kanuna göre Medreseler ve diğer dini eğitim müesseselerinin tamamı kapatıldı. Eğer gerekirse din eğitimi de lâik Türkiye Cumhuriyeti okullarında verilecekti…
Bu haber, İstanbul müderrisleri cemiyetinde hararetli tartışmalara sebeb oldu. O vakit, bu müderrislerin sayıları 500-520 civarındaydı. Bu kanunla, hepsinin asıl vazifesi olan “müderrislik”lerine son verilecek, kendileri de, yeni hükümet’in uygun göreceği müftülük, imamlık, vaizlik gibi yeni vazifelere tayin edilecekler veya emekli olacaklardı.
Müderrislerin hemen hepsi, bu durumu kabullenmiş gibi görünüyor-lardı.
Efendi Hazretleri ise, bu hadisenin, din ilimlerinin ve Kur-an ilimlerinin kaybolmasına sebeb olacağını düşünüyor ve durmadan diğer arkadaşlarını ikâz etmeye çalışıyor ve onlara şöyle diyordu:
—”Ey dersiâmlar! Sizler bu memlekette, bu gün için dinin teminatlarısınız. İkişer, üçer kişi okutup, bir iki nesil boyu, İslam’ın ömrünü uzatmış olacaksınız. Bunu yapmazsanız, huzur-u ilâhîde mesuliyetten yakanızı kurtaramazsınız.”
Fakat zamanın idaresinin dine bakış açısını bilen müderisler, hiç de istekli görünmediler.
Efendi Hazretleri sonunda, arkadaşlarından bazılarını güçlükle ikna ederek Ankaraya imzalı bir dilekçe gönderdiler. Bu tarihi dilekçede dersiamlar şöyle diyorlardı:
—”Biz, aşağıda isim ve imzaları bulunan dersiâmlar, Hükümetimizin Harb-i Umumi gibi büyük bir felaketten çıkması dolayısıyla, mâli muza-yaka (sıkıntı) içinde bulunduğunu dikkate alarak, dinî ve İslâmî ilimleri fahriyyen (maaşsız) okutmaya hazır olduğumuzu bildirir…” Bu dilekçeye Ankara’dan şöyle bir cevap geldi:
“Memlekette Tevhid-i Tedrisat Kanunu yürürlüktedir, hilafına hareket şiddetle cezayı müstelzimdir.”
Bunun üzerine dersiamlar çeşitli memuriyetlere tayin edildiler. Efendi Hazretleri de İstanbul’a Vaiz olarak tayin olundu.
Dersiamların “Artık hocalıkta bize ekmek kalmadı. Bize tevdî edilecek yeni mesleklere gidelim.” diye pek çokları da hakimlik ve savcılık gibi vazifeleri tercih ettiler.
Efendi Hazretleri bu arkadaşlarını şu tarihi sözleriyle ikaz etmeye çalıştı:
— “Efendiler, hocalık bir meslek, bir ekmek teknesi değildir. Hocalık Allah’ın, resûlullah’ın, kitâbullah’ın ve din-i mübin’i İslam’ın tebliğ me-murluğudur” .
Bu ikazlar hiç bir netice vermedi ve Efendi Hazretleri bu sahada yalnız kaldı.
Takatinin yettiği kadar İslamî ilimleri okutmaya karar verdi.
SILAİ RAHİM
1926 senesinde, şimdi Bulgaristan hudutları içinde kalan doğup büyüdüğü 200 hanelik Ferhatlar Köyü’ne bir ziyaret yaptı. Bu ziyareti 40 gün sürdü. Seneler önce ilim tahsili için ayrıldığında bir Osmanlı beldesi olan Ferhatlar ve tarihî Silistre şehrini son defa ziyaret ediyordu.
1926 senesinde, şimdi Bulgaristan hudutları içinde kalan doğup büyüdüğü 200 hanelik Ferhatlar Köyü’ne bir ziyaret yaptı. Bu ziyareti 40 gün sürdü. Seneler önce ilim tahsili için ayrıldığında bir Osmanlı beldesi olan Ferhatlar ve tarihî Silistre şehrini son defa ziyaret ediyordu.
Efendi Hazretleri anne ve babası ile hasret giderdi. Geşmişleri birlikte yâd ettiler.
Kimbilir belki de, Müderris Osman Efendi, talebeyken gördüğü rüyayı, muhterem oğluna anlattı ve bu rüyada gördüğü nurun kendisi olduğunu ve buna layık olması için çalışması gerektiğini söyledi.
40 gün sonra, dünya gözü ile anne ve babasına son defa bakıp vedâ ederek İstanbul’a döndü.
DİNİ İÇİN VERDİĞİ MÜCÂDELE
Efendi Hazretleri İstanbul’a döndükten sonra yine bütün gayreti ile dinin yayılması hizmetlerine sarıldı.
Efendi Hazretleri İstanbul’a döndükten sonra yine bütün gayreti ile dinin yayılması hizmetlerine sarıldı.
Ancak talebe okutmak istiyor, fakat talebe bulamıyordu. O günkü idârenin İslam dini üzerine uyguladığı baskı ve zulümden korkan insanlar, bırakın okuyup yazmayı, seslice “Allah” demekten bile korkuyorlardı. İslam’ın 5 temel şartı yerine getirilmiyor, bir hatim duası veya bir yağmur duası merasimi bile tertiplenemiyor, babalar anneler kendi çocuklarına bile Kur’anı Kerimi ve dini bilgileri okutamıyorlardı. Özel mahkemeler kurulmuş şehir şehir dolaşmış, şehir ve kasabalarda hatırı sayılır ne kadar hoca buldularsa sudan bahanelerle idam etmişlerdi. Artık hoca da kalmamıştı. Ülkede yeni rejimi oturtmak uğruna tam bir hürriyetsizlik ve baskı hüküm sürüyordu. Hocalar hocalıklarını, müslümanlar müslüman-lıklarını gizlemek zorundaydı. “Herkes pireler gibi saklanıyor” ve kimse ortaya çıkmıyordu.
Efendi Hazretleri (k.s.), o günleri şöyle anlatıyor:
—” Okutma imkânı yoktu, fakat okuyan da bulamadım. Bir zaman geldi, mebus maaşı kadar para verip talebe okutmak istedim, bulamadım. Parayı alıp kaçıyorlardı; çünkü korkuyorlardı. O zaman, ümidim kırıldı. Bu ilimler yeryüzünden kaybolacak diye korkuyordum. Bunun üzerine kızlarımı okutmaya başladım. İleride torunlarım olursa onlara öğretirler ve böylece bu ilimler yeryüzünden kaybolmaz, dedim. Fakat sonradan Cenâb-ı Hakk sebepler halketti ve okutma imkânı buldum. Yaşlılardan başladık, gençler daha sonra geldi. Ve şimdi yürüyor… Bütün bunlar, Cenâb-ı Hakk’ın bize lûtfudur.”
Efendi Hazretleri, bir yandan İstanbul’un değişik camilerinde vaaz ediyor, bir yandan da camilerin müezzinliklerinde, apartman bodrumla-rında, bulabildiği her yerde talebe okutmaya çalışıyordu. 1936 senesinde gençlerden ilk talebesi Tüccar Halil Kacar Bey’in oğlu Mehmed Kemal Bey idi.
Neticede yavaş yavaş bir ilim halkası oluştu. İslâmî ilimleri tahsile Önce yaşlılar gelmişti. Gedikpaşa’daki Azakzâde apartmanının bodrumunda, Avukat Osman Bey, Tüccar Hacı Refik Bey, Biletçi Mehmed Efendi’yle oluşan halkaya sonra, biletçi Hüseyin efendi, Tüccar Çırpanlı Mustafa Efendi, Beypazarlı Terzi Ali Bey, Kalaycı Mustafa Efendi dahil oldu.
Çember zaman geçtikçe büyüyordu…Topçular’da, Kısıklı’da, Şehzâdebaşı’nda hayli talebe birikti.
Bu arada gizli polis teşkilatının amansız takipleri sürüyordu. Tutuklamalar, nezaretler, sorgular, işkenceler, zulümler, onun azimli ve şerefli direnişi karşısında eriyip gidiyordu. İstanbul’da bunalttılar, Kabakça’ya oradan Kuşkaya mağarasına gitti. Orada da yakaladılar, Toroslar’a gitti. Trende ve vapurda yolcu gibi oturup müteaddit gidiş gelişler yaparak bazı talebelerine dersler okuttu.
—”Bizim hiç duracak zamanımız yok. Ümmet-i Muhammed’in evlatları cehenneme bir sel gibi akıp giderken, biz onlara seyirci kalamayız. Bu selden ne kütük kurtarırsak kârdır” diyordu.
Bu defa vaizlik belgesini iptal ettiler. Hiç oralı olmadı. Gûya maddi imkânsızlıklarla yoracaklar, ona rahatsızlık vereceklerdi.
—”Biz, değil yorgunluk, rahatsızlık, mezara gidiyor dahi olsak, okumak, okutmak ve hizmet denince, koşarız” buyuruyordu.
Böylesine bir hal Silsile-i Sâdât-ı Nakşıbendiyye ricâlinden hiçbirinin devrinde vukubulmamıştı. Hatta dünya tarihinde bile yoktu. İşte Efendi Hazretlerinin irşad vazifesi ile vazifelendirildiği devir böyle bir devirdi.
Nihayet ne oldu ise ve nasıl oldu ise, 1949’da resmî Kur’an kurslarının açılmasına izin veren kanun çıktı. Nizamlı intizamlı, yerleşik olarak başlayan Kur’an kursları, 1950 Demokrat parti iktidarının getirdiği nisbeten rahat ortamda, hızla inkişaf etti…
1950 SONRASI
1950’lerde, dini faaliyetler kısmen rahatladı.
1950’lerde, dini faaliyetler kısmen rahatladı.
1951’de Konya Lezzet Lokantası sahibi Mustafa Beyin Çamlıca’daki evinin birinci katında ilk Kur’an kursu açıldı. ilk “resmî” Kur’an kursu ise 1952’de Aziz Mahmud Hüdaî hazretlerinin çilehânesinin yanında bulunan bir binada, Üsküdar müftülüğüne bağlı olarak faaliyete geçti.
Bir yandan yeni başlayanlara “ibtidaî” dersler okutulurken bir yandan da “Tekâmül” seviyesinde yüksek dînî dersler veriliyordu. Efendi Hazretlerinin iki aylık hızlı kurslara tabi tuttuğu talebeler, müftülük imti-hanına girip imtihanı kazanıyorlardı.
TALEBE İLE ÇOK YAKINDAN ALAKADAR OLUYORDU
Efendi Hazretleri (k.s.), talebenin her türlü ihtiyaç ve dertleriyle bizzat meşgul oluyordu.
Efendi Hazretleri (k.s.), talebenin her türlü ihtiyaç ve dertleriyle bizzat meşgul oluyordu.
Birgün talebe başkanını çağırmış, yemeklerinin durumunu sormuş-lardı. Talebe başkanı,
—” İyi efendim, aramızda biraz para da topladık. Onunla sirke aldım, yemeklerin yanında domates salatası yapıp yiyoruz” deyince, Efendi Hazretleri (k.s.), iç cebinden çıkardığı dörde katlanmış bir elli lirayı başkana uzatarak:
—” Bir daha aranızda para toplamayın, ihtiyacınız olunca bana haber verin” buyurmuştu.
—”Talebeden para alınmaz, talebeye para verilir” diyordu. Talebenin ihtiyacını bizzat kendisi temin ederdi. Vaizlik maaşı dahil, devletten aldığı ücrete hiç dokunmayıp, talebelerine sarfediyordu.
ANADOLUYA YAYILIYOR
Kurslar Anadolu’da açılmaya başladı. Antalya, Kütahya, Bolu, Düzce, Adapazarı, Çorum, Ankara, Konya ve İstanbul’da yetişen talebeler yeni açılan yerlere hizmete, talebe okutma ve halkı irşâd etmeye gönderiliyordu. 1952-1959 hizmetlerin patlama yılları oldu.
Kurslar Anadolu’da açılmaya başladı. Antalya, Kütahya, Bolu, Düzce, Adapazarı, Çorum, Ankara, Konya ve İstanbul’da yetişen talebeler yeni açılan yerlere hizmete, talebe okutma ve halkı irşâd etmeye gönderiliyordu. 1952-1959 hizmetlerin patlama yılları oldu.
Memleketin dört bir yanında hizmet veren talebelerinden aldığı hizmet haberleri, onu en sevindiren şeydi. Hepsini tek tek dinler, onları teşvik ederdi. Her Kur’an kursu açılış haberi gelince, ziyadesiyle memnun olur, ders veya sohbet esnasında bile olsa, ara verip hemen:
— “Hadi bu nimetler karşısında iki rekat şükür namazı kılalım, diyerek yanındakilerle birlikte şükür namazı kılarlardı.
Bir gün Prof. Dr. Asâf Ataseven, Efendi Hazretleri’ni (k.s.) ziyarete gittiğinde, Efendi Hazretleri’nin arkasında işaretlenmiş bir harita görerek bunun mahiyetini sormuş, o da, bunların, açılan Kur’an Kurs’larının yerleri olduğunu ifade etmişti.
Onu en çok sevindiren olaylardan birisi de talebelerinin hizmete şevkle gitmesi idi.
Bolu’da, bir gün sonra hizmete dağılacak talebelere, yaşlıca bir zât:
—” Nereye gönderilse gider misiniz?” diye sormuş, talebelerin hepsi aynı cevabı vermişti:
—” Nereye olsa gideriz, çünkü Hazret-i Üstâz bizi yalnız bırakmaz.” demişlerdi. Bunun üzerine o zat;
—”Siz Hazret-i Üstâd’ı annenizden babanızdan daha mı çok seviyorsunuz.” dedi. Onlar da;
—”Evet, biz Hazret-i Üstâz’ı annemizden, babamızdan daha çok seviyoruz.” cevabını verdiler.
Bunun üzerine o zât, hadiseyi Efendi Hazretlerine anlatınca Efendi Hazretleri :
—”Tabii… Anne babaları onların bu denî dünyaya gelmelerine vesîle olmuştur. Biz ise onları Alem-i Ervahtan alıyoruz, dünya, kabir, mahşer ve sualden geçirip, cennet ve cemâl-i İlâhi’ye kadar götürüyoruz” buyurduar.
ZEVCELERİNİN YARDIMI
Bütün bu zorlu yıllarda, muhtereme zevceleri Vâlide Sultan Hafize Hanımefendi de, Efendi Hazretleri’ne tam destek olmuş, sıkıntıları, zorlukları efendisiyle paylaşmıştır.
Bütün bu zorlu yıllarda, muhtereme zevceleri Vâlide Sultan Hafize Hanımefendi de, Efendi Hazretleri’ne tam destek olmuş, sıkıntıları, zorlukları efendisiyle paylaşmıştır.
Sıkıntıların çok olduğu senelerin birinde Vâlide Sultan:
—”60 talebenin bir arada, huzur içinde, sıkıntısız olarak ders okuduğunu görürsem 60 kurban keseceğim” diye nezr etmişti.
1955’lerde, sadece bir kursta 160 talebe bir arada huzur içinde ders okuyordu. Vâlide Sultan da her hafta bir kurban kestirip talebeye ikram ettirmek suretiyle nezrini yerine getirmişti.
CEZAYİR MÜSLÜMANLARI İÇİN YAPTIĞI DUA
Efendi Hazretleri, dünyadaki bütün müslümanların derdini kendine dert edinmişti. 1956’da Cezayir müslümanları Fransızlara karşı istiklâl mücadelesi verirken Türkiye hükümeti beynelmilel mahfillerde Fransızları desteklemiş ve Birleşmiş Milletler’deki oylamada Cezayirliler aleyhine oy kullanmıştı. Bu politika İslam dünyasında Türkiye’nin çok büyükitimat kaybına sebep olmuştu. Cezayirde, onbinlerce müslüman kanı Fransızlarca akıtılmıştı.
Efendi Hazretleri, dünyadaki bütün müslümanların derdini kendine dert edinmişti. 1956’da Cezayir müslümanları Fransızlara karşı istiklâl mücadelesi verirken Türkiye hükümeti beynelmilel mahfillerde Fransızları desteklemiş ve Birleşmiş Milletler’deki oylamada Cezayirliler aleyhine oy kullanmıştı. Bu politika İslam dünyasında Türkiye’nin çok büyükitimat kaybına sebep olmuştu. Cezayirde, onbinlerce müslüman kanı Fransızlarca akıtılmıştı.
İşte bu yıllarda Efendi Hazretleri (k.s.), vaazlarında “Cezayirli kar-deşlerimize hiç olmazsa dua ile yardım edelim!” demiş bu dua üzerine savcılıkta ifadesi alınmıştı.
KÜTAHYA -BURSA HADİSELERİ
Türkiye’de1950’de demokrasiye geçilmesine rağmen 1956’larda müslümanlara tekrar baskı oluşmaya başlamıştı. Her ne kadar, iktidar partisi değişmiş ise de, zihniyet değişmemişti. Hükümet çeşitli uygulamaları ile müslümanlara nefes aldırmamaya başlamıştı.
Türkiye’de1950’de demokrasiye geçilmesine rağmen 1956’larda müslümanlara tekrar baskı oluşmaya başlamıştı. Her ne kadar, iktidar partisi değişmiş ise de, zihniyet değişmemişti. Hükümet çeşitli uygulamaları ile müslümanlara nefes aldırmamaya başlamıştı.
Bursa’da o günün iktidarı tarafından düzmece Mehdî hadisesi tertip edildi.
Namaz kılmasını bile bilmeyen bir takım kişiler, akşam vakti Bursa Ulucami’ye geldiler. Ertesi gün cuma namazında, hutbe esnasında hadise çıkartıp, müdahele edenlere de saldırdılar. Yakalandıkları vakit, tertip icabı, kendilerini Süleyman Efendi Hazretleri’nin (k.s.) gönderdiğini iddia ettiler.
Bunun üzerine Efendi Hazretleri (k.s.) İstanbuldaki evinden alınarak 59 gün bazı talebeleri ile birlikte Kütahya Hapisanesinde tutuldu. Fakat o, hapishanede de Kur’ân-ı Kerîm’e hizmetten geri kalmayıp nice mahkumların hidayetlerine vesile oldu.
Mahkemede, Efendi Hazretleri (k.s.) tarafından gönderildiklerini iddia eden kimselere hakim :
— Siz Süleyman Efendi tarafından gönderildiğinizi iddia ediyorsunuz. Bakın bakalım; Şu insanlar içinde Süleyman Efendi hangisi diye sordu. Efendi Hazretleri’nin “hazırûndan hangisi olduğu”nu bilemediler ve hâkim tarafından kovuldular. Efendi Hazretleri (k.s.) de beraat etti.
TEKERİ PATLAYAN ARABA
1957 senesindeki bu 59 günlük hapisten çıkınca yakınlarından bazıları kendisine:
1957 senesindeki bu 59 günlük hapisten çıkınca yakınlarından bazıları kendisine:
—”Efendim, rahatsızsınız, biraz dinlenseniz” diye söylediler. O ise onlara şu tarihi cevabı verdi:
—”Evladım, tekeri patlayan şöför, tamir bitince kaybettiği vakti kazanmak için daha hızlı gider. Biz de bu iki aylık kaybı daha fazla çalışıp kapatmamız lazım” buyurmuşlardı.
DÜNYADAN AYRILIŞI
Efendi Hazretlerinde şeker hastalığı vardı. O hastalığına rağmen hizmetten ve talebelerinden bir an ayrılmadı. Ömrünün sonuna kadar her gün, 4 vasıtayla Çamlıca’dan Topçular’a talebelerini okutmaya gitti. Topçular Kur’an Kursunu son teşriflerinde, Kur’an-ı Kerim hatmi yaptır-dıktan sonra talebelerine son derece veciz ve kıymetli nasihat ve tavsi-yelerde bulundu.
Efendi Hazretlerinde şeker hastalığı vardı. O hastalığına rağmen hizmetten ve talebelerinden bir an ayrılmadı. Ömrünün sonuna kadar her gün, 4 vasıtayla Çamlıca’dan Topçular’a talebelerini okutmaya gitti. Topçular Kur’an Kursunu son teşriflerinde, Kur’an-ı Kerim hatmi yaptır-dıktan sonra talebelerine son derece veciz ve kıymetli nasihat ve tavsi-yelerde bulundu.
Bu konuşması onun veda sohbeti gibi idi. Vefatına işaretle:
— “Bir daha görüşmemiz mümkün değildir. Görüşmemiz inşaallah rûz-i cezâda olur, yevm-i mahşerde olur” buyurdu. Çıkarken de tekrar topluluğa dönüp,
—” Evlatlarımı, dünya gözü ile bir kere daha göreyim” diyerek, onlara baktı ve oradan ayrıldı.
Bu hadiseden kısa bir müddet sonra da madde âleminden mânå âlemine irtihal buyurdular.
CENAZE NAMAZI VE DEFİN HADİSELERİ
Gasil işleri Kısıklı’da evinde yapıldı. Naaşı şerifleri Fatih Camii avlusundaki Dersiamların bulunduğu kısma tevdi edilecekti.
Gasil işleri Kısıklı’da evinde yapıldı. Naaşı şerifleri Fatih Camii avlusundaki Dersiamların bulunduğu kısma tevdi edilecekti.
Kısıklı’da, cenâze merasimine katılmak üzere mahşerî bir kalabalık toplanmıştı. Bir kısmı da Fatih camii’nde toplanmışlardı. Tabut, Üsküdar’a götürülecek, oradan da karşıya geçirilip Fatih Camii avlusundaki mezarlıkta dersiâmlara mahsus kısma defnedileceti. Bunun için Bakanlar Kurulu izni de alınmıştı.
Cenâze alayı, son anda, (Bakanlar Kurulu kararına rağmen) İçişleri bakanı Namık Gedik’in emriyle polisler tarafından durduruldu. Polisler, cenazenin “Karacaahmet Mezarlığına açtırdıkları yere gömülmesi” için zorladılar. Cenaze sahipleri de firaset ve dirayetle, hadise çıkarmadan (istemeyerek de olsa) bu zorlamaya rıza gösterdiler ve Efendi Hazretleri’nin (k.s.) mübârek na’şları Karacaahmet Kabristanı’ındaki makamına tevdi edildi.
Fâtih’te bekleyen kalabalık da bu hadiseyi duyar duymaz karşı tarafa geçmiş ise de çoğu defin merasimine yetişemedi.
Efendi Hazretleri vefatından senelerce önce bir vesile ile şöyle buyurmuşlardı:
— “Bizim dünya hayatımızdan korktukları gibi vefatımızdan da korkacaklar.”
………
Cenazelerini engelleyenlerin âkıbetleri ise; ayrıca incelenmeye değer bir konudur.
Namık Gedik’in 1960 ihtilalinde Harbiye talebeleri tarafından nasıl öldürüldüğü, sonra da alelâde bir çukura nasıl gömüldüğü, diğer mes’ul şahısların da iki sene sonra aynı güne tesadüf (!) eden (16-17 Eylül’deki) idam edilerek ölümleri tarihe mal olmuş bir hâdise olarak meşhurdur.
VEFATINDAN SONRA
Efendi Hazretleri’nin mânevî vazifesi ve irşad salâhiyeti, tamamiyle ve kemâliyle devam etmektedir. Bunu tasavvufî ta’birle ifâde edersek; tasarrufu mânen devam etmektedir.
Efendi Hazretleri’nin mânevî vazifesi ve irşad salâhiyeti, tamamiyle ve kemâliyle devam etmektedir. Bunu tasavvufî ta’birle ifâde edersek; tasarrufu mânen devam etmektedir.
Nitekim bağlıları, 1959’dan beri onun himmet ve teveccühleriyle hiç bir yanlışa ve sapmaya meydan vermeden “Ehl-i sünnet” çizgisinde hizmetlerini sürdürmektedirler. Bu yolla, dünyanın her yanında dînî hizmetler gün be gün inkişaf edip yayılmaktadır.
Bu istikrarlı hizmette onun çizdiği düsturlar çok mühimdir. Bir gün talebelerine :
—”Bu vazifeleri siz devam ettireceksiniz. Buna mecbursunuz. Bunu yapmadığınız takdirde şu 10 parmağımı mahşerde yakanızda bulacaksınız. En nâmüsait zamanlarda dahi talebe okutmaya devam edeceksiniz. Dağ başında olsanız, elinize bir kişi dahi geçse ona Kur’an’ı ve dini öğreteceksiniz…”
Onun hedefi, Kur’an ilimlerini öğretmek ve yaymanın yanında, Kur’an’ın hükümlerini de yaşatmaktı. Hayata taalluk eden hususları öğrenmekle kalmayıp, aynı zamanda harfiyyen tatbik edilmesini de isterdi. Kendisi, bizzat yaşayarak, Resülüllahın sünnetine uygun bir hayatın nasıl olması gerektiğini, talebelerine gösterir, sadece ” kâl” yani söz yoluyla değil, “hâl” yani şayarak irşadda bulunmalarını ister ve tenbihlerdi. Ders için zaman ve mekân seçmezdi. Ders yeri ne kadar uzak olursa olsun, dersini aksatmazdı. Kısıklı’dan topçular’a 4 ayrı vasıtayla ulaşabilmesine rağmen hiç yüksünmeden gidip gelirdi. Günün 24 saatinin uyku ve ihtiyaçları dışındaki bütün vakitlerini bu uğurda harcar hatta az uyumalarına rağmen “Allah bizi az uykuyla kandırsa da, keşke daha çok ders okusak” diyerek, günün tamamını değerlendirmek isterdi.
ÇOK SÜR’ATLİ BİR EĞİTİM
Efendi Hazretleri (k.s.), dinî eğitim ve tedrisata muazzam bir sür’at kazandırmıştır. Eskiden 10-15 yıl süren tedrisatı, Cenâb-ı Hakk’ın lütfuyla, 2-3 seneye sığdırmıştır.
Efendi Hazretleri (k.s.), dinî eğitim ve tedrisata muazzam bir sür’at kazandırmıştır. Eskiden 10-15 yıl süren tedrisatı, Cenâb-ı Hakk’ın lütfuyla, 2-3 seneye sığdırmıştır.
Hayattayken basılmış tek eseri “Kur’an Harf ve Harekeleri” isimli küçük elif-ba cüzüdür. Bu kiymetli eserle, Kur’an-ı Kerim’i öğrenmek, aylardan günlere, hatta saatlere inmişti.
—”Şimdi sürat zamanıdır, tahsili uzatma zamanı değildir” buyururdu.
DERS OKUTMA METODU
Bir müddet okuttuğu talebelerini, Anadolu’nun muhtelif yerlerine gönderir, va’z u nasihatler ettirir, oradaki müslümanlara Kur’an öğretmelerini tenbih ederdi. Vazifesini tamamlayıp gelenlere, okumadıkları kitapları okutarak, tedrisatlarını tamamlardı. Onun talebeleri bir taraftan ilim tahsil ederken, diğer taraftan da Ümmeti Muhammed’in evladına öğretirlerdi. O ve talebelerinde “hizmette emeklilik yoktu”. Peygamber Efendimizin, beşikten mezara kadar ilim tahsil etme düsturunu bizzat uygular ve talebelerine de uygulatırdı. Medresedeki, hocanın ibareyi okuyup mâna vermesi ve talebelerin dinlemesine dayalı öğretim metodu yerine, talebelerin önceden çalışarak ibâreyi okuma, manâ verme ve anlatmasına, hocanın da onların eksiklerini tamamlamasına dayalı yeni bir metodla tedrisat yapardı. İbareyi, ders halkasında bulunan bütün talebelere sırasıyla okuttuğundan, talebelerin dikkatini kitaba ve derse yoğunlaştırırdı. İbareyi okuyan talebeye;
Bir müddet okuttuğu talebelerini, Anadolu’nun muhtelif yerlerine gönderir, va’z u nasihatler ettirir, oradaki müslümanlara Kur’an öğretmelerini tenbih ederdi. Vazifesini tamamlayıp gelenlere, okumadıkları kitapları okutarak, tedrisatlarını tamamlardı. Onun talebeleri bir taraftan ilim tahsil ederken, diğer taraftan da Ümmeti Muhammed’in evladına öğretirlerdi. O ve talebelerinde “hizmette emeklilik yoktu”. Peygamber Efendimizin, beşikten mezara kadar ilim tahsil etme düsturunu bizzat uygular ve talebelerine de uygulatırdı. Medresedeki, hocanın ibareyi okuyup mâna vermesi ve talebelerin dinlemesine dayalı öğretim metodu yerine, talebelerin önceden çalışarak ibâreyi okuma, manâ verme ve anlatmasına, hocanın da onların eksiklerini tamamlamasına dayalı yeni bir metodla tedrisat yapardı. İbareyi, ders halkasında bulunan bütün talebelere sırasıyla okuttuğundan, talebelerin dikkatini kitaba ve derse yoğunlaştırırdı. İbareyi okuyan talebeye;
—”Harf-i cer’e dikkat et, zamiri atlama” gibi ip uçları verdikten sonra okutur ve onların yaptığı küçük hataları görmezden gelirdi. İbârenin bütününü ve anlatılmak isteneni anlayabilmişlerse, telaffuz ve iğrab hatalarına kızmaz:
—”Dumanı doğru çıksın yeter” diye onları teşvik ederek ezbercilik yerine dersin özünü kavramalarına önem verirdi. Meseleleri izah ederken kaynak gösterir, delilsiz hüküm vermezdi.
Medreselerdeki 15-20 senelik tahsili 2-3 seneye sığdırması, sadece ilmî bir metodla olacak şey değildi. Her türlü ağır şartlar altında böyle bir başarı, ancak, Cenâb-ı Hakk’ın ona bir lütfu ve Vâris-i Nebî olmanın bir keremidir.
TALEBEYİ ÇOK SEVERDİ
Talebelerini çok severdi. İlim öğrenme ve talebe sevgisi onda aşk derecesindeydi. Her talebenin maddi mânevî rahatsızlıklarıyla ilgilenir incinmemeleri, örselenmemeleri için elinden gelen gayreti gösterirdi. Birisi biraz rahatsızlanacak olsa kendisi bizzat doktora götürür, ilaçlarını yaptırır, tedavileriyle uğraşırdı. Aslâ talebe seçmezdi. Talebelerin arasında zengin-fakir zeki – kıt anlayışlı ayrımı yapmaz, hepsiyle ilgilenirdi.
Talebelerini çok severdi. İlim öğrenme ve talebe sevgisi onda aşk derecesindeydi. Her talebenin maddi mânevî rahatsızlıklarıyla ilgilenir incinmemeleri, örselenmemeleri için elinden gelen gayreti gösterirdi. Birisi biraz rahatsızlanacak olsa kendisi bizzat doktora götürür, ilaçlarını yaptırır, tedavileriyle uğraşırdı. Aslâ talebe seçmezdi. Talebelerin arasında zengin-fakir zeki – kıt anlayışlı ayrımı yapmaz, hepsiyle ilgilenirdi.
—”Evinin yolunu bulabilsin yeter; Allah’ın izniyle okuturuz”. derdi. Talebelerinin çekingenliklerini, korkularını, onlara sevgisini hissettirerek yenerdi. 10-12 yaşlarındaki çocukları, minberlere, kürsülere çıkarır; milletin dedikodusuna ve her türlü baskıya sabretmelerini telkin ederdi. Kendisine ve talebelerine yapılan bu baskılar karşısında:
— “Elhamdülillah! Bu çektiğimiz sıkıntılar, Resülüllah Efendimizin yolunda olduğumuzun delîlidir” buyururlardı.
O zamanın bazı hocaları iki üç senede adam yetiştirmesine bir türlü akıl erdiremezlerdi. Hele 1 saatte, Kur’an-ı Kerimi okuma kaidelerinin tamâmını öğretip, Kur’an okutmaya başlamasına hiç akıl erdiremiyorlardı. Bazı haset odakları, canlı eserleri boy boy, Camii kürsülerinde vaaz ederken, namaz kıldırırken, müftülük yaparken gördüler, fakat inanmadılar. İmtihan ettiler. Sarf’, Nahiv, Fıkıh, Kelâm, Ferâiz, Hadis ve Tefsir’den sorulan sorulara eksiksiz cevaplar alınca, bazı insaf sahipleri takdirle karşılarken, çoğu da hasedinden işi düşmanlığa kadar götürdüler.
İSTANBUL EFENDİSİ
Dersleri hiç sıkıcı olmazdı. Uzun derslerin aralarında bazan hatıralarını bazan da hikmetli hikâyeler anlatarak talebeleri rahatlatır, dersten soğumamalarını sağlardı. Talebelerinin din ilimleri sahalarında yetişmelerini arzu ettikleri kadar, dünya işlerine de vâkıf olmalarını arzu buyururlardı. Talebelerine sadece ilim öğretmekle kalmaz, onları her yönden eğitirdi. Onun tedrisatından geçen talebeler, hâl, konuşma ve giyimleriyle tam bir beyefendi olurlardı.
Dersleri hiç sıkıcı olmazdı. Uzun derslerin aralarında bazan hatıralarını bazan da hikmetli hikâyeler anlatarak talebeleri rahatlatır, dersten soğumamalarını sağlardı. Talebelerinin din ilimleri sahalarında yetişmelerini arzu ettikleri kadar, dünya işlerine de vâkıf olmalarını arzu buyururlardı. Talebelerine sadece ilim öğretmekle kalmaz, onları her yönden eğitirdi. Onun tedrisatından geçen talebeler, hâl, konuşma ve giyimleriyle tam bir beyefendi olurlardı.
—”Benim evlatlarım, çarıklarını sürüye sürüye gelirler, birer İstanbul Efendisi olarak dönerler” buyurur ve bunu da kelimenin tam manasıyla gerçekleştirirlerdi.
Gerçek bir beyefendi, bir İstanbul efendisiydi. Tertemiz ve sade giyinişiyle, davranışlarıyla, vakarıyla, kendisini uzaktan tanıyan ve hatta tanımayıp ilk defa görenlere dahi, bir hürmet ve ta’zim hissi uyandırırdı.
İstanbul’un işgali sırasında, karşıya geçmek üzere bir vapura binmiş ve vapurun dolu olması sebebiyle ayakta kalmıştı. Yukarıdan, kaptan köşkünden kendisini gören gayri müslim kaptan, haber göndererek, yukarı gelmelerini istemiş ve:
—”Siz ayakta kalacak insan değilsiniz, buyurun buraya oturabilirsiniz” diyerek, kaptan köşkünde oturacak yer göstermiş ve uğurlarken de:
—”Bu vapura her bindiğiniz de, gelip buraya oturabilirsiniz” diye eklemişti..
Kendisini sevenler ve hürmet gösterenler bir yana, kendisine sıkıntı verenlere bile tebessüm ve muhabbetle yaklaşır, mümkün olduğunca gönüllerini alırdı. Evini aramaya gelen polis memurlarına kahve ikram etmesi ve ev halkının garipsemelerine karşı da:
—”Onlar memurdurlar, vazifelerini yapıyorlar, yorulmuşlardır” diye karşılık vermesi, bunun en güzel misallerindendir.
Bir Ramazan ayında, iftar öncesinde, evinin karşısındaki kahvede oturan ve kendisini takiple vazifeli sivil polis memuruna giderek :
—”Oğlum, sen oruçlusun, akşam da yaklaştı, benim arkamdan gel de, bizde iftar edelim. Daha sonra vazifene devam edersin” deyip evine davet etmesi, polis memurunu son derece şaşırtmış ve duygulandırmıştı.
Bu güzel hareketin neticesidir ki, daha sonra bu polis memuru da onun hizmet halkası arasına katılmışlardır.
İnsanlara ve bilhassa talebelerine karşı son derece nazik ve müşfikti. Okumak talebiyle Anadolu’dan gelen gençleri biraz bekletmiş ve yanlarına geldiğinde de:
—”Evlâdım, terli idim, o yüzden geciktim, özür dilerim” diye gecikme sebebini söyliyerek nezâketini ortaya koymuştur.
Ölçülü ve zekice olmak şartıyla lâtifeyi sever, zaman zaman talebeleri ve ehl-i beytiyle lâtifeleşir, şakalaşırdı.
Hayattaki zorlukları tebessümle karşılamasını bilirdi. Dini tedrisatın yasak olması yüzünden, Çatalca’da Kabakça’nın Kuşkaya mevkiinde, kovuklarda talebe okutmaya başlamıştı. Fakat, “idare” bir türlü yakasını bırakmıyordu. Kendisini sürekli tâciz ederek, her gittiği yerde bulan ve karakola sevk eden astsubay, orada da talebelerine ders okuturken bulmuştu. O ise, bu tatsız hadiseyle talebelerinin şevkinin kırılmasını önlemek ve durumun ne derece acı olduğunu ifâde edebilmek için, astsubaya bakmış, gülümsemiş ve:
—”Evladım, sen tazı olsan, dağda tavşan bırakmayacakmışsın” demişti.
İnsanın sabrını taşıracak hadiseler karşısında bile sakin bir şekilde geçiştirir, karşısındakine koz olacak tavırları asla sergilemezdi. En olumsuz şartlarda bile ye’se=ümitsizliğe düşmez, pes etmeden kararlılığını devam ettirirdi.
Gayeye vâsıl olmak için her türlü çileye göğüs gerer, aslâ makam ve mevki hırsı taşımazdı.
—”Hizmet muvaffak olsun da varsın bizim yerimiz caminin pabuçluğu olsun” derdi.
Peygamber Efendimizin örnek hayatını tam manasıyla yaşardı. Resûlullah (s.a.v.) Efendimize bağlılığı ve O’nun sünnet-i seniyyesine te-b’ıyyeti, tarif edilemiyecek kadar fevkalâdeydi. Resûlullah’ın sünnetlerini normal ibâdetlerde yerine getirdiği gibi, nafile ibâdetlere de çok dikkat ederdi. Her gece teheccüt namazına mutlaka kalkardı. Buna ilâveten duha ve evvâbin namazlarını da geçirmezlerdi. Sabah namazından önce ve sonra Evrâd-ı Bahâiyye ve Evrâd-ı Fethiye’yi okurlardı…
MÜBAREK SÖZLERİNDEN…İLİM VE İBADET
— Oğlum ilimsiz ibadetin tadı olmaz. Tek kanatlı kuş uçmaz. İnsanların dünyaya dalıp, istikbâl sevdasına düştükleri şu günde, Mevla’nın ilmini okuyacağız. O, insana iki cihanda izzet ve şeref veren âlî bir iştir. İhlas ve samimiyetle Allah ve Rasulüne yönelen, gölge gibi dünyayı ve her hayrı kendine tâbi kılar. Âhirete çalışan, dünyayı elde eder. Dünyaya çalışan ise âhireti kazanamaz. zîrâ âhiret hakikat, dünya haleftir. Ağacı kökünden götürürsen, gölge de beraber gelir. Âhirette ne varsa, dünyada onun misali vardır. Eğer olmasa âhiret yalan olur. Dünyada ne varsa, âhirette onun misali vardır. Eğer olmasa dünya yalan olur. Teyemmüm abdestin halefidir, dünya da âhiretin.
— Oğlum ilimsiz ibadetin tadı olmaz. Tek kanatlı kuş uçmaz. İnsanların dünyaya dalıp, istikbâl sevdasına düştükleri şu günde, Mevla’nın ilmini okuyacağız. O, insana iki cihanda izzet ve şeref veren âlî bir iştir. İhlas ve samimiyetle Allah ve Rasulüne yönelen, gölge gibi dünyayı ve her hayrı kendine tâbi kılar. Âhirete çalışan, dünyayı elde eder. Dünyaya çalışan ise âhireti kazanamaz. zîrâ âhiret hakikat, dünya haleftir. Ağacı kökünden götürürsen, gölge de beraber gelir. Âhirette ne varsa, dünyada onun misali vardır. Eğer olmasa âhiret yalan olur. Dünyada ne varsa, âhirette onun misali vardır. Eğer olmasa dünya yalan olur. Teyemmüm abdestin halefidir, dünya da âhiretin.
TALEBELERİNE VERDİĞİ EHEMMİYET
— Ben şu denî dünyayı, evlâtlarımın kirli tırnağına değişmem,
— Ben şu denî dünyayı, evlâtlarımın kirli tırnağına değişmem,
— Sizler, Allah’ın memuru, peygamberin memuru, dinin memuru, kitabullâhın memuru, füyüzât-ı ilâhîyi tevzi memurlarısınız.
—Allah’ın zâtını, sıfâtını, peygamberin sünnetlerini, dînin, şer’i şerîfin hükümlerini, Allah’ın kitabını bilmeyenlere kitabullahı öğretip, kalblerine feyzi ilâhî aşılamakla memursunuz. Vazifeniz, batağa düşmüş olan ümmeti bataktan kurtarmak. Gaye rızâ-i ilâhîdir.”
ÜNVANINIZ
— Sizler, El-mücâhid fî-sebilillâh, el-müştâk ilâ cemâlillâh, hüve ünvânüküm, (Ünvanınız: Sizler, cemâli ilâhiye âşık, Allah yolunda mücahitlersiniz), buyururlardı.
— Sizler, El-mücâhid fî-sebilillâh, el-müştâk ilâ cemâlillâh, hüve ünvânüküm, (Ünvanınız: Sizler, cemâli ilâhiye âşık, Allah yolunda mücahitlersiniz), buyururlardı.
YUNUS EMRE
Yûnus Emre’den söz eden birine:
— Yûnus Emre ne yapmış; vahdeti vahdette aramış. Köşesine çekil-miş kendine hizmet etmiş. Biz, vahdeti kesrette (çoklukta), rızâ-i Hakkı halk arasında, halka hizmette arıyoruz. Enbiya-i Mürselîn yolundayız, buyurdular.
— Yûnus Emre ne yapmış; vahdeti vahdette aramış. Köşesine çekil-miş kendine hizmet etmiş. Biz, vahdeti kesrette (çoklukta), rızâ-i Hakkı halk arasında, halka hizmette arıyoruz. Enbiya-i Mürselîn yolundayız, buyurdular.
TEK HEDEF
— Bizim para, pul, mevki, makam, siyaset, politika, kavga ve gürül-tüyle işimiz yok. İstisnasız her müslüman çocuğunu da okuturuz. Bir tek fert geri dönmüşse haber versinler.
— Bizim para, pul, mevki, makam, siyaset, politika, kavga ve gürül-tüyle işimiz yok. İstisnasız her müslüman çocuğunu da okuturuz. Bir tek fert geri dönmüşse haber versinler.
İLİM HAKKINDA
— İlim, nûr-ı ilâhîdir. İnsan ise kovan. Kirli bir kovanda arının durmadığı gibi, isyan ve zulmetle kirlenmiş vücud ve kalbde de ilim durmaz.
— İlim, nûr-ı ilâhîdir. İnsan ise kovan. Kirli bir kovanda arının durmadığı gibi, isyan ve zulmetle kirlenmiş vücud ve kalbde de ilim durmaz.
KORKU
— Hak’dan korkan, halktan korkmamalı. İşini düzgün yapanın, içi de düzgün olur.
— Hak’dan korkan, halktan korkmamalı. İşini düzgün yapanın, içi de düzgün olur.
TEFRİKA
— Vasiyetim olsun: Tefrikaya düşmeyiniz. Kavmiyet gütmeyiniz. Ehl-i sünnetin gayri olan yanlış yollara sapmayınız.
— Vasiyetim olsun: Tefrikaya düşmeyiniz. Kavmiyet gütmeyiniz. Ehl-i sünnetin gayri olan yanlış yollara sapmayınız.
HASET
Nefsin kuvvetli hastalıklarından biri hased olduğu gibi, şeytanın kuvvetli tasarruflarından biri de vesvesedir. Kur’an-ı Kerim’in, tertibinde hased ve vesvese ile nihayet bulması, bu işin ehemmiyetine işaret eder. Habis nefsin bütün arzuları menfaat olup, emel ve arzuların tavanı yoktur. Menfaatperest insanlar, nefsin köleleridir.
Nefsin kuvvetli hastalıklarından biri hased olduğu gibi, şeytanın kuvvetli tasarruflarından biri de vesvesedir. Kur’an-ı Kerim’in, tertibinde hased ve vesvese ile nihayet bulması, bu işin ehemmiyetine işaret eder. Habis nefsin bütün arzuları menfaat olup, emel ve arzuların tavanı yoktur. Menfaatperest insanlar, nefsin köleleridir.
İmam-ı Rabbanî evladları ise, şöyle düşünür: Herkes müslüman olsun, Hak yolunu bulsun. Bizden evvel cennete girsin. Zengin ve âlim olsun. Bizler de Hak yolunda hâdim olalım, (hizmet edelim) derler.”
NEFS
—”Ana, meme verdikçe çocuk büyüdüğü gibi, nefis de, arzularına uyuldukça büyür. Hatta velî olsa, peygamber olsam der. Nefs-i emmare ancak râbıta ile terbiye olur.”
—”Ana, meme verdikçe çocuk büyüdüğü gibi, nefis de, arzularına uyuldukça büyür. Hatta velî olsa, peygamber olsam der. Nefs-i emmare ancak râbıta ile terbiye olur.”
—” Nefis kepazeliği sever ve kötülük için rehberlik eder. Fransız kâfiri seni cehenneme götüremez lâkin nefs, seni cehenneme götürebilir. “
HAKİKİ MÜRŞİD
—”Ağaç nasıl ki, gövdesinden değil de meyvesinden iyi anlaşılırsa, mürşid-i kâmil olan kişilerde, gösterişli zâhir hallerinden değil, meyve ve mensuplarından yani yetiştirdikleri kimselerin güzel hallerinden anlaşılır. Ve bu sûretle kendilerine tâbi olmak, manevî feyzinden her hususta istifade etmek câiz ve sahih olur. Şöhreti arşa çıksa, hakîki mürşidin misâli, meyvesidir.”
—”Ağaç nasıl ki, gövdesinden değil de meyvesinden iyi anlaşılırsa, mürşid-i kâmil olan kişilerde, gösterişli zâhir hallerinden değil, meyve ve mensuplarından yani yetiştirdikleri kimselerin güzel hallerinden anlaşılır. Ve bu sûretle kendilerine tâbi olmak, manevî feyzinden her hususta istifade etmek câiz ve sahih olur. Şöhreti arşa çıksa, hakîki mürşidin misâli, meyvesidir.”
BÜYÜKLERİN ÖLÜMÜ
—”Âriflerin ölümüne üzülmeyin o gâfillerin gözünden kaybolmak içindir. Gâfil olmamaya gayret edin. Vazifede gevşek olanların kulakları Âlem-i emir’den çekilir.
—”Âriflerin ölümüne üzülmeyin o gâfillerin gözünden kaybolmak içindir. Gâfil olmamaya gayret edin. Vazifede gevşek olanların kulakları Âlem-i emir’den çekilir.
Meyve veren ağaca kuru denilmediği gibi, eseri devam eden zevâta da ölü denmez.
Yılanın gömlek bıraktığı gibi, asıl olan cesed değil ruhtur. “
İMAN BAHTİYARLIĞI VE EMANETLER
—”Yemin ederim, çocuklar, bu dünyanın en bahtiyar insanlarısınız. Daha size bazı şeyleri vermeyecektim. Amma benimle kara topraklara gitmesinler diye veriyorum. Bu civardan geçen bütün aktâb-ı kirâm, üzerlerindeki emânetleri, bugünün merkezine bırakmadan geçmediler. Çünkü geleceği biliyorlardı.”
—”Yemin ederim, çocuklar, bu dünyanın en bahtiyar insanlarısınız. Daha size bazı şeyleri vermeyecektim. Amma benimle kara topraklara gitmesinler diye veriyorum. Bu civardan geçen bütün aktâb-ı kirâm, üzerlerindeki emânetleri, bugünün merkezine bırakmadan geçmediler. Çünkü geleceği biliyorlardı.”
NEME LAZIMCILIK
—“Her koyunu kendi bacağından asarlar” sözü yanlıştır. Dinimizde neme lâzım demek yok; bana lâzım demeli.”
—“Her koyunu kendi bacağından asarlar” sözü yanlıştır. Dinimizde neme lâzım demek yok; bana lâzım demeli.”
DİN VE DÜNYA MENFEATİ
—”Dini dünyaya âlet eden hocalar, halkı kendilerinden soğuttu. Bir şey alır da para vermez diye, esnaf bunlara yüz vermez ve kaçar hâle geldi. Siz öyle olmayın. Maddeyi mâneviyata karıştırmayın.”
—”Dini dünyaya âlet eden hocalar, halkı kendilerinden soğuttu. Bir şey alır da para vermez diye, esnaf bunlara yüz vermez ve kaçar hâle geldi. Siz öyle olmayın. Maddeyi mâneviyata karıştırmayın.”
YEMEKTE NİYET
—”Yemek yerken, su içerken ibâdet için kuvvet olsun ya Rabbi diye, Mevlâ’nın huzuruyle olduğunu düşünmek lâzım.
—”Yemek yerken, su içerken ibâdet için kuvvet olsun ya Rabbi diye, Mevlâ’nın huzuruyle olduğunu düşünmek lâzım.
EMİR VERMEK
—”Emir vermeye alışmayın. Ben validenizden su dahi istemem. Emir vermekle sözün ruhu ölür. İhbar, emirden daha müessirdir. Misâl: “Benim oğlum sigara içmez değil mi?” gibi.”
—”Emir vermeye alışmayın. Ben validenizden su dahi istemem. Emir vermekle sözün ruhu ölür. İhbar, emirden daha müessirdir. Misâl: “Benim oğlum sigara içmez değil mi?” gibi.”
OKUMADA GAYE
—”Okuyup ne olacaksın? diyenlere, şöyle cevap vermeli: Öğrendiğimle amel edeceğim. İlmimi ikmâl edip de vazife verildiği vakit, batağa düşmüş olan ümmeti bataktan kurtarmayı vazife bileceğim. Ve rızâ-i ilâhiyi kazanmaya çalışacağım.
—”Okuyup ne olacaksın? diyenlere, şöyle cevap vermeli: Öğrendiğimle amel edeceğim. İlmimi ikmâl edip de vazife verildiği vakit, batağa düşmüş olan ümmeti bataktan kurtarmayı vazife bileceğim. Ve rızâ-i ilâhiyi kazanmaya çalışacağım.
Zâhirî ilim, melekler arasında bulunup cennet ve cehennemi bilfiil gören şeytanı dahi kurtaramadı. zîrâ ilmi gırtlaktan yukarı kafada kalmış, kalbine inmemişti. Kıyas-ı fâside ile “Ben ateşten, Âdem ise topraktan halkolundu. Ateş şereflidir. Âlâ ednâya secde etmez.” dediğinden, rahmet-i ilâhiden ebediyyen mahrum oldu.”
AMELSİZLERİN DÜŞMANLIĞI
—”Amelsiz ilimde hayır olmadığından ehli ihlâsa hasedleri sebebiyle hasım olurlar. İlimleri Kur’an ilmi, güzeldir; lâkin amel etmediklerinden fayda yerine zarar verir. Cehenneme götürür. Ve aleyhinde şehadet eder. Ehli ihlâsa muhalefetleri, feyz-i ilâhiden mahrum ve nefs-i emmâreye mağlubiyetlerindendir. Böyleleri dokuz hac yapsa, Rasûlüllah dokuz defa kovar. Ve:
—”Amelsiz ilimde hayır olmadığından ehli ihlâsa hasedleri sebebiyle hasım olurlar. İlimleri Kur’an ilmi, güzeldir; lâkin amel etmediklerinden fayda yerine zarar verir. Cehenneme götürür. Ve aleyhinde şehadet eder. Ehli ihlâsa muhalefetleri, feyz-i ilâhiden mahrum ve nefs-i emmâreye mağlubiyetlerindendir. Böyleleri dokuz hac yapsa, Rasûlüllah dokuz defa kovar. Ve:
— Ümmetin irşadı için dokuz kuruş vermez, bu yolda dokuz bin harcarsın. Defol, sana farz olan şey, cehennem yolunu tutmuş olan efrad-ı ümmeti kurtarmaya çalışmaktır. Cephe bozulmuş, cihad umûma vacib olmuş. İlim tahsili farz-ı kifâye iken, bir miktar âlim kâfi idi. Şimdi düşman evimize kadar hulûl etmiş, bütün aile ferdlerini ifsad etmekte, hak yoldan sapıtmakta. İlmî cihadın farziyet ve zarûretini anlamak lâzım. Çoluk çocuğu başıboş bırakarak ateşe terkedip de buralara gelmek, rızâ-i ilâhiye muvafık değildir, diye Rasûlüllah (s.a.v.) kovar.”
ENEL HAK SÖZÜ
— “Hallâc-ı Mansur’un “Enel-hak” demesi (Ben hakkım) demek değil, (ene alel hak) ben hak üzereyim, mânâsındadır. Kur’ân-ı Kerim ve hadîs-i şerifte te’vilât yapıyoruz da evliyaullahın sözünü neden hüsnü te’vil etmiyoruz?”
— “Hallâc-ı Mansur’un “Enel-hak” demesi (Ben hakkım) demek değil, (ene alel hak) ben hak üzereyim, mânâsındadır. Kur’ân-ı Kerim ve hadîs-i şerifte te’vilât yapıyoruz da evliyaullahın sözünü neden hüsnü te’vil etmiyoruz?”
SALEVATIN MANASI
—” Rasûlüllah’a salavât-ı şerife getirmek: O zaten rahmetle dolu. Dolu hazineden taşıp birçok itibar ve bereketlerle bize döner.”
—” Rasûlüllah’a salavât-ı şerife getirmek: O zaten rahmetle dolu. Dolu hazineden taşıp birçok itibar ve bereketlerle bize döner.”
İMAMLIK
—” Fâsık ve fâcirin fıskı, itikadda değil de amelde ise, imâmeti câiz-dir. zîrâ mihrabın kerâmetiyle, günahları üzerinden alınır. Tekrar günah işlemedikçe iâde edilmez. Eğer tekrar işlerse, merkebin semeri gibi diğer günahları ile birlikte bindirilir.
—” Fâsık ve fâcirin fıskı, itikadda değil de amelde ise, imâmeti câiz-dir. zîrâ mihrabın kerâmetiyle, günahları üzerinden alınır. Tekrar günah işlemedikçe iâde edilmez. Eğer tekrar işlerse, merkebin semeri gibi diğer günahları ile birlikte bindirilir.
Fıskı, itikadda ise imameti câiz olmaz. Bozuk makineden düzgün kumaş çıkmaz.”
DÜNYA MALI
—”İnsan gölge peşinde koşmaz. Dünya gölge gibidir. Nasıl güneşe karşı gidilse, gölge seni takip eder, peşini bırakmazsa; güneşe arka çe-virirsen, gölge öne düşer, ne kadar koşsan yetişip yakalamak kaabil olmaz. Hakka dönüp (gölge misâli dünyayı) kendine tâbi kılmalı…”
—”İnsan gölge peşinde koşmaz. Dünya gölge gibidir. Nasıl güneşe karşı gidilse, gölge seni takip eder, peşini bırakmazsa; güneşe arka çe-virirsen, gölge öne düşer, ne kadar koşsan yetişip yakalamak kaabil olmaz. Hakka dönüp (gölge misâli dünyayı) kendine tâbi kılmalı…”
VAHDETİ VÜCUT
— “Size ta’lim edilen Hak yolundan ayrılmayın. Vahdet-i vücud ve sair nuru sönmüş tarîklere aslâ rağbet etmeyin.
— “Size ta’lim edilen Hak yolundan ayrılmayın. Vahdet-i vücud ve sair nuru sönmüş tarîklere aslâ rağbet etmeyin.
KERAMET
—” Her hâli kerâmetü’n – nebi olan yolumuzun gayrisinde, hiçbir kâr ve kerâmet aramayın.”
—” Her hâli kerâmetü’n – nebi olan yolumuzun gayrisinde, hiçbir kâr ve kerâmet aramayın.”
Ya Rabbi kalb gözümü açıp da beni perişan etme diye, duâ etmeli.”
DİN İLMİNDE İHMAL
—” Hiçbir zaman, his ve tecrübeden ibaret olan, ulûm-i müsbeteyi, ulûm-i ilâhî üzerine tercih etmeyin. Sizler, Allah’ın memuru, Peygamberin memuru, Din-i mübin’in memuru, Kitabullahın memuru, füyüzât-ı ilâhiyye’nin tevzi memurusunuz. “
—” Hiçbir zaman, his ve tecrübeden ibaret olan, ulûm-i müsbeteyi, ulûm-i ilâhî üzerine tercih etmeyin. Sizler, Allah’ın memuru, Peygamberin memuru, Din-i mübin’in memuru, Kitabullahın memuru, füyüzât-ı ilâhiyye’nin tevzi memurusunuz. “
“Vazifeniz, batağa düşmüş olan, ümmeti bataktan kurtarmak. Gaye rızâ-i ilâhîdir. Buraya kadar getirdiğimiz emaneti ve kıyamete kadar devam edecek olan ulûm-i ilâhînin devamı, sizlerin uhdesindedir. Bu işi ihmal edip vazife yapmayanların, kıyamet günü on parmağım yakasında olacak. “Rütbesi yüce olan bu işin, mes’uliyeti de büyüktür.
“Şimdi üç kişi olduğuna bakmayın; yarın 30, daha sonra yüzbinler olacak. Bu asırda ilim bizim elimizden intişâr edecek. Bu, Cenâb-ı Hakk’ın takdiri, Peygamberân-ı izâm ve Evliyâ-i kirâm’ın kararlarıdır.”
RIZIK MESELESİ
—” Rızka değil, Rezzâk’a bağlanmalı. Sebebe bağlanmak, sebebin sahibi olan Cenab-ı Hak’tan uzak kılar.
—” Rızka değil, Rezzâk’a bağlanmalı. Sebebe bağlanmak, sebebin sahibi olan Cenab-ı Hak’tan uzak kılar.
RABITA
—” Rabıtada geçen zaman ömre sayılmaz. Ömür dünya ile ölçülüdür. Râbıta ise uhrevîdir.”
—” Rabıtada geçen zaman ömre sayılmaz. Ömür dünya ile ölçülüdür. Râbıta ise uhrevîdir.”
—” Aklın inkişâfı için, râbıta ve zikr-i kalbî, zarûrîdir.”
NAMAZLARDA REKAT TAHSİSİ
— Namazlarda, iki rek’at, dört rek’at diye tayin etmemeli. Cenâb-ı Hakkın kaç rek’at mükâfat vereceği belli olmaz. İki rek’ata iki bin rek’at, dört rek’ata dört bin rek’at ve daha fazla sevabı verebilir.
— Namazlarda, iki rek’at, dört rek’at diye tayin etmemeli. Cenâb-ı Hakkın kaç rek’at mükâfat vereceği belli olmaz. İki rek’ata iki bin rek’at, dört rek’ata dört bin rek’at ve daha fazla sevabı verebilir.
MEHDİ
— “Mehdî bizim usûlumuz üzere gelecek, şimdi o devirdeyiz.”
— “Mehdî bizim usûlumuz üzere gelecek, şimdi o devirdeyiz.”
ALEMİN BOZUKLUĞUNUN SEBEBİ
— “Biz iyi olursak her şey iyi olur.”
— “Biz iyi olursak her şey iyi olur.”
KERÂMET— “İmam-ı Rabbâni Hazretleri. İrşad için gönderdiği halifesinden gelen haberde:
“Burada bir müstedric var: Havada uçar, suda yürür, bir anda bir şehirden bir şehire varır. Halk peşinde” diyordu.
“Burada bir müstedric var: Havada uçar, suda yürür, bir anda bir şehirden bir şehire varır. Halk peşinde” diyordu.
Cevap verdiler:
— Havada uçmak marifet ve kerametse, pis sinekler, karga ve çaylaklar da uçuyor. Suda yürümek kerametse, pis kaplumbağalar, yılan ve çıyanlar, hem dibinde, hem yüzünde yürür. Bir şehirden bir şehire gitmek kerametse, iblis ve ifritler de bir anda doğudan batıya giderler. Böyle şeylerin hükmü yoktur. Hakîki keramet: efrad-ı ümmetin kalbinde nuru imanı tutuşturmaktır.”
Prof.Dr.Ahmet Akgündüz’ün Süleyman Hilmi Tunahan (k.s) hakkındaki konferansı
Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri – Kur`ana Adanmış Bir Ömür
ŞECERESİ
Süleyman Hilmi Tunahan kuddise sırruh Efendi Hazretleri 1888 (Hicri 1305/ Rûmi 1304) senesinde, günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan Silistre’nin Hezargrad kasabasının (bugün Razgrad şehri) Ferhatlar Köyü’nde dünyaya geldiler. Babası Hocazâde Osman Fevzi Efendi (1845-1928) tahsilini İstanbul’da tamamlamış ve Silistre’de Satırlı ve Hacı Ahmed Paşa Medreselerinde yıllarca müderrislik yapmış mâruf bir dersiâmdır. Annesi Hadice Hanım’dır. Dedesi ise, Kaymak Hafız namı ile meşhur bir zât olup 110 yaşına doğru vefât etmiş olan Mahmud Efendi’dir.
Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri – Kur`ana Adanmış Bir Ömür
ŞECERESİ
Süleyman Hilmi Tunahan kuddise sırruh Efendi Hazretleri 1888 (Hicri 1305/ Rûmi 1304) senesinde, günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan Silistre’nin Hezargrad kasabasının (bugün Razgrad şehri) Ferhatlar Köyü’nde dünyaya geldiler. Babası Hocazâde Osman Fevzi Efendi (1845-1928) tahsilini İstanbul’da tamamlamış ve Silistre’de Satırlı ve Hacı Ahmed Paşa Medreselerinde yıllarca müderrislik yapmış mâruf bir dersiâmdır. Annesi Hadice Hanım’dır. Dedesi ise, Kaymak Hafız namı ile meşhur bir zât olup 110 yaşına doğru vefât etmiş olan Mahmud Efendi’dir.
Hocazâdeler olarak bilinen bu asil ailenin ceddi, Seyyid İdris Bey’e dayanır. İdris Bey, Fatih Sultan Mehmed Han tarafından Tuna Hanı nasb edilmiş ve üstelik kendisine kız kardeşi tezvic edilmiş bir zâttır.
Süleyman Efendi Hazretleri, babası gibi Hocazâde lâkabını kullanmış olup Soyadı Kanunu’yla birlikte “Tunahan” soyadını almış ve küçük yaşta vefât eden oğlu Fâruk’tan dolayı da “Ebu’l-Fâruk” künyesiyle tanınmıştır.
Babası Osman Efendi, İstanbul’da tahsiline devam ederken, dikkate şâyân bir rüya görür. Rüyasında, vücudundan kopan bir parçanın gökyüzüne çıkıp dünyaya ışık saçtığını görür ve rüyasını “sulbünden gelecek bir evladının dünyayı mânen aydınlatacağı” şeklinde tabir eder.
Silistre’ye dönünce evlenir. Dünyaya gelen Fehim, Süleyman Hilmi, İbrahim ve Halil ismindeki dört oğlundan rüya tabirine muvafık düşecek istidâdı Süleyman Hilmi’de görür. Onun yetişmesi için hususî bir ihtimam gösterir.
TAHSİL HAYATI
TAHSİL HAYATI
Süleyman Efendi Hazretleri (k.s.) ilk tahsilini 1902 (Rûmî 1318) yılında Silistre Rüşdiye Mektebi’nde tamamlar. Aynı sene Silistre’de bulunan Satırlı Medresesi’nde okumaya başlayarak burada temel Arabî ilimleri tahsil eder. Daha sonra tahsilini tamamlamak üzere babası tarafından 1907 yılında İstanbul’a gönderilir. Babası onu İstanbul’a gönderirken şu tavsiyede bulunur:
“Oğlum, Usûl-i Fıkıh ilmine iyi çalışırsan, dininde kuvvetli olursun. Mantık ilmine iyi çalışırsan, ilminde kuvvetli olursun.”
“Oğlum, Usûl-i Fıkıh ilmine iyi çalışırsan, dininde kuvvetli olursun. Mantık ilmine iyi çalışırsan, ilminde kuvvetli olursun.”
Süleyman Efendi Hazretleri İstanbul’da, Fâtih dersiâmlarından ve devrin meşhûr âlimlerinden Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’nin ders halkasına devam eder. Bu yıllarda, yine Fatih’te bulunan Hâfız Ahmed Paşa Medresesi’nde ikamet eder. Dersleri ise Fâtih Medreseleri’nden (Sahn-ı Semân) Bahr-i Sefîd Çifte Baş Kurşunlu’da okur. Ahmed Hamdi Efendi’den bütün dersleri ikmal edip 1913 senesinde birincilikle icazet alır.
Ekim 1914’te (Teşrinievvel 1330) tedrisata başlayan Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi Kısm-ı Âli’ye kaydolup birinci ve ikinci sınıfları imtihanla geçerek Üçüncü Sınıf’tan okumaya başlar. Buradan 1916 yılında (Eylül 1332) mezun olur. (Üçüncü ve dördüncü sınıfları Fâtih Medreseleri’nde faaliyet gösteren dört senelik Kısm-ı Âlî’nin ismi 1917’de Sahn olarak değiştirilmiştir.)
30 Eylül 1916’da ihtisâsını (doktora) yapmak üzere, tedrisatı üç sene olan Medresetü’l-Mütehassısîn’in Tefsir ve Hadis şubesine kaydolur. (Fatih’te Yavuz Sultan Selim Câmii yanında Abdülhamîd-i Evvel Medresesi’nde faaliyet gösteren Mütehassısîn Medresesi’nin ismi 1917’de “Süleymaniye Medresesi” olarak değiştirilmiştir.)
30 Eylül 1916’da ihtisâsını (doktora) yapmak üzere, tedrisatı üç sene olan Medresetü’l-Mütehassısîn’in Tefsir ve Hadis şubesine kaydolur. (Fatih’te Yavuz Sultan Selim Câmii yanında Abdülhamîd-i Evvel Medresesi’nde faaliyet gösteren Mütehassısîn Medresesi’nin ismi 1917’de “Süleymaniye Medresesi” olarak değiştirilmiştir.)
İlk iki seneyi muvaffakiyetle tamamlayınca 1918 (1334) senesinde yirmi arkadaşıyla birlikte kendilerine Şeyhülislamlık makamının teklifi ve Padişah Mehmed Vahidüddin Han’ın irâde-i seniyyesi ile İstanbul Müderrisliği Ruûsu verilir ve dersiâm olur. Süleyman Efendi Hazretleri, 27 Mayıs 1919’da Süleymaniye (Medresetü’l-Mütehassısîn) Medresesi Tefsir ve Hadis şubesinden birinci derece ile mezun olur.
Medresetü’l-Mütehassısîn’e girmeden önce Medresetü’l-Kuzât’ın (Hukuk Fakültesi) da giriş imtihânını birincilikle kazanır. Fakat bunu büyük bir sevinç ile pederine mektupla bildirdiği zaman babasından şu telgrafı alır:
“Süleyman, ben seni Cehenneme göndermek için İstanbul’a göndermedim.”
Pederleri bu telgraf ile kendisine, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in “Üç kadıdan ikisi cehennemdedir.” meâlindeki Hadis-i Şerif’lerini hatırlatmışlardır.
Süleyman Efendi Hazretleri (k.s.), pederine verdiği cevapta, “Kendisinin asla kadılık (hâkimlik) mesleğine sülûk etmeye niyetli olmadığını, maksadının, devrinin bütün zâhirî din ilimleri sahasında kemâle ermek olduğunu” bildirirler ve Medrese-i Süleymaniye’nin Tefsir ve Hadis kısmından diplomasını alıp Dersiâm oldukları gibi, tedrisatı 4 yıl olan Medresetü’l-Kuzât’tan mezun olup kadılık rütbesini de alırlar. Böylelikle devrinin aklî ve naklî ilimlerinde en yüksek dereceyi ihrâz etmişlerdir.
Süleyman Efendi Hazretleri ayrıca, astronomi de tahsil etmiştir.
Kendilerinin Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi Kısm-ı Âli Üçüncü Sınıf’ta okuduğu dersler ve notları şöyledir:
Tefsîr-i Şerîf:10
Hadîs-i Şerîf: 10
İlm-i Fıkıh: 9
Usûl-i Fıkıh: 10
Hilâfiyât (Mukayeseli İslam Huk.): 10
İlm-i Kelâm: 10
Felsefe: 10
Hukuk ve Kavânîn: 9
Edebiyât-ı Arabiyye: 10
Yekûn: 88
Tefsîr-i Şerîf:10
Hadîs-i Şerîf: 10
İlm-i Fıkıh: 9
Usûl-i Fıkıh: 10
Hilâfiyât (Mukayeseli İslam Huk.): 10
İlm-i Kelâm: 10
Felsefe: 10
Hukuk ve Kavânîn: 9
Edebiyât-ı Arabiyye: 10
Yekûn: 88
27 Mayıs 1919 (14 Mayıs 1335) tarihinde mezun olduğu Süleymaniye Medresesi’nin son sınıfında okuduğu dersler ve notları şöyledir:
Tefsir-i Şerif: 10
Usûl-i Hadis ve Nakd-i Ricâl: 10
Hadis-i Şerif: 10
Tabakât-ı Kurrâ ve Müfessirîn: 10
Risâle (Doktora Tezi): 9 + 2/7
Aded-i Vasat (Ortalama): 9 + 9/14
Tefsir-i Şerif: 10
Usûl-i Hadis ve Nakd-i Ricâl: 10
Hadis-i Şerif: 10
Tabakât-ı Kurrâ ve Müfessirîn: 10
Risâle (Doktora Tezi): 9 + 2/7
Aded-i Vasat (Ortalama): 9 + 9/14
Kezâ Medresetü’l-Kuzât’tan aldığı diplomada, okuyup imtihan verdiği derslerden bazıları şunlardır:
Roma Hukuku,
Sakk-i Şer’î,
Ticaret-i Berriye Hukuku,
Ticaret-i Bahriye Hukuku,
Hukuk-ı Düvel vb.
Roma Hukuku,
Sakk-i Şer’î,
Ticaret-i Berriye Hukuku,
Ticaret-i Bahriye Hukuku,
Hukuk-ı Düvel vb.
VAZİFE VE HİZMETLERİ
Süleyman Efendi Hazretleri, 1919 yılındaki mezuniyetini müteakip 1 Haziran 1920 tarihinden itibaren dersiâm olarak vazifeye başlar. Dersiâmlık vazifesine devam ederken ilk müderrisliğe de, 1922’de Dâru’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi’nin İbtidâ-i Hâriç kısmının birinci sınıfında Türkçe müderrisi olarak tayin edilir. Ardından 1923 yılında önce Arapça (Sarf-ı Arabî) daha sonra tekrar Türkçe müderrisliğinde bulunur.
Bu sırada 1 Kasım 1922’de Osmanlı saltanatı kaldırılmıştır. Ardından da 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu ile medreseler önce Maârif’e (Milli Eğitim Bakanlığı) bağlanmış, bir müddet sonra ilgâ olunmuştur.
Ancak vazife yaptığı İbtidâ-i Hâriç Medresesi İmam-Hatip Mektebi’ne çevrilince Süleyman Efendi Hazretleri, o zamanın şartları ve takip edilmekte olan siyaset sebebiyle burada yeterli din eğitimi verilemeyeceğinden, dersiâmlık uhdesinde kalmak üzere müderrislikten kendi isteğiyle istifa eder.
Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu ile müderrisler açıkta kalır. Süleyman Efendi Hazretleri, kendisinin de üyesi bulunduğu Cemiyet-i Müderrisîn’de sayıları 520 kadar olan İstanbul müderrislerini, “gelişmelerin dînî ilimlerin kaybolmasına sebep olacağını” ifade ederek devamlı surette şöyle ikaz eder:
“Ey dersiâmlar, sizler bu memlekette bugün için dinin teminatlarısınız, ikişer üçer kişi okutup onlara dini öğretirseniz asgari elli sene, bir iki nesil boyu İslam’ın ömrünü uzatmış olacaksınız. Bunu yapmazsanız huzur-ı İlâhîde mesuliyetten yakanızı kurtaramazsınız!”
Fakat müderrisler: “Artık hocalıkta bize ekmek kalmadı, bize tevdi edilecek başka mesleklere gidelim.” derler. Süleyman Efendi Hazretleri ise onlara:
“Efendiler; hocalık bir meslek, bir ekmek teknesi değildir. Hocalık; Allah’ın, Rasûlullah’ın, kitabullahın ve dîn-i celîl-i İslâm’ın tebliğ memurluğudur.” diye cevap verir.
Süleyman Efendi Hazretleri sonunda bazı müderrisleri ikna ederek hükümete şu mealde bir telgraf çekmeye muvaffak olur:
“Biz aşağıda isim ve imzaları bulunan dersiâmlar, hükümetimizin harb-i umûmî gibi büyük bir felaketten çıkması dolayısıyla mâlî müzâyaka içinde bulunduğunu dikkate alarak dînî ve İslâmî ilimleri fahriyyen okutmaya hazır olduğumuzu bildiririz.”
Ancak bu taleplerine:
“Memlekette Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu yürürlüktedir; hilâfına hareket şiddetle cezayı müstelzimdir!” şeklinde cevap gelir.
1926 senesinde son defa köyü Ferhatlar’ı ziyaret eder ve kırk gün kaldıktan sonra tekrar Türkiye’ye döner. İki sene sonra da (1928’de) pederleri Osman Efendi’nin vefât haberini alır.
Bütün menfi şartlar altında dîn-i mübîn-i İslâm için gayret gösteren Süleyman Efendi Hazretleri o zor günleri şöyle anlatır:
Bütün menfi şartlar altında dîn-i mübîn-i İslâm için gayret gösteren Süleyman Efendi Hazretleri o zor günleri şöyle anlatır:
“Bir zaman geldi, mebus maaşı kadar para verip talebe okutmak istedim, bulamadım. Parayı alıp kaçıyorlardı, çünkü korkuyorlardı. Bu ilimler yeryüzünden kaybolacak diye korkuyordum. Fakat sonradan Cenâb-ı Hakk sebepler halk etti ve okutma imkânı buldum. Yaşlılardan başladık, daha sonra gençler geldi. Ve şimdi yürüyor. Bütün bunlar Cenâb-ı Hakk’ın bize lütfudur.”
O günlerde devamlı olarak polis takibi altında bulunan Süleyman Efendi Hazretleri 1930’da İstanbul’dan ayrılarak talebe okutabilmek için Çatalca’nın Kabakça Köyü’nde bir çiftlik kiralar. Ayrıca bir ortakla birlikte, gaz yağı satan bir şirketin Trakya ana bayiliğini alır. Kiraladığı çiftlikte çalışan işçiler arasından seçtiği bazılarına ders okutur. Bu durum jandarma tarafından tespit edilince derse devam edebilmek için o muhitte bulunan Kuşkayası’na çıkar. Bilahare Silivri’de meşe kömürü yapmak üzere kiraladığı ormanın tenha bir bölgesinde ders okutmaya devam eder.
Bu faaliyetleri de fark edilince 1933’te Güney’e gidip Torosların bazı köylerinde mandıracılık yaparak talebe okutur. Yine talebe okutmak maksadıyla Adapazarı’nda bir kiremit fabrikası satın alır. Talebe bulamadığı zamanlarda iki kızını okutarak icazet verir. Süleyman Efendi Hazretleri, kiraladığı vasıtalarda şehir içinde dolaşırken ve şehirlerarası tren yolculuklarında da ders okutur.
Süleyman Efendi Hazretleri bir taraftan da İstanbul’da Doğancılar, Aziz Mahmud Hüdâyi, Yağkapanı, Softa Hatip, Üçmihraplı, Kasımpaşa Câmi-i Kebir, Piyâlepaşa, Ağa Câmii, Arap Câmii, Arpacılar Câmii, Asmalı Mescid, Kısıklı Câmii gibi nisbeten küçük câmilerin yanında Şehzadebaşı, Laleli, Fâtih, Süleymaniye, Sultanahmed, Bâyezid, Yenicâmi gibi büyük selâtîn câmilerinde vaaz ve irşad faaliyetlerine devam eder.
Süleyman Efendi Hazretleri bu hizmetleriyle beraber asıl faaliyeti olan talebe okutma hizmetlerine cami odalarında, evlerde, apartman bodrumlarında devam eder. Talebeleri arasında, genç-yaşlı çeşitli meslek erbâbı kimseler vardır.
Gerek vaazlarının tesiri gerekse Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat akîdesine bağlılığı neticesinde geniş halk kitlesi tarafından büyük alaka gören Süleyman Efendi Hazretleri 1950’den sonra ortaya çıkan bazı imkân ve fırsatlardan istifadeyle kendisine gönül veren zenginlerin de desteğiyle din eğitimi faaliyetlerini daha da artırır.
Bu çerçevede 1951 senesinde bir iş adamının Üsküdar Çamlıca’daki eski köşkünün birinci katında, yirmi beş civarında talebeyle ilk yatılı Kur’ân Kursu’nu açar. Takip eden yıllarda başta kendi evinin bazı müştemilatı olmak üzere, Çamlıca ve çevresinde kiraladığı evlerde ve Aziz Mahmud Hüdâyî çilehânesi yanındaki bir binada ders halkaları oluşturur. Aynı yıllarda İstanbul’un Avrupa yakasında Şehzadebaşı ve Vefa’daki Taştekneler (Molla Hüsrev) Câmilerinde başta imam ve müezzinler olmak üzere gelen talebelere ders okutur.
Süleyman Efendi Hazretleri, eskiden medreselerde okutulması yılları alan dersleri, zamanın şartlarını dikkate alarak kısa sürede tamamlatır. Böyle kısa müddet zarfında talebe yetiştirmesinin tenkit edilmesi üzerine şöyle buyururlar: “Efendiler, Ümmet-i Muhammed’in evladı sel gibi cehenneme akıp giderken ümmetin, bu ilimlerin beş-on senede okutulmasını beklemeye tahammülü var mıdır? Biz evlatlarımıza ilmin anahtarını veriyoruz, onlar bu anahtarla kitapların ve kütüphanelerin kapılarını açacaklar.”
Süleyman Efendi Hazretleri tedrisata ilk olarak Kur’ân-ı Kerîm’i ve ilmihal bilgilerini öğreterek başlar, sonra Arapça sarf ilminden Emsile, Binâ, Maksûd, İzzî, Merâh; nahivden Avâmil, İzhâr, Kâfiye, Molla Câmî kitaplarını; kelâma dair Akâid-i Nesefiyye ve Emâlî kasîdesi; fıkıhtan Nûru’l-Îzâh, Kudûrî; usûl-i fıkıhtan Muhtasaru’l-Menâr; mantıktan Îsâgoci; ilm-i beyân ve bedi‘den Alâka Risâlesi ve Telhîsü’l-Miftâh gibi Arapça eserleri okuturdu. İleri seviyede derslerin okutulduğu tekâmül talebelerine ise ilm-i kelâmdan Sa’düddin Teftâzânî’nin Şerh-i Akâid’ini, fıkıhtan Molla Hüsrev’in Dürerü’l-Hükkâm’ını, usûl-i fıkıhtan yine Molla Hüsrev’in Mir’âtü’l-Usûl’ünü, mantıktan Ali el-Kazvînî’nin Şemsiyye’sini okutur, zaman ve imkan nisbetinde ferâiz, tefsir, usûl-i tefsir, hadis, usûl-i hadis, İslâm tarihi ve Farsçaya dair birer eser okutarak icazet verirdi. Talebelerine, din ilimlerinin yanı sıra astronomi ve tıbba dair bilgiler vermiş ve onları gelişmelerden haberdar etmiştir.
Yetiştirdiği talebelerini hocalık yapmak üzere çeşitli yerlere göndermek suretiyle ders halkalarının sayısını daha da artıran Süleyman Efendi Hazretleri, başta Ramazan ayları olmak üzere onları vaaz ve irşad için Anadolu ve Trakya’nın muhtelif köy ve şehirlerine göndermiştir.
Diğer taraftan yetişen talebelerini resmî imtihanlara göndererek birçoğunun müftü, vâiz, imam ve Kur’ân Kursu hocası olarak hizmet etmesini sağlamıştır. Talebelerini sadece ilmî ve manevî açıdan yetiştirmemiş, onların yeme-içme, barınma ve sağlık meseleleriyle de alakadar olmuştur.
Süleyman Efendi Hazretleri, vaaz ve talebe okutma faaliyetleri sırasında birçok defalar takibata uğrar, karakola çağrılır, ifadesi alınır, hatta muhtelif zamanlarda İstanbul Emniyeti Birinci Şube’sinin kötü şartlarından dolayı “tabutluk” diye anılan nezârethanesinde işkenceye tâbi tutulur.
1956 yılındaki bir vaazında “Cezayirli kardeşlerimize yardım edemiyoruz, hiç olmazsa dualarımızla destek olalım.” dediği için emniyette ifadesi alınır.
1957’de Kütahya Tavşanlı’dan bir şahıs, taraftarları ile Bursa Ulucamii’nde mehdîlik iddiası ile nümâyiş yapar. Süleyman Efendi bu hâdiseyle irtibatlandırılarak Kütahya Emniyet Müdürlüğü’nde sorgudan sonra altmış dokuz yaşında tutuklanıp elli dokuz gün sonra idam talebiyle hâkim huzuruna çıkarılır. Ancak diğerlerinde olduğu gibi bunda da hadisenin tezgâh ve şahitlerin yalancı olduğu anlaşıldığından 29 Ağustos 1957 tarihinde kefaletle serbest bırakılır ve ardından 8 Kasım 1957’de beraat eder.
Süleyman Efendi Hazretleri, hayatını uğrunda feda ettiği talebe okutma ve insanları irşad etme hususunda çok ağır iftiralara ve emniyetin devamlı tacizine maruz kalır.
ESERLERİ
Süleyman Efendi Hazretleri, Osmanlı’nın son devrinde yetişen büyük bir İslam âlimi olmakla birlikte fazlaca eser telif etmemiştir. Kendilerine niçin kitap yazmadığı sorulduğunda bunu şöyle izah etmiştir:
“Selefin mum ışında yazdığı paha biçilmez hazine misali eserlerin toprağa gömülerek çürüdüğünü, bakkallara satıldığını, çöplüklere atıldığını ve bir kısmının da kütüphane raflarında tozlanmış ve çürümeye terk edilmiş olduğunu gördüm. Medreseleri kapanmış, yazısı değiştirilmiş, din ilimleri yok olmaya yüz tutmuş olan bir zamanda kitap yazmaktansa yazılan ilmî eserleri anlayarak anlatacak ve ilmi satırdan sadra indirip yaşatacak talebe, yani canlı kitap yetiştirmeyi daha lüzumlu buldum.”
Bununla birlikte Süleyman Efendi Hazretleri’nin yazdığı eserleri Şunlardır:
Kur’ân Harf ve Harekeleri, Kur’ân-ı Kerîm’i En Kısa Zamanda Okumayı Öğreten Yepyeni Bir Tertip ve Usul: Hayattayken yazıp bastırdığı bu eser Kur’ân-ı Kerîm okumasını öğreten bir elifbâdır. Bu eserden bugüne kadar milyonlarca insan Kur’ân-ı Kerîm okumayı öğrenmiş ve halen de öğrenmeye devam etmektedir.
Risâle-i Kibrît-i Ahmer ve Risâle-i İksîr-i Ulûm ve Ma‘rifet
Mektuplar ve Bazı Mesâil-i Mühimme
Kur’ân Harf ve Harekeleri, Kur’ân-ı Kerîm’i En Kısa Zamanda Okumayı Öğreten Yepyeni Bir Tertip ve Usul: Hayattayken yazıp bastırdığı bu eser Kur’ân-ı Kerîm okumasını öğreten bir elifbâdır. Bu eserden bugüne kadar milyonlarca insan Kur’ân-ı Kerîm okumayı öğrenmiş ve halen de öğrenmeye devam etmektedir.
Risâle-i Kibrît-i Ahmer ve Risâle-i İksîr-i Ulûm ve Ma‘rifet
Mektuplar ve Bazı Mesâil-i Mühimme
Bu son iki eser tasavvufa dâir olup Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî’nin hulâsa ve zübdesi mâhiyetinde olarak mütalaa edilebilir.
Amme Cüzü’nü bizzat kendileri tefsir ederken talebeleri tarafından tutulan notlar.
Fatiha, Mülk, Nur, Ahzab, Kıyame ve bazı sureleri tefsir ederken talebeleri tarafından tutulan notlar.
Fatiha, Mülk, Nur, Ahzab, Kıyame ve bazı sureleri tefsir ederken talebeleri tarafından tutulan notlar.
VEFATI
Süleyman Hilmi Tunahan Efendi (k.s.) Hazretleri, 16 Eylül 1959 (Hicri 12 Rebiulevvel 1379) Çarşamba günü ikindi namazından sonra Kısıklı’daki hanesinde dâr-ı bekâya irtihal buyurdular (kaddesallâhü sirrahü’l-e‘az). Ancak tasarruf ve irşadları tamamıyla ve kemâliyle ber-devamdır.
Süleyman Efendi Hazretleri, Fatih dersiâmlarından olduğundan Fâtih Câmii haziresine defni için Bakanlar Kurulu’ndan izin alınır. Ancak zamanın İçişleri Bakanı Namık Gedik’in karşı çıkması sonucu Karacaahmet Mezarlığı’nda polislerce kazılan kabre defnedilmeye mecbur edilir. Daha sonra yedi mermer sütun üzerinde etrafı açık bir kubbe ile örtülen kabr-i şerîfleri, ziyaretgâhtır.
Cenâb-ı Hak sevenlerini ve bütün müminleri şefaatlerine nâil kılsın.
KRONOLOJİ
Tarih (Miladi/Rumi)
1888/1304 Süleyman Efendi (k.s.), Silistre’nin Hezargrad kasabasının Ferhatlar Köyü’nde dünyaya geldi.
1902/1318 Silistre Rüşdiye Mektebi’ni bitirdi.
1907/1323 Tahsiline devam etmek üzere İstanbul’a geldi.
1913 Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icazet aldı.
1914/1330 Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medreseleri Kısm-ı Âli (Sahn) Medresesi’ne girdi. Doğrudan üçüncü sınıftan başladı.
1916/1332 Medresetü’l-Mütehassısîn’in (Süleymaniye Medresesi) Tefsir-Hadis bölümüne kaydoldu.
1918/1334 İstanbul Müderrisliği Ruûsu verildi.
1919/1335 Süleymaniye Medresesi’nin Tefsir-Hadis şubesinden mezun oldu.
1926 Doğduğu yer olan Ferhatlar’ı son defa ziyaret ederek 40 gün kaldı.
1928 Babası Osman Efendi vefat etti.
1936 Bilfiil irşad vazifesine başladı.
1939 İlk defa tevkif edilerek, birinci şubenin tabutluklarında 3 gün geçirdi.
1944 İkinci defa tevkif edildi. Birinci şube tabutluklarında 8 gün tutuldu.
1949 Kur’an Kursu açılmasına, sınırlı da olsa müsaade eden kanun yürürlüğe girdi.
1951 Şehzadebaşı’ndan Kısıklı’ya taşındılar. Çamlıca’da, bir iş adamının eski köşkünün birinci katında ilk Kur’ân Kursu faaliyeti başladı.
1952 Çamlıca’da Aziz Mahmud Hüdayi Hazretlerinin Çilehanesinin yanında ilk resmi Kur’an Kursu, Üsküdar Müftülüğü’ne bağlı olarak açıldı.
1956 Cezayir Müslümanlarının Fransız sömürgeciliğiyle mücadelesi esnasında, vaazlarında “Müslüman kardeşlerimize dua edelim” dediği için, karakola çağrıldı ve ifadesi alındı.
1957 Bursa’da tertiplenen mehdilik hadisesi üzerine tutuklandı ve Kütahya Hapishanesi’nde, 69 yaşında iken 59 gün hapsedildi. Yargılandı, beraat etti.
1959 (16 Eylül Çarşamba) İstanbul Kısıklı’daki, Hane-i Saadetlerinde 72 yaşında oldukları halde dâr-ı bekâya irtihâl eylediler.
1902/1318 Silistre Rüşdiye Mektebi’ni bitirdi.
1907/1323 Tahsiline devam etmek üzere İstanbul’a geldi.
1913 Bafralı Ahmed Hamdi Efendi’den birincilikle icazet aldı.
1914/1330 Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medreseleri Kısm-ı Âli (Sahn) Medresesi’ne girdi. Doğrudan üçüncü sınıftan başladı.
1916/1332 Medresetü’l-Mütehassısîn’in (Süleymaniye Medresesi) Tefsir-Hadis bölümüne kaydoldu.
1918/1334 İstanbul Müderrisliği Ruûsu verildi.
1919/1335 Süleymaniye Medresesi’nin Tefsir-Hadis şubesinden mezun oldu.
1926 Doğduğu yer olan Ferhatlar’ı son defa ziyaret ederek 40 gün kaldı.
1928 Babası Osman Efendi vefat etti.
1936 Bilfiil irşad vazifesine başladı.
1939 İlk defa tevkif edilerek, birinci şubenin tabutluklarında 3 gün geçirdi.
1944 İkinci defa tevkif edildi. Birinci şube tabutluklarında 8 gün tutuldu.
1949 Kur’an Kursu açılmasına, sınırlı da olsa müsaade eden kanun yürürlüğe girdi.
1951 Şehzadebaşı’ndan Kısıklı’ya taşındılar. Çamlıca’da, bir iş adamının eski köşkünün birinci katında ilk Kur’ân Kursu faaliyeti başladı.
1952 Çamlıca’da Aziz Mahmud Hüdayi Hazretlerinin Çilehanesinin yanında ilk resmi Kur’an Kursu, Üsküdar Müftülüğü’ne bağlı olarak açıldı.
1956 Cezayir Müslümanlarının Fransız sömürgeciliğiyle mücadelesi esnasında, vaazlarında “Müslüman kardeşlerimize dua edelim” dediği için, karakola çağrıldı ve ifadesi alındı.
1957 Bursa’da tertiplenen mehdilik hadisesi üzerine tutuklandı ve Kütahya Hapishanesi’nde, 69 yaşında iken 59 gün hapsedildi. Yargılandı, beraat etti.
1959 (16 Eylül Çarşamba) İstanbul Kısıklı’daki, Hane-i Saadetlerinde 72 yaşında oldukları halde dâr-ı bekâya irtihâl eylediler.
MANEVİ CEPHESİ
Süleyman Efendi Hazretleri amelde Hanefî, itikatta Matüridî mezhebine mensup olup meşreben Nakşî idi. Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat’e son derece bağlı idi. Kendisinden feyiz alan talebeleri ile vaaz ve sohbetlerine devam eden kimselere en büyük tavsiyesi Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat akidesine ihlâs ve samimiyetle sarılmaları idi.
Ezelî takdir olarak Silsile-i Sâdât’ın 33. ve son halkası kendilerinin nasibi olduğundan Seyyidler Zinciri’nin 32. halkası Salâhuddîn İbn-i Mevlânâ Sirâcüddîn (k.s.) Hazretleri’nde manevî seyr ü sülûkünü tamamladıktan sonra tecelliyâtın büyüklüğünden, Salâhuddin Hazretleri kendilerini İmâm-ı Rabbânî Müceddid-i Elf-i Sâni Ahmed-i Farukî es-Serhendî (k.s.) Hazretleri’nin nisbet-i ruhâniyesine teslim ettiler.
Dünyanın şu son zamanlarında ilâhî feyizden nasipleri bulunan insanları yüksek himmetleriyle küfr ü dalâl çukurundan imân ve ihlâs sâhâsına çıkardılar. Halen de çıkarmaktadırlar.
Süleyman Hilmi Tunahan Hazretleri’nin talebelerine ve mensuplarına, hocalarına nisbetle “Süleymancı” denilmekte ise de hakikatte bu tamamen uydurma bir tabirdir ve “Süleymancılık” diye bir din, bir mezhep veya bir tarikat mevcut değildir.
Küfrün her çeşidi karşısında ilmî ve fiilî hizmetiyle mücadele veren son devrin büyük İslâm âlimi Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Efendi Hazretleri, Ehl-i Sünnet’i müdafaa ve fırak-ı dâlle ile de mücadele ediyor, İslâm’ın içindeki fitnelerle savaşıyordu.
Şu sözüyle de İslâm dünyasına hitab ediyordu:
“Ey İslâm cemaati! Biz hayatta olduğumuz müddetçe Resûlüllah’ın ashâbına iftira ve yalan isnat edilebileceğini mi zannediyorsunuz? (Böyle bir zanna kapılmayınız). Çünkü biz (Ehl-i Sünnet cemaati) hayattayız.
“Ey İslâm cemaati! Biz hayatta olduğumuz müddetçe Resûlüllah’ın ashâbına iftira ve yalan isnat edilebileceğini mi zannediyorsunuz? (Böyle bir zanna kapılmayınız). Çünkü biz (Ehl-i Sünnet cemaati) hayattayız.
Bir Üniversite Talebesine Nasihatleri;
Adapazarılı bir zât olan Osman Eslek, Ziraat Fakültesi’ne devam ettiği yıllarda, Süleyman Efendi (K.S.) Hazretlerinin yanında ve himâyesinde bulunuyordu. Süleyman Efendinin, akrabalarından olan bu genç talebeye, beş maddelik bir nasihatı vardır ki, bütün üniversite talebelerinin dikkatle öğrenmesi ve uyması gereken düsturları ihtivâ etmektedir.
Süleyman Efendi Hazretleri (K.S.), nasihatları sıralamadan önce de Evlâdım, bu beş hususa riâyet edersen, hem cemiyette îtibarın hem de âhirette yerin iyi olur buyurmuşlardır. Bu nasihatlere muhatap olan Osman Eslek tarafından Hasan Arıkan Hoca efendiye ve ondan da bize intikal etmiştir. Beş maddede toplanan bu güzel nasihatlar, şöyledir:
Süleyman Efendi Hazretleri (K.S.), nasihatları sıralamadan önce de Evlâdım, bu beş hususa riâyet edersen, hem cemiyette îtibarın hem de âhirette yerin iyi olur buyurmuşlardır. Bu nasihatlere muhatap olan Osman Eslek tarafından Hasan Arıkan Hoca efendiye ve ondan da bize intikal etmiştir. Beş maddede toplanan bu güzel nasihatlar, şöyledir:
1) Allah (c.c.) yolunda ol, dosdoğru ol, verdiğin sözün eri ol. Evlâdım, ağzın laf ediyorsa dilinle doğru ol, sözünle doğru ol. Sana inanan kişilere karşı sözünden cayma. Eğer sözünü tutarsan söz olur ve seni Cennete götürür, tutmazsan köz olur. Elinle doğru ol. Kolunu, muzırda değil yardım işinde kullan. Tartıyla iş yapıyorsan terazinde, ölçüyle iş yapıyorsan metrende ve litrende doğru ol. Doğrunun doğruluğu bütün sülâlesine akseder, hepsini hayra götürür.
2) İnsanları sev ve kimseyi kendinden alçak görme. Tevâzu sahibi ol, zîra en hâlis ziynet alçak gönüllülüktür. Mütevâzi olan kimse, en güzel ziyneti takınmıştır. Kimseyi kendinden aşağı görme. Hayatta haset etmeden say, kıskanmadan sev. Bazı insanlar, başkasındakini istemez. Öyle olma. Gıpta et, fakat haset etme. Zira Allah (c.c.)ın huzuruna fesatla çıkılmaz.Memur olduğun zaman, sana gelen vatandaşlara sakın yüksekten bakma, yanına geleni ayakta bekletme. Yanında, daimâ bir sandalye bulundur ve oturtuver. Biraz dinlendirdikten sonra hâlini sor, işini hallet. Sakın ha, bugün git yarın gel deme İşini, o gün bitir. Eğer öyle yapmazsan on parmağım yakanda olacaktır.Eğer memursan ve başında müdürün varsa, haset etmeden say, kıskanmadan sev.İnsanlar muhteliftir. Bazısı daha kabiliyetli, bazısı daha yakışıklıdır. Ben niye onun yerinde olmayayım deme, elindekinden de olursun. Allah (c.c.) bana bir verirse, arkadaşıma, komşuma iki versin diye düşünürsen, seninki üç olur. Eğer arkadaşın veya komşun böyle düşünmüyorsa, onunki ikide kalır.Senden daha iyi hizmet edecek olan varsa, makâmını ona ver. İşte vatanperverlik budur.
3) Çalışkan ol, üretici ol. Zîra Peygamber Efendimiz çalışmak ibâ dettir buyuruyor. Evlâdım, alınteri olmadan hiçbirşeyin kıymeti bilinmez. Tarlanı ek, mahsülünü al, komşuna ver, ağaç dik… Sadaka-i câriye, iyi evlat yetiştirmek, ilmi eser bırakmak ve ağaç dikmektir ki, ağaç dikmek en efdalidir. Bunun için biz, heykel dikmeyeceğiz, yeşil ağaç, yeşil âbide dikeceğiz.Bir dut ağacı 400 sene, ceviz ağacı 700 sene, kestane ağacı 900 sene, çınar ağacı 1500 sene yaşar. Ihlamur ağacı dik, çiçeği şifalıdır. Bursa’da Osman Gazinin ve Orhan Gazinin diktiği bin senelik çınarlar var. Ben bekarken, her sene bir ağaç dikerdim. Şimdi evliyim ve yengen için de her sene bir ağaç dikiyorum. Ben reklam sevmiyorum, kendini methetmek gibi oluyor. Bu yüzden herkese söylemedim, fakat sen bil. Benim Fatih ve Beyazıt Camii yanında birer tane çınar ağacım var.
4) Bildiğini öğret, temiz ol ve temizliğinle örnek ol. Münevver kişi, münevvir kişi demektir. Öyleleri var ki, üç fakülte bitirir de, hasedinden, kıskançlığından (dolayı) hiçbir şey öğretmez. Gerçek münevver, bildiğini yapan ve öğreten kişidir. Temizlik, ibadettir ve imanın yarısıdır. Eğer sokakta birisi hata yapmışsa (yola pislik atmışsa) sen, onu ayağının ucu ile örtüver…
5) Günde en az bir kişiye iyilik et, gönlünü al. Çünkü cennetin yolu, gönül almaktan geçer. Gönül almak, Cennetin Firdevs kapısını açmaktır. Bu beş maddenin en kolayı, fakat en içten geleni de budur. Bir gönül kazanmak, 40 vakit namaza bedeldir. Bir gönül kırmak ise, 40 vakit namazın sevabını kaybettirir. Ben sabahları kalkarken, Ey Allah (c.c.)ım, bana, bugün bir kişiye iyilik yapmak nasip eyle diye dua ederim. Evden çıktığında veya eve dönerken karşından gelen ilk kişiye selam ver. Onun vermesini beklersen olmaz, evvela sen ver. İşte o zaman, o da sana karşılığını verecektir. Veren el, alan elden, sunan gönül, alan gönülden azizdir…
.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder